Zagrożenia w internecie

Szkodliwe treści w internecie to materiały, które mogą wywołać negatywne emocje u odbiorcy lub które promują czy też po prostu przedstawiają niebezpieczne albo niezgodne z prawem zachowania.

Do tego typu materiałów zaliczamy m.in.:

• treści prezentujące przemoc, śmierć;

• treści pornograficzne, w tym obrazujące seksualne wykorzystywanie dzieci;

• treści zachęcające do samobójstw, samookaleczeń;

• patostreamy;

• treści promujące trafficking, w tym handel ludźmi (human trafficking);

• treści nawołujące do nienawiści, dyskryminacji.

Aby przybliżyć kontekst zagadnienia treści szkodliwych, usystematyzujmy najpierw niebezpieczne zachowania w internecie. Mogą one być związane z:

• niebezpiecznymi osobami;

• szkodliwymi treściami;

• niebezpiecznymi działaniami.

tabela Źródło: Katarzyna Abramczuk, Doświadczane ryzyko i poczucie bezpieczeństwa w internecie, [w:] Katarzyna Abramczuk, Jacek Pyżalski, Łukasz Tomczyk, Aldona Zdrodowska, Polskie badanie EU KIDS ONLINE 2018, Poznań 2019, s. 78.

Uważajmy, by nie paść ofiarą szkodliwych treści w sieci, ale zróbmy również wszystko, by nie stać się sprawcą tego typu przemocy.

Niebezpieczne kontakty

Jednym z przykładów internetowych kontaktów z niebezpiecznymi osobami jest uwodzenie w sieci ang. grooming). Niestety internet daje złudne poczucie anonimowości i przez to stał się atrakcyjną przestrzenią dla przestępców seksualnych.

Szkodliwe treści i niebezpieczne działania

Pornografia

Coraz młodsze dzieci mają swobodny dostęp do internetu. Rodzicom jednak brakuje czasu, by weryfikować wszystko, z czym ich pociecha ma styczność w sieci. Niestety, oznacza to, że dzieci we wczesnym wieku są zagrożone kontaktem z pornografią. Badania wskazują na jej zdecydowanie negatywny wpływ na rozwijającą się dopiero psychikę i seksualność młodego człowieka. Tego typu treści nie są również żadnym źródłem rzetelnej wiedzy dla starszej młodzieży.

W roku 2019 wydany został raport dotyczący właśnie aktywności dzieci w internecie.

Dla podmiotów, które prezentują treści pornograficzne w sposób niekontrolowany, ustawodawca przewiduje konsekwencje prawne.

Seksting

Seksting to wysyłanie wiadomości, zdjęć czy filmów o charakterze erotycznym. Treść, która raz trafi do sieci, łatwo z niej nie zniknie – warto o tym pamiętać. Zastanówmy się, jakie ewentualne skutki może wywołać sytuacja, w której tak intymne treści trafią w niepowołane ręce. Pamiętajmy, że po wysłaniu swoich nagich zdjęć całkowicie tracimy kontrolę nad tym, co się z nimi stanie w przyszłości, a tym samym stajemy się potencjalną ofiarą cyberprzemocy.

Konsekwencją sekstingu może być zjawisko określane jako sextortion. Jest to działanie polegające na szantażowaniu osoby, której nagie zdjęcia trafiły w niepowołane ręce. Ofiara może być zmuszana do wysyłania kolejnych zdjęć lub przekazywania pieniędzy. Pamiętaj, że osoba, która dopuszcza się szantażu, nie zrezygnuje tak łatwo – najlepiej zebrać niezbędne dowody i przekazać sprawę policji.

Cyberbullying

Wspomniane już poczucie anonimowości w sieci sprawia, że niektórym osobom łatwiej przychodzi pokazywanie się od jak najgorszej strony. Cyberprzemoc jest realnym problemem, który ma wpływ na życie zarówno nastolatków, jak i dorosłych. Młodzi ludzie są jednak bardziej na nią narażeni ze względu na dopiero kształtującą się osobowość i zazwyczaj niedostateczny jeszcze poziom odporności na negatywne emocje, ale także dlatego, że znaczna część ich życia związana jest z aktywnością w mediach społecznościowych.

O cyberprzemocy mówimy w sytuacji, gdy ktoś jest obrażany, ośmieszany czy zastraszany za pośrednictwem internetu. Dotyczy to również podszywania się pod kogoś, włamywania się na cudze konta oraz publikowania i rozsyłania treści, które kogoś obrażają.

CyberbullyingcyberbullyingCyberbullying bywa niestety bagatelizowany. Pamiętajmy jednak, że przemoc, która nie pozostawia śladów, dalej jest przemocą i wszelkie jej przejawy należy tępić oraz zgłaszać organom ścigania.

Cyberstalking

Cyberstalking to działanie polegające na wywołaniu u danej osoby permanentnego poczucia zagrożenia, strachu przez przemyślane naruszenie granic sfery życia prywatnego lub publicznego. Może się ono przejawiać poprzez:

• natrętne komunikowanie się z ofiarą (notoryczne wysyłanie wiadomości sms/e‑mail, ciągłe telefony);

• rozpowszechnianie informacji na temat ofiary;

• obserwowanie ofiary (śledzenie, nagabywanie).

Kradzież tożsamości

Kradzież tożsamości to działanie polegające na bezprawnym wykorzystaniu cudzej tożsamości w celu osiągnięcia korzyści majątkowej bądź w celu naruszenia innych dóbr prawnych.

Sprawcy najczęściej stosują takie metody jak:

• kradzież urządzeń, na których przechowywane są dane osobowe (np. twardy dysk);

• włamanie do systemu komputerowego (hacking);

• zastosowanie specjalnego oprogramowania, które umożliwia uzyskania zastrzeżonych danych;

• zakładanie fałszywych kont w mediach społecznościowych.

Ostatni z wymienionych sposobów, czyli zakładanie fałszywych kont w mediach społecznościowych, może w pierwszej chwili nie wydawać się niczym groźnym. To jednak tylko złudzenie. Osoby podszywające się pod naszych znajomych czy rodzinę mogą próbować wyłudzić pieniądze czy pewne informacje. Mogą również próbować nakłonić nas do wejścia na jakąś witrynę czy pobrania wskazanego pliku, by w ten sposób zainstalować na naszym urządzeniu złośliwe oprogramowanie. Jak uchronić się przed tego typu działaniami? Pamiętaj, by nie udostępniać publicznie informacji o sobie. Na popularnych portalach społecznościowych używaj ustawień prywatności, a kiedy ktoś z twoich bliskich poprosi cię przez komunikator o podanie kodu PIN czy autoryzację jakiejś transakcji, najpierw skontaktuj się z nim telefonicznie, by zweryfikować, czy prośba rzeczywiście pochodzi od niego.

Choć wymienione tu zachowania są specyficzne dla przestrzeni internetowej, nic nie stoi na przeszkodzie, by chronić się przed nimi tak, jak chronisz się przed różnego rodzaju zagrożeniem poza światem wirtualnym. Zdrowy rozsądek i ostrożność w kontakcie z obcymi są zawsze wskazane. Dla przykładu: nie podajesz przecież  swoich danych osobowych czy numeru PIN do karty przypadkowej osobie w sklepie, zatem nie rób tego również w sieci.

Słownik