Przeczytaj
U człowieka występują dwa układy naczyń: krwionośny i limfatyczny, które tworzą wspólnie układ krążenia. Pierwszy z nich odpowiada za rozprowadzanie krwi po organizmie, drugi – za obieg limfy.limfy.
Miejscami, w których układ krwionośny i limfatyczny łączą się ze sobą, są kąty żylne. Lewy kąt żylny to połączenie żyły szyjnej wewnętrznej i żyły podobojczykowej lewej. Uchodzi do niego przewód piersiowy, zbierający większość limfy z organizmu. Przewód chłonny prawy jest krótki i odprowadza limfę tylko z prawej kończyny górnej, prawej połowy klatki piersiowej, szyi i głowy. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w e‑materiale Budowa i funkcje układu limfatycznego człowiekaBudowa i funkcje układu limfatycznego człowieka.
Krążąca po całym organizmie limfa wspomaga funkcje układu krwionośnego. Krew –mimo rozbudowanej sieci naczyń krwionośnych – nie jest w stanie dotrzeć do wszystkich komórek, by dostarczyć im niezbędne do prawidłowego funkcjonowania substancje oraz odebrać produkty przemiany materii. Zarówno układ krwionośny, jak i limfatyczny biorą udział w mechanizmach fizjologicznych, które mają na celu zapewnienie względnie stałego środowiska wewnętrznego organizmu niezależnie od zmieniających się warunków zewnętrznych. Innymi słowy, uczestniczą w utrzymaniu homeostazyhomeostazy wewnątrzustrojowej.
W tkankach układ limfatyczny uczestniczy w transporcie składników odżywczych do komórek oraz w odprowadzaniu z nich zbędnych produktów przemiany materii. Układ krwionośny natomiast zapewnia ciągły przepływ krwi przez naczynia włosowate wszystkich tkanek i narządów. Dodatkowo warunkuje dyfuzję składników osocza i płynu tkankowego przez ściany kapilar. Dzięki połączeniu tych dwóch układów dochodzi do ciągłej wymiany substancji między krwią a limfą.
Mimo tak ścisłej współpracy obu układów występują między nimi liczne różnice strukturalne i funkcjonalne.
Różnice między układem krwionośnym a limfatycznym
Najważniejsze odmienności między układem krwionośnym a układem limfatycznym wymieniono w poniższej tabeli.
Elementy | Układ krwionośny | Układ limfatyczny |
Typ układu | układ zamknięty (płyn ustrojowy krąży w zamkniętym systemie naczyń) | układ otwarty (naczynia otwierają się do przestrzeni międzykomórkowych) |
|---|---|---|
Ogólny schemat budowy układu | układ zbudowany z naczyń krwionośnych i serca | układ zbudowany z naczyń limfatycznych i narządów limfatycznych |
Typ naczyń | naczynia krwionośne (naczynia włosowate, żyły, tętnice) | naczynia limfatyczne (prekolektoryprekolektory, kolektorykolektory, przewody limfatyczne) |
Płyn ustrojowyPłyn ustrojowy wypełniający naczynia | krew | limfa |
Barwa płynu ustrojowego | czerwona (w wyniku obecności w erytrocytach czerwonego barwnika krwi – hemoglobinyhemoglobiny) | zazwyczaj jasnożółta lub bezbarwna (limfa naczyń chłonnych jelita z powodu zawartości tłuszczów ma zabarwienie mlecznożółte) |
Skład płynu | stały | zmienny (limfa ma różny skład w poszczególnych częściach układu limfatycznego) |
Kierunek przepływu płynu ustrojowego | krew płynie w obu kierunkach (zarówno do serca, jak i od serca) | limfa płynie tylko w jednym kierunku (wyłącznie w kierunku serca) |
Narząd wywołujący ruch płynu ustrojowego | obecny (krew tłoczona jest do naczyń krwionośnych, dzięki skurczom serca) | brak (przepływ limfy przez naczynia limfatyczne możliwy jest dzięki skurczom mięśni otaczających naczynia limfatyczne) |
Funkcja |
|
|
Słownik
ciśnienie wywierane przez słup jednorodnej nieściśliwej cieczy podlegającego działaniu siły ciężkości
ciśnienie powstające wewnątrz naczynia włosowatego na skutek zatrzymywania w nim dużych cząsteczek białek; ciśnienie to jest wyższe od ciśnienia osmotycznego w obrębie płynów tkankowych; różnica ciśnień zapobiega przedostawaniu się wody z elektrolitami z osocza do tkanek
ciśnienie na granicy dwóch roztworów o różnych stężeniach, oddzielonych przegrodą półprzepuszczalną
czerwone białko występujące w erytrocytach kręgowców i hemolimfie niektórych bezkręgowców; hemoglobina jest zdolna do odwracalnego łączenia się z tlenem i dwutlenkiem węgla – dzięki temu pełni funkcję przenośnika tlenu w organizmie
zdolność organizmu do utrzymywania względnie stałej równowagi w procesach życiowych; polega m.in. na utrzymywaniu stałej ilości płynów ustrojowych i ich równowagi jonowej oraz stałej temperatury ciała; w zachowaniu homeostazy uczestniczą wszystkie narządy i tkanki
naczynia limfatyczne; posiadają zastawki naczyniowe, które umożliwiają przepływ limfy w jednym kierunku, zapobiegając jej cofaniu się
jeden z płynów ustrojowych, powstający na skutek przenikania osocza przez ściany włosowatych naczyń krwionośnych do przestrzeni międzykomórkowych
wodny roztwór substancji elektrolitowych i nieelektrolitowych obecny w organizmie żywym
transportują limfę do większych naczyń limfatycznych