Współczesne problemy społeczne, dotyczące postawpostawapostaw wobec innych ludzi, nie wiążą się jedynie ze stereotypowym myśleniem, ale także z uprzedzeniami społecznymi – negatywnymi odczuciami wywołanymi często strachem i niewiedzą. Problemy te są przedmiotem badań psychologii społecznej, obejmujących np. postawy Polaków wobec Niemców i Niemców wobec Polaków, Palestyńczyków wobec Żydów i Żydów wobec Palestyńczyków czy mężczyzn wobec kobiet i odwrotnie. Celem ich jest m.in. wyjaśnienie, dlaczego ludzie tworzą sztuczne bariery między sobą. Obecnie w nauce popularny jest pogląd, że uprzedzenia są postawami, które można traktować jako pewnego rodzaju stan psychiczny lub właściwość psychiczną, będącą predylekcją do charakterystycznego sposobu postępowania wobec innych ludzi lub grup społecznychIndeks górny 11Indeks górny 1.

1
Rda9BdlX2Oc9x
Zastanów się, co wspólnego z uprzedzeniami ma ignorancja.
Źródło: Oleg Magni, domena publiczna.

Amerykański psycholog Elliot Aronson przedstawił cztery koncepcje wyjaśniające powstawanie uprzedzeń:

R1PB5ENBFiX2s
Koncepcja 1 wskazuje, że uprzedzenia powstają wówczas, gdy warunki życia (społeczne i/bądź ekonomiczne) są trudne, w wyniku czego jedne grupy chcą realizować swoje cele kosztem innych grup. Problem polega na tym, że nie zawsze poprawa warunków po jakimś czasie likwiduje uprzedzenia – one pozostają., Koncepcja 2 odnosi się do lęków i pojęcia „kozła ofiarnego”. I tak np. lęk wywołany przez jakąś grupę czy przyczynę może zostać przeniesiony na obiekty zastępcze i wywołać agresję czy uprzedzenia., Koncepcja 3 związana jest z wychowaniem jednostki. Rodzice przekazują dzieciom swoje poglądy i uprzedzenia, które są potem powielane przez potomstwo., Koncepcja 4 odwołuje się do mechanizmu konformizmu. Członkowie danej społeczności przyjmują obowiązujące w niej normy społeczne, a wraz z nimi uprzedzenia w stosunku do innych. Im większy będzie poziom konformizmu, tym wyższy będzie stopień uprzedzeń.

Skalę uprzedzeń obrazuje „piramida nienawiści” zaproponowana w latach 50. przez Gordona Allporta. Na najniższym stopniu piramidy znajdują się najmniej szkodliwe zachowania, a na najwyższym – najbardziej szkodliwe.

R1JM3rBj1nZuQ
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Negatywne komentarze – jest to jedna z częściej stosowanych form prezentowania zachowań. Są umieszczane najczęściej w internecie (media społecznościowe, komentarze do różnych treści). Pozornie mało szkodliwe, potrafią wywołać u osoby wobec której są kierowane problemy natury psychologicznej, takie jak spadek poczucia własnej wartości, depresję, nadmierny stres, smutek, zniechęcenie, poczucie zaszczucia. 
Unikanie – najczęściej stosowana forma, jeśli dana osoba nie chce konfrontować swoich poglądów. Wówczas szuka towarzystwa ludzi o podobnych poglądach, a unika przedstawicieli innych narodowości, kultur, ras czy o innych zapatrywaniach. Może to być zachowanie podejmowane zarówno przez osoby mające uprzedzenia, jak i osoby, wobec których żywi się uprzedzenia.
Dyskryminacja – gorsze traktowanie osób postrzeganych jako inne.
Ataki fizyczne – jest to już bardzo niebezpieczne zachowanie. Akty przemocy skierowane są na osoby, będące członkami „innych” grup czy społeczności. Do ataków najczęściej dochodzi bez żadnej konkretnej przyczyny.
Eksterminacja – jej celem jest całkowite pozbycie się jakiejś grupy, której dana osoba/grupa nie znosi czy się jej boi. Przykładem jest eksterminacja Żydów w okresie II wojny światowej.

Uprzedzenia to negatywny stosunek do kogoś lub czegoś, dlatego ranią innych. Z tego powodu należy je rozpoznawać i wyzbywać się ich. Można też przeciwdziałać uprzedzeniom m.in. przez:

  • współpracę z przedstawicielami innych ras, nacji, grup;

  • wychowywanie w duchu tolerancji, akceptacji innych;

  • terapię psychologiczną (w przypadku osób, u których uprzedzenia wpisane są w codzienne funkcjonowanie).

Najczęstsze postaci uprzedzeń to:

  • rasizmrasizmrasizm, w tym rasizm ukryty (oficjalnie dana osoba deklaruje tolerancję dla innych ras, ale w rzeczywistości ma poglądy rasistowskie lub nieświadomie zachowuje się w sposób rasistowski);

  • antysemityzmantysemityzmantysemityzm;

  • ksenofobiaksenofobiaksenofobia;

  • etnocentryzm (akceptacja osób podobnych kulturowo, odrzucenie przedstawicieli innych kultur);

  • nacjonalizm, a szczególnie jego odmiana – szowinizmszowinizmszowinizm;

  • fanatyzm (zaślepienie przyjętymi poglądami, niezdolność do zmiany zdania, wrogość wobec myślących inaczej).

Słownik

antysemityzm
antysemityzm

postawa niechęci, czy nawet wrogości wobec narodu żydowskiego i jego przedstawicieli

ksenofobia
ksenofobia

postawa charakteryzująca się lękiem przed wszystkimi, którzy „nie są nasi”, są obcy, nieznani

postawa
postawa

wyuczona, względnie stała skłonność do reagowania w określony sposób w podobnych sytuacjach

rasizm
rasizm

postawa charakteryzująca się przekonaniem o gorszej naturze osób przynależnych do innej rasy i konieczności dominacji jednej rasy nad pozostałymi

szowinizm
szowinizm

postawa bezkrytycznego uwielbienia własnego narodu, grupy, rasy, płci połączona z pogardą dla innych