Aby mówić o produktywności ekosystemu, należy wyjaśnić, czym jest biomasabiomasabiomasa w ekosystemie. Jest nią masa ciała wszystkich organizmów żywych znajdujących się na określonej powierzchni. W odniesieniu do ekosystemów lądowych produktywnością biologiczną ekosystemu jest ilość biomasy wytworzonej w danym czasie w przeliczeniu na jednostkę powierzchni. W przypadku ekosystemów wodnych biomasę przeliczamy na jednostkę objętości. Produktywność biologiczną ekosystemów przedstawiamy za pomocą jednostki energii – kJ/metr kwadratowy/rok, ale również w postaci jednostki masy – kg/metr kwadratowy/rok. Produktywność pozwala porównywać wytworzone ilości materii organicznej różnych ekosystemówekosystemekosystemów.

Produktywność organizmów będących producentami jest inna niż produktywność konsumentów. Produkcję ekosystemu dzielimy na pierwotną i wtórną. Produkcja pierwotna to tempo wytwarzania materii organicznej przez producentów, czyli  przekształcania związków nieorganicznych w związki organiczne w procesie fotosyntezy (przy wykorzystaniu energii słonecznej) lub chemosyntezy (w której energia uzyskiwana jest w procesie utleniania prostszych związków nieorganicznych lub metanu). Produkcja wtórna to tempo przyswajania i magazynowania materii organicznej przez organizmy będące konsumentami. Z ilości produkcji wtórnej wynika, jak szybko konsumenci produkują biomasę ze związków organicznych, które wytworzyli producenci.

Produkcję pierwotną ekosystemu dzielimy na:

RLqARE47Dpzb3

Zdjęcie przedstawia pustynię. Tworzą ją wysokie wydmy, czyli piaszczyste wzniesienia usypane przez wiatr.

Produkcję wtórną ekosystemu dzielimy na:

RqKwBXxeHb1jM

Zdjęcie przedstawia gęsty las. Widoczne są wysokie drzewa i krzewy. Przez drzewa przebijają się promienie słońca.

Różne obszary naszej planety charakteryzują się różną produktywnością ekosystemów. Zależy ona od czynników abiotycznych, czyli czynników natury fizycznej kształtujących biotopbiotopbiotop. Czynnikami abiotycznymiczynniki abiotyczneCzynnikami abiotycznymi są przede wszystkim:

• temperatura;

• dostępność światła;

• dostępność wody;

• wilgotność powietrza;

• skład chemiczny wód;

• zawartość tlenu i dwutlenku węgla;

• ciśnienie atmosferyczne.

Na powyższym wykresie porównano produktywność różnych ekosystemów Ziemi. Wyrażono ją w jednostkach MJ/mIndeks górny 2²/rok (MJ – megadżule to jednostki energii). Z wykresu wynika, że największą produktywnością charakteryzują się lasy tropikalne oraz rafy koralowe, natomiast najniższą – tundra. Pośrednią produktywność wykazują pola uprawne.

Powyższa tabela przedstawia produktywność netto wybranych ekosystemów, wyrażoną w gramach na metr kwadratowy na rok. Podobnie jak na zaprezentowanej wcześniej mapie fizycznej kuli ziemskiej, największą produktywnością pośród ekosystemów lądowych charakteryzują się lasy tropikalne, a wśród ekosystemów wodnych – rafy koralowe. Najniższą produktywnością charakteryzuje się pustynia, a wśród ekosystemów wodnych – wody otwartego oceanu.

Słowniczek