Obszary z krajobrazem krasowym odznaczają się walorami sprzyjającymi rozwojowi różnorodnych form turystyki. W regionach nadmorskich rozwija się turystyka wypoczynkowa i rekreacyjna, z kolei w wielu regionach wyżynnych i górskich przeważa turystyka poznawcza, związana z podziwianiem interesujących obiektów przyrody.

Wzrost zainteresowania turystyką przyrodniczą zaowocował wyodrębnieniem oddzielnej kategorii, tj. geoturystykigeoturystyka geoturystyki. Jej celem jest zwiedzanie obiektów przyrody nieożywionej, będących geologicznym dziedzictwem Ziemi. Pod tym względem rzeźba krasowa spełnia wszystkie kryteria. Na niewielkim obszarze występuje nagromadzenie różnorodnych form, zarówno na powierzchni, jak i pod powierzchnią ziemi.

Obszary krasowe cechują się równocześnie wybitnymi walorami dla turystyki kwalifikowanej, często połączonej z uprawianiem sportów ekstremalnych. W miejscach występowania mogotów i ostańców krasowych można uprawiać wspinaczkę skałkową lub boulderingboulderingbouldering. Na rwących rzekach popularny jest rafting, do którego używane są pontony, kajaki lub canoe.

Krajobraz krasowy to również bogactwo jaskiń. Wiele z nich jest przystosowanych do obsługi ruchu turystycznego – zainstalowane jest oświetlenie, wytyczone są trasy i zastosowane są zabezpieczenia. W niektórych jaskiniach dodatkową atrakcją turystyczną są przejażdżki podziemnymi kolejkami lub spływy łodziami. Dla bardziej wymagających osób uprawiających turystykę speleologicznąturystyka speleologiczna turystykę speleologiczną przygotowana jest oferta zwiedzania niedostępnych dla ruchu masowego fragmentów jaskiń. Od uczestników takich wypraw wymagana jest nie tylko odpowiednia kondycja fizyczna, ale również umiejętność korzystania ze specjalistycznego sprzętu. Najbardziej ekstremalną formą turystyki speleologicznej jest niewątpliwie nurkowanie w jaskiniach.

Turystyka na obszarach krasowych w Europie

W Europie kras wapienny występuje głównie w łańcuchu gór orogenezy alpejskiej. Jednym z najbardziej popularnych regionów turystycznych Europy jest zachodnia część Półwyspu Bałkańskiego, a w szczególności kraje położone nad Morzem Adriatyckim. To tutaj znajduje się region słynący z bogactwa takich form, określany jako Kras Dynarski.

Na trasach turystycznych wycieczek do Chorwacji nie powinno zabraknąć Parku Narodowego Jezior Plitwickich. Obejmuje on ochroną kilkanaście jezior ułożonych w kaskadzie, tj. jedno poniżej drugiego. Poszczególne jeziora oddzielone są od siebie progami zbudowanymi z trawertynutrawertyntrawertynu. Przelewająca się przez progi woda tworzy malownicze wodospady. Dodatkowym walorem jest koloryt wody. Jeziora na obszarach krasowych cechują się często wyjątkową, niebiesko‑błękitną barwą. Taki kolor jest efektem rozszczepiania widma światła dziennego w kryształowo czystej, wolnej od zanieczyszczeń wodzie, dodatkowo podścielonej białym podłożem.

Park Narodowy Jezior Plitwickich wyróżnia się także unikalną florą, stwierdzono tu występowanie aż 1 267 różnych gatunków roślin, w tym aż 50 gatunków storczyków. Każdego roku odwiedza go ponad milion osób.

Podobny charakter ma drugi pod względem popularności w Chorwacji Park Narodowy Krka, którego atrakcją jest głęboki wąwóz utworzony przez rzekę w osadach wapiennych. Dolinę rzeki Krka urozmaica aż siedem wodospadów wapiennych, które efektownie pokonuje woda. Najdłuższym i najchętniej odwiedzanym przez turystów jest wodospad Skradinski Buk, przy którym usytuowano kąpielisko.

