Przeczytaj
Filozofia życia
Termin filozofia życia (z niem.: Lebensphilosophie) powstał pod koniec XVIII w. i pierwotnie używany był na oznaczenie filozofii praktycznej, by odróżnić ją od filozofii teoretycznej. Na przełomie XIX i XX w. nazwy tej zaczęto używać w odniesieniu do grupy filozofów przeciwstawiających się tradycyjnemu idealizmowi, racjonalizmowi oraz tendencjom scjentystycznymscjentystycznym i pozytywistycznym w filozofii.
Pod pojęciem życia filozofowie ci rozumieli różne rzeczy (różniąc się też bardzo między sobą), m.in.:
dynamizmdynamizm,
witalizmwitalizm,
unikalność życia i jego nieuchwytność za pomocą intelektu,
twórczy charakter.
Friedrich Wilhelm Nietzsche
Friedrich Wilhelm Nietzsche (1844–1900) – niemiecki filozof, filolog klasyczny, pisarz i poeta. Urodził się w Röcken, w pruskiej Saksonii. Jego ojciec był pastorem. Zmarł, gdy Nietzsche miał pięć lat. Od tej pory chłopiec dorastał w otoczeniu pięciu kobiet (matki, siostry, babki i dwóch ciotek) odznaczających się wręcz dewocyjną pobożnością. Fakt ten może częściowo tłumaczyć późniejszy stosunek tego filozofia do kobiet i chrześcijaństwa. Już w latach szkolnych fascynował się greckimi klasykami, bez trudu czytając ich w oryginale – był niezwykle uzdolniony filologicznie. Od 1865 r. studiował filologię klasyczną w Bonn, a następnie w Lipsku. W tym czasie zerwał z chrześcijaństwem. Nastąpiło też jedno z przełomowych wydarzeń w jego życiu – lektura dzieła Świat jako wola i przedstawienie Arthura Schopenhauera, którego idee stały się ważnym punktem odniesienia i inspiracją dla Nietzschego.
W 1869 r., w uznaniu nieprzeciętnych zdolności lingwistycznych i analitycznych, Nietzschego powołano na katedrę filologii klasycznej uniwersytetu w Bazylei, nadając mu tytuł profesora nadzwyczajnego. Miał wówczas zaledwie dwadzieścia pięć lat. W tym czasie zaprzyjaźnił się z Richardem WagneremRichardem Wagnerem. Połączyło ich uznanie dla myśli Arthura SchopenhaueraArthura Schopenhauera oraz miłość do muzyki. Nietzsche był wielbicielem geniuszu kompozytora i upatrywał w nim nadziei na odrodzenie kultury niemieckiej, czemu dał wyraz w swojej pierwszej książce Narodziny tragedii, czyli hellenizm i pesymizm (1872).
Kolejne lata przyniosły kolejne dzieła – wydawane w niewielkim nakładzie, przeszły bez odzewu. W 1876 r. Nietzsche zakończył przyjaźń z Wagnerem, nie mogąc znieść małostkowości, samolubstwa i manii wielkości kompozytora, a zwłaszcza jego antysemityzmu i nacjonalizmu. Odrzucił też twórczość mistrza z Bayreuth, określając ją jako ciężką, depresyjną i moralizującą. W tym czasie pogorszył się stan zdrowia filozofa, cierpiącego od wczesnego dzieciństwa na bardzo silne migreny. Ostracyzm społeczny, z jakim się borykał w Bazylei, mógł się przyczynić do pogłębienia tych dolegliwości. W 1879 r. całkowicie zrezygnował z pracy akademickiej i przeszedł na rentę.
Od tej pory prowadził tułaczy żywot, podróżując głównie po szwajcarskich i włoskich kurortach w poszukiwaniu najdogodniejszego dla siebie miejsca. Niestrudzenie pisał (traktował to jako kurację) i publikował kolejne dzieła.
Jego listy oraz prace powstałe w 1888 r., w szczególności Ecce homo (dzieło wydane dopiero po śmierci autora), zdradzają stan skrajnego napięcia emocjonalnego. Załamanie przyszło na początku 1889 r. – Nietzsche trafił w stanie obłąkania do szpitala psychiatrycznego. Od 1890 r. zajmowała się nim matka, a po jej śmierci w 1897 r. – siostra filozofa. Przez dziesięć ostatnich lat życia Nietzsche znajdował się w stanie apatii, nie miał kontaktu ze światem zewnętrznym. Wtedy pojawiły się pierwsze oznaki zainteresowania jego filozofią, ale on sam nie był już w stanie tego ocenić. Zmarł w roku 1900.
Najważniejsze dzieła Nietzschego: Narodziny tragedii, czyli hellenizm i pesymizm (1872), Ludzkie, arcyludzkie (1878–1880), Jutrzenka (1881), Wiedza radosna (1882), Tako rzecze Zaratustra (1883–1885), Poza dobrem i złem (1886), Z genealogii moralności (1887), Zmierzch bożyszcz, czyli jak się filozofuje młotem (1889), Antychrześcijanin (1895), Ecce homo (1888, wyd. 1908), Wola mocy (zbiór notatek wydanych po śmierci filozofa).
Słownik
(gr. dynamis — siła) pogląd zakładający wewnętrzną aktywność przyrody, jej ciągły ruch i rozwój
(1859–1941) był francuskim filozofem. Uchodzi za twórcę intuicjonizmu filozoficznego. Co ciekawe, był laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1927). Cechą charakterystyczną jego badań było to, że łączył w nich tradycyjne problemy filozoficzne ze współczesną mu wiedzą naukową – prowadził dociekania z pogranicza filozofii i takich nauk jak biologia, neurologia czy psychologia. Podejmował w szczególności pytania z obszaru ludzkiego myślenia i doświadczania świata.
(łac. scienta — wiedza) pogląd filozoficzny głoszący, że uzyskanie prawdziwej wiedzy o rzeczywistości jest możliwe tylko przez poznanie naukowe
(łac. vis vitalis — siła życiowa) koncepcja filozoficzna przyjmująca istnienie w organizmach niematerialnej siły życiowej
(1833–1911) – niemiecki filozof i teoretyk kultury oraz metodolog. Dilthey opowiadał się za wypracowaniem autonomicznej metodologii nauk humanistycznych (włączał w nie nauki społeczne). Uzasadniał, że metafizyka i nauki przyrodnicze nie wypracowały dotychczas takiego modelu poznania naukowego, który byłby odpowiedni dla nauk humanistycznych. Efektem tego jest, według filozofa, kryzys kultury, a także upadek sztuki, która przestała stawiać sobie szczytne cele i stała się odtwórcza, oraz filozofii, która zdaje się rezygnować z podejmowania ostatecznych pytań i wyjaśniania świata