Przeczytaj
![Fotografia przedstawia młodego mężczyznę. Ma owalną twarz, falujące włosy zaczesane do tyłu. Wyraziste brwi, wydatny nos. Jest ubrany w marynarkę i sweter.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1UI78CgIbNLc/1645607886/23AcTmAiaXvhbnNZg09DhodsKtQ0Xpx3.jpg)
Krzysztof Kamil Baczyński (1921–1944) – poeta, żołnierz Armii Krajowej, zaliczany ze względu na swój życiorys i charakter twórczości do tzw. pokolenia Kolumbów – pisarzy urodzonych około 1920 roku. Ich młodość przypadła na czas drugiej wojny światowej i to właśnie wojna stała się dominującym motywem twórczości Kolumbów. Pochodził z rodziny o wielopokoleniowych tradycjach niepodległościowych (ojciec poety walczył w szeregach Legionów Polskich w pierwszej wojnie światowej, a dziadek był powstańcem styczniowym w latach 1863–1864). Ukończył słynne warszawskie Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego, gdzie w maju 1939 roku zdał maturę. Pierwsze próby literackie podejmował już jako uczeń gimnazjum. Debiutował w wieku zaledwie 19 lat tomem Zamknięty echem. W czasie okupacji, posługując się pseudonimem Jan Bugaj, opublikował w podziemnych wydawnictwach jeszcze trzy inne tomy oraz liczne pojedyncze utwory i rysunki. Jednocześnie aktywnie działał w podziemiu niepodległościowym i wstąpił w szeregi Armii Krajowej. Zginął w powstaniu warszawskim 4 sierpnia 1944 roku.
Nowe życie romantyzmu
Krzysztof Kamil Baczyński dorastał i kształcił się w dwudziestoleciu międzywojennym – epoce, której stosunek do tradycji romantycznej był dwuznaczny. Z jednej strony czołowi poeci międzywojnia ostentacyjnie odcinali się od romantyzmu. Przedstawiciele Awangardy KrakowskiejAwangardy Krakowskiej ostro krytykowali romantyczną uczuciowość, postulując poezję intelektualną. Skamandryci buntowali się przeciw koncepcji poety‑wieszcza i przeciw poezji o wydźwięku patriotycznym.„Ojczyzna moja wolna, wolna...
Więc zrzucam z ramion płaszcz Konrada”
– pisał w Czarnej wiośnie Antoni Słonimski, a Julian Tuwim deklarował w poemacie Poezja:„Nie chcę być przodownikiem,
chętnie w tłum się wcisnę”.
Jednak z drugiej strony skamandryci, zwłaszcza Tuwim i Jan Lechoń, wbrew deklaracjom nieustannie przywoływali w swoich wierszach poetów romantycznych i motywy ważne dla ich twórczości.
![Fotografia przedstawia dziedziniec przed budynkiem zamkowym. Budynek ma arkady oraz balkon, na którym zgromadzeni są tłumnie ludzie. Również dziedziniec przed zamkiem wypełniony jest ludźmi. Na środku dziedzińca stoi trumna obłożona flagą Polski. Na balkonie wśród grupy ludzi stoi mężczyzna w mundurze wojskowym przemawiający do tłumu.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1XkSgrgvuKe5/1645607887/iG4y77GnN6KCehyZrOgom2ew5b84vdFY.jpg)
Romantyzm miał zagwarantowaną wysoką pozycję w kanonie ówczesnej kultury również ze względu na uwielbienie, jakim darzył poezję Juliusza Słowackiego Józef Piłsudski. To autorytet marszałka umożliwił – po latach starań, w 1927 roku – sprowadzenie prochów Słowackiego z Francji do Polski. To również Piłsudski był inicjatorem wielodniowych uroczystości poprzedzających pogrzeb wieszcza na Wawelu.
Wychowanek romantyków
O stosunku Baczyńskiego do romantyzmu zdecydowała tradycja przekazywana mu w domu i w szkole – słynnym Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie. Syn legionisty‑piłsudczyka i wnuk powstańca styczniowego został wychowany w szacunku dla wartości patriotycznych i dla bohaterów walki o niepodległość. Z poezją wieszczów narodowych był zaznajomiony od dziecka – ojciec poety, Stanisław Baczyński, był historykiem literatury i krytykiem literackim, autorem monografiimonografii twórczości Mickiewicza, Słowackiego i Krasińskiego. W hołdzie dla Cypriana Norwida nadał swemu jedynemu synowi drugie imię Kamil – to samo, które Norwid przyjął przy bierzmowaniu. Poetyckie pokrewieństwo Krzysztofa Kamila Baczyńskiego z romantykami przypieczętowała historia. Tak samo jak oni, Baczyński żył i tworzył w czasach niewoli i walki o odzyskanie niepodległości. Biografia poety to jednak tylko tło – powiązań z romantyzmem należy szukać przede wszystkim w jego wierszach.