RSZtoP9g4LHxK

Na zdjęciu po prawej i lewej stronie widać skaliste wzgórza pokryte zielonymi drzewami. Pomiędzy dwoma wzgórzami znajdują się dwa niewielkie jeziora z wodą w kolorze błękitnym. Rozdzielone są naturalną granicą ze skał, przypominającą most. Poniżej jezior widać wysokie kaskady wodospadów ze spienioną wodą i lekko żółtymi ścianami skalnymi. W oddali widać błękitne niebo z niewielką ilością małych, białych chmur.

RUvgwQ98ubawZ

Na zdjęciu po lewej stronie bliżej środka widać dwa, nieduże, błękitne jeziora przedzielone naturalną granicą, na której znajduje się ścieżka. Po prawej stronie jeziora znajdują się ściany skalne koloru żółtobrązowego, na których spadająca woda tworzy wodospady. Takie same wodospady widać zarówno powyżej, jak i poniżej wodospadu środkowego. Całość otoczona jest skalnymi ścianami, porośniętymi na szczytach zielonymi drzewami.

RmOupE3zPXpPu

Po prawej stronie zdjęcia widać górę złożoną z szarych pionowych skał porośniętą zieloną roślinnością. Po jej lewej stronie znajdują się półki skalne, po których spływa woda, tworząc niewielkie kaskady. Poniżej jest nieduże jeziorko, a powyżej większe jezioro i wysokie ściany skalne, z których dwoma strumieniami spływa woda, tworząc wodospady. Po lewej widać niewielkie skały porośnięte zieloną roślinnością.

RYOUv2H8Ug2Kx

Po prawej stronie zdjęcia znajduje się szerokie jezioro z błękitną wodą, wokół którego rośnie las. Po jego lewej stronie widnieją ściany skalne porośnięte zielenią, z których spływają cztery niewielkie strumienie, tworząc wodospady.

RTyZLHzdFi3Nu

Na pierwszym planie na zdjęciu widać spokojnie płynącą rzekę o błękitnej barwie, w której odbijają się refleksy światła. Po prawej stronie z wody wystaje duży, wyschnięty konar drzewa. Po obu stronach rzeki są porośnięte wysoką roślinnością brzegi, a w oddali wzgórza pokryte lasem. W tle widać błękitne niebo.

RFsWSioieVXQ6

Na zdjęciu widać rzekę, tworzącą trzy zakola. Po jej prawej stronie znajdują się niewielkie statki zacumowane przy brzegu, a z drugiej strony szeroki, pokryty trawą teren, otoczony wodą. W oddali po obu stronach brzegu są wysokie, zalesione wzgórza. W tle znajduje się błękitne niebo z delikatnymi, białymi chmurami.

R1WV2pzOSvSZA

Na pierwszym planie na zdjęciu widać dwie kobiety i mężczyznę, płynących w kierunku grupy kilkunastu osób, stojących w wodzie po kolana. W oddali znajdują się ludzie kąpiący się w wodzie, która spływa po wysokich ścianach skalnych, ułożonych na kształt nieregularnych schodów. Woda spada z góry tworząc białe od piany wodospady. Po lewej stronie od grupy ludzi jest niewielka łódka, a po prawej nieduże drzewo, wystające z wody. Brzegi wodospadów porośnięte są drzewami, a w tle widać błękitne niebo.

Osoby, dla których spacerowanie wśród jezior lub kąpiele to zbyt mało ekscytująca atrakcja, w regionach krasowych mogą skorzystać ze specjalnych ofert. Na przepływających przez krasowiejące skały rzekach organizowane są rejsy łodziami, a dla bardziej odważnych – rafting. Popularnym celem takich wypraw jest rzeka Korana, która wypływa z Jezior Plitwickich. Na całym jej liczącym 134 km brzegu wytyczone są trasy spływów, zróżnicowane zarówno pod względem długości, jak i stopnia trudności. Rzeka Korana ma typowe cechy rzeki krasowej – płynie głębokim, wapiennym kanionem, w którym znajduje się wiele progów skalnych i wodospadów. Podziwianie widoków wysokich, stromych ścian skalnych kanionu jest możliwe tylko z poziomu wody, ponieważ niektóre fragmenty doliny są niedostępne dla turystyki pieszej. W miesiącach letnich wody rzeki płyną łagodnie, ale zimą – w deszczowej porze roku, nurt Korany jest burzliwy. Podobnych wrażeń dostarczają spływy innymi chorwackimi rzekami, np. Cetiną czy Mrežnicą.

