Przeczytaj
Teoria telomowa
Telomami były szczytowe, nierozgałęzione odcinki bezlistnych pędów zawierające pojedynczą wiązkę przewodzącą, charakterystyczne np. dla kopalnych psylofitówpsylofitów.
Według teorii telomowej w wyniku ewolucyjnego przekształcenia telomów występujących u najstarszych roślin lądowych powstały sporofity roślin określanych jako telomowe.
Teoria telomowa jest jedną z teorii tłumaczących powstawanie organów roślinnych (pędu głównego i bocznych). Według teorii telomowej kwiaty mają pochodzenie osiowe.
Do roślin telomowych (organowców) należy kilkanaście podgromad, które można pogrupować następująco: mszaki, glewiki, widłakowe, psylotowe, skrzypowe, paprociowe, nagozalążkowe wielkolistne, nagozalążkowe drobnolistne, okrytozalążkowe. Zdecydowana większość tych roślin to samożywne formy lądowe, o strukturze osiowejosiowej, tzn. ich budowa zróżnicowana jest na podstawowe organy: korzeń, łodyga, liście. Współczesne rośliny telomowe wykazują heteromorficzną przemianę pokoleńprzemianę pokoleń, z narastającą w toku ewolucji przewagą sporofitu nad gametofitem (z wyjątkiem mszaków) oraz tendencją do uniezależnienia procesu zapłodnienia od środowiska wodnego.
Przekształcenia telomów
Organy roślin naczyniowychroślin naczyniowych rozwinęły się z telomów, które uległy odpowiednim przekształceniom: przewyższaniu, spłaszczaniu i zrastaniu.
-
Przewyższanie W pierwszej fazie przekształceń jedno z widlastych rozgałęzień pędu rozwijało się intensywniej, tworząc pęd główny. Dzięki temu można wyróżnić boczne odgałęzienia (pędy boczne).
-
Spłaszczanie Następnie rozrastające się boczne telomy zaczęły tworzyć rozgałęzienia układające się w jednej płaszczyźnie.
-
Zrastanie Zredukowane i spłaszczone pojedyncze boczne telomy zrastały się, tworząc makrofile (liście).
MakrofileMakrofile to liście zawierające rozgałęziony układ tkanek przewodzących, odgałęziających się od walca osiowego łodygi. MikrofileMikrofile natomiast to liście podobne do makrofili morfologicznie. Choć wyewoluowały inaczej (w wyniku przewyższania i spłaszczania - nie wystąpiło w ich ewolucji zrastanie), pełnią analogiczne do makrofili funkcje. W mikrofilach występuje tylko jedna, centralna i nierozgałęziona wiązka przewodząca. Mikrofile występują jedynie u widłaków.
PsylofityPsylofity to silnie zróżnicowana grupa najbardziej pierwotnych roślin lądowych, obejmująca wymarłe, paleozoiczne formy. W jej obrębie zaznaczyła się wyraźna ewolucja typu rozgałęzienia pędu oraz sposobu umieszczenia na nim zarodni. Najobficiej szczątki psylofitów są znajdowane na terenie Kanady, USA i zachodniej Europy.
Badania paleobotaniczne wykazały, że te prymitywne rośliny telomowe należy rozdzielić na trzy odrębne i równorzędne jednostki, które obecnie traktuje się jako gromady. Są to ryniofityryniofity (Rhyniophyta), trymerofitytrymerofity (Trimerophytophyta) i zosterofilofityzosterofilofity (Zosterophylophyta).
Słownik
liście powstałe w wyniku rozgałęziania, spłaszczania i zrastania telomów; w taki sposób miały powstać w toku ewolucji liście większości roślin naczyniowych, z wyjątkiem widłakowych
jednożyłkowe liście widłakowych, według teorii telomowej powstały w wyniku redukcji i spłaszczenia pojedynczych telomów
występowanie w cyklu życiowym roślin dwóch lub więcej regularnie następujących po sobie pokoleń osobników różniących się sposobem rozmnażania (generatywne – płciowe i wegetatywne – bezpłciowe), cechami morfologicznymi oraz, często, trybem życia; występuje np. u mszaków, paprotników
termin do niedawna określający najprymitywniejsze, żyjące w okresie paleozoicznym rośliny lądowe, które ujmowano w randze podgromady (Psilophytina), należącej do gromady roślin telomowych (Telomophyta); psylofity zbudowane były najczęściej z bezlistnych pędów, zróżnicowanych na część płożącą się (prawdopodobnie podziemną) i wyrastający prostopadle do podłoża pęd nadziemny; u wielu form górna część pędu była widlasto rozgałęziona
rośliny przystosowane do życia na lądzie, mające zwykle dobrze rozwinięty system korzeniowy i wytwarzające tkanki przewodzące (naczyniową i sitową); należą do nich paprotniki i rośliny nasienne; rozwinęły się z psylofitów
rośliny, których ciało (tzw. kormus) jest zróżnicowane na podstawowe części: korzeń, łodygę i liście; wśród roślin osiowych rozróżnia się paprotniki, nagonasienne i okrytonasienne; rośliny osiowe obejmują rośliny telomowe, z wyjątkiem mszaków, choć w niektórych systemach klasyfikacyjnych są one do nich zaliczane
Rhyniophyta; gromada najstarszych i najprostszych lądowych roślin naczyniowych, do których zalicza się wymarłe formy żyjące od górnego syluru po środkowy dewon
Trimerophytophyta; gromada wymarłych roślin zarodnikowych, żyjących w dolnym i środkowym dewonie; są stadium przejściowym między ryniofitami a paprociami i prymitywnymi nagonasiennymi (aneurofitonowe)
Zosterophyllophyta; gromada wymarłych roślin zarodnikowych, żyjących w dewonie; były to niewielkie, tworzące gęste darnie, bezlistne rośliny (fotosynteza zachodziła prawdopodobnie na całej długości łodygi); przodkowie zosterofilofitów to ryniofity, które dały początek linii rozwojowej prowadzącej do współczesnych widłaków