Baczyński – poeta romantyczny?
Powiązania z romantyzmem są widoczne na płaszczyźnie stylistycznej poezji Baczyńskiego oraz na płaszczyźnie tematycznej - w wykorzystywanych przez poetę motywach i aluzjach literackich. Przyjaciel Baczyńskiego, historyk literatury Kazimierz Wyka wskazywał, że najważniejszym źródłem inspiracji poety była twórczość Słowackiego i Norwida. Baczyński nawiązywał często również do utworów Mickiewicza. Związki twórczości autora Pokolenia z twórczością romantyków widać w takich obszarach, jak:
Związki Baczyńskiego z twórczością wieszczów romantycznych były silne, ale nigdy nie polegały na biernym kopiowaniu. Na kanwie tradycji romantycznej poeta stworzył własny poetycki świat, zarazem oddający grozę czasu, w którym żył, i pozwalający od tej grozy uciec.
Słownik
(łac. alludere – igrać, pogrywać) celowe nawiązanie w jednym dziele literackim do innego dzieła, np. poprzez tytuł, gatunek, cytat
działające w latach 1922–1927 w Krakowie ugrupowanie literackie, którego czołowymi przedstawicielami byli Tadeusz Peiper, Julian Przyboś i Jan Brzękowski. Trybuną grupy było czasopismo „Zwrotnica”. Awangardyści żywili kult cywilizacji i postępu technicznego, postulowali poezję intelektualną, sprzeciwiali się wielosłowności i emocjonalności – byli zatem programowymi przeciwnikami romantyzmu
(gr. génesis – źródło, pochodzenie) koncepcja sformułowana przez Juliusza Słowackiego. Zakładała m.in., że sensem dziejów jest dążenie ducha do doskonałości poprzez wyzwalanie się spod władzy materii, dokonujące się np. poprzez cierpienie. W odniesieniu do dziejów Polski oznacza to, że niewola jest stadium w drodze do celu, jakim ma być doskonałość duchowa narodu
(franc. frénétique – gwałtowny) zabieg nasycania utworu literackiego motywem zbrodni oraz obrazami makabry, popularny szczególnie we wczesnej fazie romantyzmu. W literaturze polskiej po obrazowanie frenetyczne sięgali np. Seweryn Goszczyński, Zygmunt Krasiński i Juliusz Słowacki
(gr. historía – dzieje + sophia – mądrość) filozofia historii, namysł nad sensem i celem dziejów, poszukiwanie w historii ukrytych mechanizmów i praw
(gr. katastréphō – wywracam, przewracam) postawa światopoglądowa oparta na przekonaniu, że świat zmierza ku rychłej i nieuchronnej zagładzie, przede wszystkim w wymiarze cywilizacyjnym i moralnym; myślenie katastroficzne ujawniało się w kulturze w przełomowych momentach historycznych, m.in. u schyłku wieku XIX (dekadentyzm), a także u progu II wojny światowej i w jej trakciegr.
messías – wybraniec) koncepcja historiozoficzna zakładająca oczekiwanie na przyjście Mesjasza, który po okresie cierpień i katastrof odkupi ludzkość i zaprowadzi pokój. Mesjanizm jest charakterystyczny dla judaizmu; był powszechny w filozofii i literaturze polskiego romantyzmu (np. cz. III Dziadów Adama Mickiewicza: Polska jako Mesjasz, jej niewola – cierpienie, które przyniesie światu wolność)
jedna z najważniejszych grup literackich dwudziestolecia międzywojennego, zawiązana w 1916 roku przez Juliana Tuwima, Antoniego Słonimskiego, Kazimierza Wierzyńskiego, Jana Lechonia i Jarosława Iwaszkiewicza; nazwa grupy pochodzi od mitologicznej rzeki opływającej Troję
postawa gotowości do walki zbrojnej i poświęcenia życia za ojczyznę, przekonanie, że walka stanowi najdoskonalszą formę patriotyzmu. Nazwa pochodzi od imienia greckiego poety starożytnego Tyrtajosa (Tyrteusza). Literacką manifestacją tyrteizmu jest tzw. poezja tyrtejska – poezja zagrzewająca do walki w sytuacji zagrożenia ojczyzny