R1BqjIgaIH1S2

Na zdjęciu w czerwono czarnym pontonie znajduje się sześć osób płynących po wzburzonej wodzie. Po prawej i lewej stronie rzeki wąskiej rzeki widać skały i niewielkie krzewy, w tle część jeziora i skały, które tworzą kaskadę, po której spływa ponton. Ludzie na fotografii trzymają wiosła, mają na głowie kaski. Wszyscy ubrani są w kamizelki ratunkowe. Ich twarze są uśmiechnięte.

Oprócz jezior krasowych, wodospadów i rwących rzek, atrakcją Gór Dynarskich są również liczne jaskinie. Do najbardziej znanych należą Jaskinie Szkocjańskie oraz Jaskinia Postojna, znajdujące się na terenie Słowenii. Jaskinie Szkocjańskie to zespół jaskiń o łącznej długości 6 km. Największą ich atrakcją jest podziemna rzeka Reka. Na długości 3,5 km rzeka wypłukała tu w wapiennych skałach kanion dochodzący do 60 metrów szerokości oraz 140 metrów głębokości. Wewnątrz jaskini, nad głębokim wąwozem, przerzucono most. Przejście nad przepaścią dostarcza zwiedzającym dodatkowych wrażeń. W kolejnych mijanych salach można zaś podziwiać bogatą szatę naciekową oraz wyjątkowy system form w kształcie kaskady kalcytowych mis.

Z szaty naciekowej słynie również Jaskinia Postojna – jedna z najczęściej odwiedzanych jaskiń w Europie. Od czasu jej odkrycia w XIX wieku i udostępnienia turystom zwiedziło ją już ponad 38 mln osób. Postojna wyróżnia się wielkimi salami jaskiniowymi i skupiskami ogromnych stalagmitów. Wśród nich na uwagę zasługuje Nebotičnik, czyli Drapacz Chmur, osiągający wysokość 16 m. Ze względu na bardzo powolny czas tworzenia się warstw kalcytu szacuje się, że stalagmit ten ma około 150 tys. lat.

Obok wspomnianych Gór Dynarskich rozciągniętych wzdłuż Morza Adriatyckiego, krajobraz krasowy spotykany jest również w Karpatach. Za największy obszar krasowy w Europie Środkowej uznawane jest pogranicze Słowacji i Węgier. W tej części Karpat zinwentaryzowano ponad 1 200 jaskiń. Jedną z najbardziej znanych jest Jaskinia Domica. Kolejne kilka tysięcy znajduje się we wschodniej części Czech – na Morawach – oraz w słowackich Tatrach.

R5EQTggWu8Ruv

Zdjęcie przedstawia wnętrze ogromnej jaskini. Po prawej i lewej stronie zdjęcia widać oświetlone półki skalne połączone ze sobą długim mostem z barierką. Most zawieszony jest nad przepaścią, a nad nim znajduje się duża przestrzeń ograniczona skałami. Światło z półek skalnych nadaje innym skałom odcienie od czerwieni, przez pomarańcz, żółć, brąz po zieleń.

RcRQtsrZK3k0Z

Zdjęcie przedstawia wnętrze dużej jaskini. Po bokach i na górze znajdują się duże, jednolite bloki skalne. Na dole widać przepływającą, niedużą rzekę oświetloną lampami. Powyżej w prawej ścianie jaskini znajduje się ścieżka turystyczna wyłożoną schodkami i oświetlona dużą ilością lamp. Światło nadaje skałom kolor złotobrązowy.

R1YDwAFozFpET

Zdjęcie ukazuje wnętrze jaskini. Widać na nim dwie płaskie ścieżki, biegnące w jej głąb. Pomiędzy ścieżkami znajdują się poletka stalagmitów swoim kształtem przypominające różnej wysokości kolumny. Sufit jaskini w dwóch miejscach jest oświetlony białym światłem.

R4qtXLLeOwfoj

Na zdjęciu znajduje się formacja skalna o nazwie misy wapienne. Na pierwszym planie widać duże, długie i szerokie platformy z wapienia, na które nakładają się mniejsze, tworząc formację skalną na kształt stosu, wznoszącą się ku górze i opierającą się o ścianę. W tle ściany skalne jaskini. Po lewej stronie w oddali znajduje się oświetlony tunel.

