Filozofia życia

Termin filozofia życia (z niem.: Lebensphilosophie) powstał pod koniec XVIII w. i pierwotnie używany był na oznaczenie filozofii praktycznej, by odróżnić ją od filozofii teoretycznej. Na przełomie XIX i XX w. nazwy tej zaczęto używać w odniesieniu do grupy filozofów przeciwstawiających się tradycyjnemu idealizmowi, racjonalizmowi oraz tendencjom scjentystycznymscjentyzmscjentystycznym i pozytywistycznym w filozofii.

Pod pojęciem życia filozofowie ci rozumieli różne rzeczy (różniąc się też bardzo między sobą), m.in.:

• dynamizmdynamizmdynamizm,

• witalizmwitalizmwitalizm,

• unikalność życia i jego nieuchwytność za pomocą intelektu,

• twórczy charakter.

Friedrich Wilhelm Nietzsche

R1Fn7zH3VHsH41

Ilustracja przedstawia starszego mężczyznę z krótkimi włosami i bujnymi wąsami. Ubrany jest w garnitur i płaszcz. Mężczyzna stoi, opiera się o barierkę mostu. W tle znajduje się rzeka oraz miasteczko.

Friedrich Wilhelm Nietzsche (1844–1900) – niemiecki filozof, filolog klasyczny, pisarz i poeta. Urodził się w Röcken, w pruskiej Saksonii. Jego ojciec był pastorem. Zmarł, gdy Nietzsche miał pięć lat. Od tej pory chłopiec dorastał w otoczeniu pięciu kobiet (matki, siostry, babki i dwóch ciotek) odznaczających się wręcz dewocyjną pobożnością. Fakt ten może częściowo tłumaczyć późniejszy stosunek tego filozofia do kobiet i chrześcijaństwa. Już w latach szkolnych fascynował się greckimi klasykami, bez trudu czytając ich w oryginale – był niezwykle uzdolniony filologicznie. Od 1865 r. studiował filologię klasyczną w Bonn, a następnie w Lipsku. W tym czasie zerwał z chrześcijaństwem. Nastąpiło też jedno z przełomowych wydarzeń w jego życiu – lektura dzieła Świat jako wola i przedstawienie Arthura Schopenhauera, którego idee stały się ważnym punktem odniesienia i inspiracją dla Nietzschego.

W 1869 r., w uznaniu nieprzeciętnych zdolności lingwistycznych i analitycznych, Nietzschego powołano na katedrę filologii klasycznej uniwersytetu w Bazylei, nadając mu tytuł profesora nadzwyczajnego. Miał wówczas zaledwie dwadzieścia pięć lat. W tym czasie zaprzyjaźnił się z Richardem WagneremRichard WagnerRichardem Wagnerem. Połączyło ich uznanie dla myśli Arthura SchopenhaueraArthur SchopenhauerArthura Schopenhauera oraz miłość do muzyki. Nietzsche był wielbicielem geniuszu kompozytora i upatrywał w nim nadziei na odrodzenie kultury niemieckiej, czemu dał wyraz w swojej pierwszej książce Narodziny tragedii, czyli hellenizm i pesymizm (1872).

R1JrB5kEb8YV8

Ilustracja przedstawia wściekłego mężczyznę z uniesioną ręką, który stoi na skalnym wzniesieniu. Na dole, między skałami, znajdują się półnagie, przerażone kobiety. Wokół są uschnięte drzewa.

Kolejne lata przyniosły kolejne dzieła – wydawane w niewielkim nakładzie, przeszły bez odzewu. W 1876 r. Nietzsche zakończył przyjaźń z Wagnerem, nie mogąc znieść małostkowości, samolubstwa i manii wielkości kompozytora, a zwłaszcza jego antysemityzmu i nacjonalizmu. Odrzucił też twórczość mistrza z Bayreuth, określając ją jako ciężką, depresyjną i moralizującą. W tym czasie pogorszył się stan zdrowia filozofa, cierpiącego od wczesnego dzieciństwa na bardzo silne migreny. Ostracyzm społeczny, z jakim się borykał w Bazylei, mógł się przyczynić do pogłębienia tych dolegliwości. W 1879 r. całkowicie zrezygnował z pracy akademickiej i przeszedł na rentę.

Od tej pory prowadził tułaczy żywot, podróżując głównie po szwajcarskich i włoskich kurortach w poszukiwaniu najdogodniejszego dla siebie miejsca. Niestrudzenie pisał (traktował to jako kurację) i publikował kolejne dzieła.

R261YXJ9gAPlz1

Zdjęcie przedstawia kobietę. Ma krótkie włosy z przedziałkiem na środku oraz kwadratową twarz. Ubrana jest w płaszcz z futrzanym kołnierzem.

Jego listy oraz prace powstałe w 1888 r., w szczególności Ecce homo (dzieło wydane dopiero po śmierci autora), zdradzają stan skrajnego napięcia emocjonalnego. Załamanie przyszło na początku 1889 r. – Nietzsche trafił w stanie obłąkania do szpitala psychiatrycznego. Od 1890 r. zajmowała się nim matka, a po jej śmierci w 1897 r. – siostra filozofa. Przez dziesięć ostatnich lat życia Nietzsche znajdował się w stanie apatii, nie miał kontaktu ze światem zewnętrznym. Wtedy pojawiły się pierwsze oznaki zainteresowania jego filozofią, ale on sam nie był już w stanie tego ocenić. Zmarł w roku 1900.

Najważniejsze dzieła Nietzschego: Narodziny tragedii, czyli hellenizm i pesymizm (1872), Ludzkie, arcyludzkie (1878–1880), Jutrzenka (1881), Wiedza radosna (1882), Tako rzecze Zaratustra (1883–1885), Poza dobrem i złem (1886), Z genealogii moralności (1887), Zmierzch bożyszcz, czyli jak się filozofuje młotem (1889), Antychrześcijanin (1895), Ecce homo (1888, wyd. 1908), Wola mocy (zbiór notatek wydanych po śmierci filozofa).

Słownik