Przeczytaj
Fen
WiatrWiatr fenowyfenowy to ciepły, suchy i porywisty wiatr górski wywołany różnicą ciśnienia atmosferycznego po obu stronach bariery górskiej. Powietrze ulega ochłodzeniu o 0,6°C na 100 m wysokości zgodnie z gradientem wilgotnoadiabatycznymgradientem wilgotnoadiabatycznym. Zawarta w nim para wodna ulega kondensacji, co sprzyja tworzeniu się chmur i powstawaniu opadów. Po drugiej stronie bariery górskiej suche już powietrze opada gwałtownie ku dolinom, stopniowo ogrzewając się (o 1°C na każde 100 m zgodnie z gradientem suchoadiabatycznymgradientem suchoadiabatycznym). W efekcie powstaje porywisty wiatr, który w Polsce nazywany jest halnym. W Górach Skalistych (USA) nosi nazwę chinook, a w Andach argentyńskich – zonda.
Wiatr halny powstaje w wyniku napotkania przez przemieszczające się masy powietrza bariery orograficznejbariery orograficznej. Przez wymuszone wznoszenie się powietrza wzdłuż stoku dochodzi do adiabatycznego ochłodzenia się mas wilgotnego powietrza, co następnie skutkuje kondensacją pary wodnej i powstaniem opadu. Po przekroczeniu wierzchołka góry powietrze opada, ocieplając się. Dochodzi wtedy do powstania porywistego i suchego wiatru halnego. Występowanie tego wiatru jest przyczyną zwiększenia się temperatury i spadku wilgotności powietrza.
Jak obliczyć temperaturę powietrza na poszczególnych wysokościach nad poziomem morza?
Musisz wiedzieć, że temperatura zmienia się w zależności od strony stoku o 0,6°C (dowietrzna) lub 1,0°C (zawietrzna) na każde 100 m. Podczas obliczania temperatury powietrza musisz posiadać informacje dotyczące temperatury powietrza na danej wysokości stoku n.p.m.
Gradient wilgotnoadiabatyczny
Podczas ruchu pionowego powietrze opada, ochładzając się, zmienia temperaturę o 0,6°C/100 m. Występuje po stronie dowietrznej stoku.
Gradient suchoadiabatyczny
Podczas ruchu pionowego powietrze wznosi się i ociepla się o 1,0°C/100 m. Występuje po stronie zawietrznej stoku.
Wiatr halny występuje głównie jesienią oraz na przedwiośniu. Powoduje ocieplenie, co może wywołać zagrożenie lawinowe. Wieje w Karpatach i Sudetach, najgwałtowniejsze wiatry tego typu występują zaś na Podhalu. Jest znany także na Słowacji i Węgrzech. Ze względu na swój porywisty charakter halny powoduje gwałtowny wzrost temperatury, roztopy śniegu, złe samopoczucie wskutek niesprzyjającej sytuacji biometeorologicznej oraz niekiedy przynosi znaczne zniszczenia, m.in. zrywa dachy, niszczy lasy, tworząc wiatrołomy, a w rolnictwie niszczy uprawy.
Słownik
łańcuch górski będący przeszkodą dla swobodnego przepływu masy powietrza, która wymusza prądy anabatyczne i katabatyczne
wiatr wiejący od grzbietów górskich w kierunku dolin, zwykle bardzo silny i porywisty
Indeks górny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks górny koniecŹródło: Encyklopedia PWN
przypadająca na jednostkę wysokości zmiana temp. suchego powietrza atmosferycznego występująca podczas jego adiabatycznego wznoszenia się lub opadania
Indeks górny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks górny koniecŹródło: Encyklopedia PWN
przypadająca na jednostkę wysokości zmiana temp. wilgotnego powietrza atmosferycznego występująca podczas jego adiabatycznego wznoszenia się lub opadania
Indeks górny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks górny koniecŹródło: Encyklopedia PWN
jest miarą zawartości wilgoci w powietrzu; temperatura punktu rosy określa wartość temperatury powietrza, do jakiej powietrze musi się ochłodzić, aby osiągnąć stan nasycenia parą wodną; im zimniejsze powietrze, tym mniej pary wodnej może zawierać; gdy temperatura powietrza osiąga wartość temperatury punktu rosy, dochodzi do kondensacji i do powstawania zamgleń, mgieł i osadów wodnych na powierzchni gruntu, roślinności, przedmiotach, pojazdach
Indeks górny Źródło: Zima.MeteoGroup.pl Indeks górny koniecŹródło: Zima.MeteoGroup.pl
ruch powietrza atmosferycznego względem powierzchni ziemi