Rg10FQtApZ1WZ

Zdjęcie przedstawia wnętrze jaskini. Z prawej strony znajdują się dwie duże formacje naciekowe, składające się z wielu mniejszych stalagmitów i stalagnatów. Formacje mają kształt kolumn i są oświetlone jasnym światłem. Obok przebiega wykuta w jaskini ścieżka z barierką. Po lewej stronie widać więcej tak podobnych nacieków skalnych. Umieszczone są pomiędzy dnem jaskini o nieregularnym, lejowatym kształcie, a dużymi, płaskimi ścianami skalnymi na górze jaskini.

RiGnzbYldr4rM

Na zdjęciu widać wnętrze ogromnej jaskini. Jej ściany i sufit wznoszą się wysoko tworząc kształt kopuły. Dno jaskini jest płaskie i przypomina podłogę. W jaskini znajduje się tłum kilkuset ludzi, którzy rozmawiają ze sobą, oglądają skały i wykonują zdjęcia. W tle widać światła nadające skałom kolor żółtozłoty.

Planując odwiedzenie jaskiń, warto wcześniej sprawdzić warunki ich zwiedzania. Ze względu na ochronę zasobów żywych i nieożywionych, część z nich (zwłaszcza usytuowanych w klimacie umiarkowanym) jest zamykana na okres zimy. Jaskinie charakteryzują się również wrażliwym na zmiany mikroklimatem. Wiele jaskiń, również w sezonie, ma narzucone limity dzienne, a nawet godzinowe wchodzących do niej osób. Przed wejściem do jaskini warto również pamiętać o odpowiednim stroju: wygodnym, zapobiegającym poślizgom obuwiu oraz cieplejszej odzieży. Nawet w tropikalnych klimatach temperatura wewnątrz jaskiń jest znacznie niższa niż na powierzchni.

Turystyka na obszarach krasowych na innych kontynentach

Szczególne walory turystyczne występują w regionach tzw. krasu tropikalnego. Na obszarach ciepłych i wilgotnych klimatów powstaje charakterystyczny kras wieżowy (kopiasty). W krajobrazie takich regionów dominują ostańce krasowe wyrastające ponad płaskie powierzchnie otaczających je terenów. Kształty ostańców mogą przybierać formę kopulastych wzniesień (mogotów), ale także sterczących wież, iglic czy stożków. Tego typu krajobrazem przyciągają turystów regiony położone na południu Chin. W prowincji Yunnan popularnym miejscem jest Kamienny Las – zespół ostrych iglic osiągających nawet 50 m wysokości. Z kolei w okolicach chińskiego miasta Guilin występują liczne mogoty, które turyści mogą podziwiać, płynąc rzeką Gui Jiang (Lijiang).

RMX6u0TmpOu4K

Zdjęcie przedstawia drzewa, spomiędzy których w wielu miejscach wystają wysokie, gładkie i płaskie skały w kolorze szarym. Pośrodku znajduje się wieża przykryta spiczastym dachem o końcówkach wzniesionych do góry. Na wieży znajdują się ludzie oglądający skały. W tle widać czyste niebo i zalesione góry.

R1LxEa3L5qqcI

Na zdjęciu znajduje się niewysoka, trójkątna skała. Za nią rośnie duży krzew o drobnych, fioletowych kwiatach, a przed nią zielone rośliny. Po prawej stronie zdjęcia widać mężczyznę w białej koszulce stojącego tyłem i podnoszącego do góry aparat. W tle cztery wysokie, gładkie i płaskie skały w kolorze szarym. Pomiędzy nimi znajduje się wieża widokowa ze spiczastym dachem i krawędziami wzniesionymi do góry, zielone drzewa, a w tle jest jasne niebo.

RuWkut5Cd7Yld

Zdjęcie przedstawia wysokie, płaskie, gładkie i podłużne skały, przypominające wyglądem mur o nieregularnych wierzchołkach i różnej wysokości. Gdzieniegdzie pomiędzy skałami wystaje zielona roślinność. W tle widać błękitne niebo z dużą ilością białych chmur.

