Przeczytaj
Mydło – wyjaśnienie pojęcia
Mydło to pojęcie w języku polskim, które posiada wiele znaczeń. Określeniem tym nazywa się nie tylko środek do mycia i prania, ale również jedną z kostek domina lub jeden ze znaczników linii na materiale.
Mydła (z chemicznego punktu widzenia) to sole wyższych kwasów karboksylowych (o długich łańcuchach węglowodorowych). Skoro są to sole, to znaczy, że są one zbudowane z jonów. W skład mydeł wchodzą aniony reszt kwasowych - pochodzących od wyższych kwasów karboksylowych, ale również kationy metali lub amonowe .
Ćwiczenia – sprawdź swoją wiedzę na temat mydeł
Czy wiesz, które z wymienionych kwasów można określić mianem wyższego kwasu karboksylowego? Zaznacz poprawną odpowiedź.
- kwas palmitynowy
- kwas oleinowy
- kwas oktadekanowy
- kwas octowy
- kwas butanowy
- kwas fosforowy(V)
Czy wiesz, które z wymienionych kationów mogą budować mydła? Zaznacz poprawną odpowiedź.
a) litu
b) sodu
c) potasu
d) magnezu
e) amonu
f) wapnia
g) glinu
- Wszystkie odpowiedzi są poprawne.
- Prawidłowa odpowiedź to: a, b i c.
- Prawidłowa odpowiedź to: b, e i f.
- Prawidłowa odpowiedź to: c, d i g.
Połącz w pary nazwy mydeł z odpowiednimi wzorami.
oktadekanian (stearynian) sodu, oktadec-9-enanian (olienian) sodu, heksadekanian (palmitynian) sodu
Budowa mydeł jako substancji amfifilowychsubstancji amfifilowych
Struktura mydła składa się z dwóch fragmentów:
z części hydrofilowejhydrofilowej, która „lubi” wodę tzw. polarnejpolarnej „głowy”;
z części hydrofobowejhydrofobowej, która “nie lubi” wody tzw niepolarny „ogon”.
Na niepolarny „ogon” składa się węglowodorowy łańcuch. Polarną „głowę” tworzy jon w obecności kationu.
Substancja o takiej budowie nosi nazwę (anionowo) powierzchniowo czynnej.
Dodana do wody powoduje obniżenie napięcia powierzchniowegonapięcia powierzchniowego i umożliwia lepsze wnikanie cząsteczek wody nawet w najmniejsze szczeliny czy zagłębienia.
Na granicy faz woda‑powietrze jony mydła ustawiają się niepolarnymi „ogonami” na zewnątrz w kierunku powietrza, a polarne „głowy” znajdują się w roztworze wodnym.
Słownik
właściwość substancji polegająca na zdolności jej cząsteczek (lub ich części) do oddziaływania z rozpuszczalnikami polarnymi, głównie z wodą bądź grupami polarnymi innych związków, oraz cecha makroskopowa materiałów, obrazująca ich zdolność do zwilżania wodą
(gr. hydro „woda”, phobos „strach”) właściwość substancji polegająca na niezdolności jej cząsteczek (lub ich części) do oddziaływania z rozpuszczalnikami polarnymi, głównie z wodą bądź grupami polarnymi innych cząsteczek, oraz cecha makroskopowa materiałów, obrazująca ich brak zdolności do zwilżania przez wodę
cząsteczka biegunowa, cząsteczka dipolowa, dipol, cząsteczka utworzona z atomów o różnej elektroujemności, w której nastąpiło rozdzielenie ładunku dodatniego i ujemnego
właściwość substancji polegająca na zdolności jej cząsteczek do silnego oddziaływania zarówno z cząsteczkami rozpuszczalników polarnych (np. wody), jak i niepolarnych (np. węglowodorów)
zjawisko fizyczne występujące na styku powierzchni cieczy z ciałem stałym, gazem lub inną cieczą, dzięki któremu powierzchnia ta zachowuje się jak sprężysta błona
(łac. mica „okruszyna”, micella „okruszynka”) grupa cząsteczek surfaktantu albo jonów w roztworze, zorganizowanych najczęściej w kulistą formę
Bibliografia
Falarz A., Mataczyńska G. Towaroznawstwo wybranych artykułów spożywczych i nieżywnościowych, Warszawa 1997.
Mastalerz P., Podręcznik chemii organicznej, Warszawa 1998.
McMurry J., Chemia organiczna, t. 5, Warszawa 2000.
Morrison R. T., Boyd R. N., Chemia organiczna, t. 4, Warszawa 1997.
Reusch W., Soap and detergents, Virtual Textbook of Organic Chemistry 2019, online: chem.libretexts.org, dostęp: 15.07.2021.
Sikora T., Giemza M., Obsługa klienta, Elementy towaroznawstwa, Warszawa 2008.