Hormon wzrostuhormon wzrostu (somatotropina)Hormon wzrostu (somatotropina) jest hormonem białkowym, którego stężenie w osoczu krwi człowieka maleje wraz z wiekiem. W okresie dojrzewania płciowego stężenie somatotropiny znacząco wzrasta w porównaniu z okresem dzieciństwa, dojrzałości i starości. Charakterystyczną cechą tego hormonu jest okołodobowy cykl jego wydzielania, ze szczytem przypadającym na początkowe etapy snu i znaczącym obniżeniem się w czasie czuwania. Hormon wzrostu jest drugim, obok genetycznego, czynnikiem pobudzającym wzrost organizmu.

R11sy4kfyvUpJ

Obraz przedstawia niskiego mężczyznę. To osoba niskorosła. Posturą przypomina dziecko z twarzą dorosłego. Mężczyzna siedzi. Ma wyprostowane krótkie nogi. Mężczyzna nosi brodę i wąsy. Ma krótkie, ciemne włosy. Ubrany jest w ciemnozieloną szatę z białym koronkowym kołnierzem. Na ciemnozielonej szacie jest czerwony strój obszyty złotą lamówką.

Podstawową funkcją somatotropiny jest stymulacja wzrostu kości długich, rozwoju chrząstki i tkanki łącznej. Hormon ten pobudza rozrost osteoblastówosteoblastyosteoblastów (komórek kościotwórczych, zlokalizowanych w miejscach wzrostu kości) i chrząstki nasadowejchrząstka nasadowachrząstki nasadowej (tkanki chrzęstnej umiejscowionej w pobliżu nasady wzrastającej kości długiej). Dodatkowo hormon wzrostu przyspiesza przemiany białkowe w taki sposób, że obniża zawartości aminokwasów we krwi, ułatwia ich transport dokomórkowy i wbudowywanie w łańcuchy syntetyzowanych białek. Działanie somatotropiny polega także na przyspieszeniu metabolizmu tłuszczów, cukrów i składników mineralnych.

Rqna6mVxjdip7

Zdjęcie przedstawia dwóch mężczyzn. Jeden jest wysoki, drugi w stosunku do wysokiego niski. Stoją obok siebie. Ubrani są w garnitury. Wysoki mężczyzna jest młody, nosi okulary. Ma długie nogi i długie ręce. Drugi mężczyzna sięga mu do łokcia. Jest starszy.

Istotną rolą przysadki mózgowej w procesach związanych ze wzrostem i rozwojem organizmu jest produkcja i wydzielanie hormonu tyreotropowegohormon tyreotropowyhormonu tyreotropowego. Poziom tego hormonu reguluje pracę tarczycy przez pobudzanie jej czynności wewnątrzwydzielniczej. Hormony tarczycy: tyroksynatyroksyna, trójjodotyroninatyroksyna i trójjodotyroninatyroksyna, trójjodotyroninatrójjodotyronina mają znaczący udział w procesach rozwojowych.

Receptory dla hormonów tarczycy występują w komórkach większości tkanek organizmu. Fizjologiczne działanie tych hormonów polega na nasilaniu procesów metabolicznych i regulacji działania ośrodkowego układu nerwowego. Tyroksyna i trójjodotyronina w okresie dojrzewania pobudzają również wzrost i rozwój kości (szczególnie długich).

R1RmmOQeLVCnz1

Ilustracja przedstawia lokalizację podwzgórza w mózgu. Znajduje się w części międzymózgowia. Zaznaczono tam niebieski obszar łączący się z czerwonym owalem.

W podwzgórzu wytwarzane są także hormony regulujące aktywność wewnątrzwydzielniczą przedniego, gruczołowego płata przysadki mózgowej. Podwzgórzowe hormony, które nasilają wewnątrzwydzielniczą aktywność przysadki, określa się mianem liberynliberynyliberyn (podwzgórzowe hormony uwalniające), natomiast te, które hamują jej aktywność, to statynystatynystatyny (podwzgórzowe hormony hamujące). Wzrost poziomu hormonów przysadki na skutek jej pobudzenia przez liberyny działa hamująco na wydzielanie liberyn przez podwzgórze. Spadek stężenia hormonów przysadki spowodowany zmniejszonym stężeniem liberyn pobudza ich wydzielanie przez podwzgórze. Podobnie spadek stężenia hormonów przysadki powoduje zahamowanie wydzielania statyn. Tym samym można mówić o hormonalnej osi podwzgórzowo‑przysadkowej, która działa w oparciu o mechanizm ujemnego sprzężenia zwrotnegosprzężenie zwrotne ujemneujemnego sprzężenia zwrotnego. W związku z tym udział podwzgórza w procesach wzrostu i rozwoju organizmu można sprowadzić do kontroli czynności wewnątrzwydzielniczej przysadki mózgowej. Kontrola ta sprawowana jest dzięki syntezie i uwalnianiu:

• tyreoliberyny – hormonu pobudzającego uwalnianie hormonu tyreotropowego

• somatoliberyny – hormonu pobudzającego uwalnianie hormonu wzrostu

• somatostatyny – hormonu hamującego uwalnianie hormonu wzrostu

Przykładem działania tego mechanizmu może być uwalnianie hormonu wzrostu przez przysadkę mózgową. Zachodzi ono pod wpływem somatoliberyny wydzielanej przez podwzgórze. Skutkuje to zwiększeniem stężenia hormonu wzrostu we krwi, co z kolei jest bodźcem hamującym wydzielanie somatoliberyny oraz pobudzającym wydzielanie somatostatyny.

Słownik