RAFqbKpmGK6vE

Na zdjęciu znajduje się płynąca rzeka, a na niej dużą ilość małych łódek. Na prawym brzegu widać małe, przycumowane łódki i rozłożone parasole, a w oddali duży, biały most. Po prawej stronie rzeki znajduje się płaski, piaszczysty teren i zabudowania miasta. W tle widać wysokie, stożkowe wzgórza o okrągłych wierzchołkach. Wzgórza pokryte są lasem, nad nimi niebieskie niebo.

R175FmTwjQ4b4

Zdjęcie przedstawia zakole rzeki, po której płyną mała łódka i większy statek turystyczny. Po prawej stronie jest płaski brzeg porośnięty drzewami i trawą, po lewej stronie wysokie, pojedyncze wzgórze o pionowych ścianach skalnych pokryte zielenią. W tle widać jeszcze dwa inne pojedyncze, wysokie wzgórza. W tle niebieskie niebo z dużą ilością białych chmur.

Chiński kras ma przedłużenie w krajach Półwyspu Indochińskiego, m.in. w Wietnamie czy Tajlandii. Spektakularny krajobraz krasu tropikalnego występuje szczególnie na wybrzeżach, gdzie wzgórza mogotów zalane zostały wodami morskimi. Tam na skały węglanowe dodatkowo oddziałuje słona woda, która nie tylko przyspiesza rozpuszczanie, ale również niszczy skały poprzez działanie fal i pływów. W efekcie powstają liczne wyspy – niewielkie, ale za to dość wysokie. Wyrastające ponad powierzchnię morza skalne wzniesienia podziwiane są przez turystów zarówno z urokliwych plaż, na których wypoczywają, jak również z pokładów statków czy łodzi.

Do turystycznych atrakcji należą wyspy w Zatoce Tokijskiej, na Morzu Południowochińskim. W popularnej, położonej w Wietnamie zatoce Hạ Long znajduje się prawie 2 tys. wapiennych wysp. Wiele z nich cechuje się prawie pionowymi ścianami, wznoszącymi się na wysokość nawet 200 m.

Podobny krajobraz występuje nad Morzem Andamańskim, na tajlandzkich wyspach Phi Phi oraz w zatoce Phang Nga. Znajduje się tu około 40 wapiennych wysp o wysokości dochodzącej do ponad 270 m. W łatwo rozpuszczalnych skałach uformowały się liczne jaskinie dostępne wyłącznie od strony i z poziomu wody.

RA8RCxdHhVHob

Zdjęcie przedstawia zatokę z podwójnym ujściem do oceanu stworzonym z wysokich, stożkowych gór pokrytych drobną roślinnością. W lewym dolnym rogu widać przy skałach dwa nieduże, czerwone, stojące obok siebie statki. Na wodzie znajduje się kilkanaście małych statków okrążających skały. W tle czyste, błękitne niebo z niedużą ilością białych chmur.

R19YKBm4HBX6R

Na pierwszym planie znajduje się nieduży statek turystyczny płynący po wodzie. Obok niego są mniejsze statki i łódki. Po lewej stronie widać wysokie, pionowe skały porośnięte zielenią, które znajdują się wzdłuż brzegu, a w oddali tworzą wraz ze skałami formację na kształt bramy. W tle czyste, błękitne niebo.

Rr9bftBumwiCE

Zdjęcie przedstawia duży zbiornik wodny, na którego środku znajduje się skała o dużych rozmiarach. Swoim kształtem przypomina jajko. Za nią z wody wystaje skała niższa, ale dłuższa. W tle widać wysokie skały porośnięte drobną, zieloną roślinnością i niebieskie niebo.

RsDiwb0FjRlRw

Fotografia przedstawia dwie osoby płynące w kajaku. Kajak ma kolor pomarańczowy, a jego pasażerowie trzymają białe wiosła. Ubrani są w kamizelki bezpieczeństwa, kapelusze turystyczne i ciemne okulary. Za nimi widać skałę, pod którą utworzyło się przejście na kształt tunelu. Za nią znajduje się statek turystyczny.

RA5euIHxY9GWu

Na fotografii po prawej stronie jest niewysoka i szeroka skała. Obok niej na środku wznosi się wysoka, cienka skała naciekowa. Za skałami znajduje się wnętrze jaskini i inne skały wystające z podłoża. Całość trzyma się na dwóch masywnych słupach skalnych. Jaskinia jest oświetlona lampami w różnych kolorach.

RiNglIRBWV5aX

Na zdjęciu widać zbiornik wodny z błękitną, lekko pofalowaną powierzchnią. Na niej unosi się w różnej odległości pięć łódek. W tle widać wysokie, pionowe skały porośnięte delikatną roslinnością. Ponad nimi znajduje się jasne niebo.

R19Iy43WXiI7w

Zdjęcie przedstawia dwie duże łódki pasażerskie stojące obok siebie. Ich kadłuby są koloru żółtego, a zadaszenia szare. Prawa łódka ma miejsca siedzące koloru niebieskiego, a lewa zielonego. Łódki stoją przy brzegu piaszczystej plaży. Za nimi po prawej stronie wznosi się wysoka, pionowa skała. Po lewej stronie łódek z tyłu widać skałę w kształcie maczugi wznoszącą się znad wody ku górze, w oddali widać wysokie wzgórza pokryte lasem oraz błękitne niebo.

Urokliwym miejscem do wypoczynku są wszelkie baseny i zbiorniki krasowe. Jedną z największych atrakcji południowo‑zachodniej Turcji jest miejscowość Pamukkale. W języku tureckim nazwa ta oznacza „Bawełniany zamek”. Pochodzi od bielących się w promieniach Słońca trawertynowych pokryw i tarasów. Formy takie powstały w wyniku ubytku dwutlenku węgla z roztworu w miejscach wypływu wód podziemnych na powierzchnię. Na stokach wzniesienia znajduje się 17 termalnych źródeł. W ciągu ostatnich 14 tys. lat spływająca woda uformowała naturalne baseny. To kąpielisko wód termalnych słynne było już w starożytności. Obecnie naturalne baseny objęte są ochroną, a kąpiel dozwolona jest w ich odpowiedniku zbudowanym ludzkimi rękami.

RCbGoVfWIbgU7

Na zdjęciu widać białe tarasy, który tworzy duże, płaskie tafle, w środku wypełnione wodą, nakładające się na siebie. W tle niewysokie skały, pokryte osadem przypominającym skrystalizowaną sól.

W Ameryce Środkowej, m.in. na meksykańskim półwyspie Jukatan, funkcję naturalnych kąpielisk pełnią cenote. To rodzaj studni krasowych o znacznej średnicy i dużej głębokości. Przefiltrowana przez wapienne podłoże woda sprawia, że cenote wyróżniają się niezwykłą czystością. Z tego względu nie tylko są użytkowane jako kąpieliska, ale oferują również wyjątkową okazję do uprawiania ekstremalnych rodzajów sportów, jak na przykład nurkowania jaskiniowego.

R1Yzr6qsj2WVn

Fotografia przedstawia widok z góry na okrągłe jezioro, które jest otoczone wysokimi, pionowymi ścianami. W zbiorniku kąpie się kilka osób, na brzegu stoi spora grupka ludzi. Z wierzchołków skał zwisają liany i liście roślin.

RbcuYvc7vF0CH

Fotografia ukazuje wnętrze jaskini do połowy wypełnione wodą. Jaskinia jest oświetlona światłem, które dodatkowo odbija się w wodzie. To sprawia, że skały nad wodą mają kolor złoty i żółty. W wodzie widać kąpiącego się człowieka, a w oddali jeszcze cztery inne osoby zażywające kąpieli.

R1CwYJ6LeLHhI

Fotografia przedstawia dwie nurkujące osoby. Dno, przy którym się znajdują, porośnięte jest glonami i wodorostami. Nurkowie ubrani są w czarne kombinezony, mają ze sobą butle, maski do oddychania pod wodą i aparaty tlenowe.

O znaczeniu przyrodniczym regionów krasowych świadczy fakt, że wiele z nich zostało docenionych poprzez umieszczenie na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Spośród wymienionych wyżej miejsc na liście znajdują się: Jeziora Plitwickie, Jaskinie Szkocjańskie, Jaskinia Domica, Kamienny Las w Yunan, Zatoka Hạ Long oraz Pamukkale.

Słownik