Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Warto przeczytać

Gdy wchodzisz do domu, widzisz miedzy innymi różne urządzenia elektryczneurządzenie elektryczneurządzenia elektryczne. Niektóre z nich zamontowane są na stałe, na przykład lampy lub kinkiety. Aby zaczęły świecić, musisz je włączyć za pomocą łącznika (potocznie zwanego wyłącznikiem, rzadziej włącznikiem lub pstryczkiem), najczęściej umieszczonego na ścianie. Inne elementy oświetlenia, na przykład lampy stojące w rogu pokoju lub na stole, trzeba podłączyć do gniazda elektrycznego (potocznie zwanego gniazdkiem). Gdy rozejrzysz się wokół, z pewnością zauważysz inne niż oświetleniowe, urządzenia elektryczne włączane do gniazd (np. telewizor, lodówka, żelazko, itp.) lub podłączone na stałe (np. kuchnia elektryczna, wyciąg nad nią, piec ogrzewający wodę, klimatyzator, siłownik otwierający bramę, itp.). Wszystkie te urządzenia, gdy są podłączone do sieci (na stałe lub do gniazd), stanowią elementy domowej instalacji elektrycznej.

Nie istnieje żadna oficjalna lub naukowa klasyfikacja tych elementów. W naszym materiale uporządkujemy je wedle funkcji, jaką pełnią w obwodzie elektrycznym.

Do tej pory omówiliśmy grupę elementów, które możemy nazwać odbiornikami energii elektrycznej. Zwracamy uwagę, że te, które nie są podłączone (np. robot kuchenny schowany w szafce), nie są częścią składową domowej instalacji elektrycznej.

Urządzenia elektryczne połączone są ze sobą kablami zawierającymi najczęściej 2, 3, 4 lub 5 żył (czyli zaizolowanych przewodów). Na Rys. 1. przedstawiono przykład takiego przewodu z informacją, co oznaczają kolory izolacji poszczególnych przewodów. Kable to też elementy domowej instalacji elektrycznej.

RxZG6WnqFVoIJ
Rys. 1. Przykładowy kabel elektryczny. Kolory izolacji oznaczają: a) żółto‑zielony: przewód ochronny (uziemiający), b) niebieski: przewód neutralny, c) czarny, brązowy, czerwony lub szary: przewody fazowe, podłączane do napięcia zasilającego (różne kolory pozwalają odróżnić każdą z trzech faz, przy korzystaniu z zasilania trójfazowego).

Do wykonania połączeń elektrycznych w domu niezbędny jest też tzw. osprzęt elektroinstalacyjny, czyli różne elementy służące do mocowania, łączenia i ochrony przewodów. Ponieważ mają one znaczenie wyłącznie techniczne i nie wpływają na własności elektryczne i schematy obwodów, nie będziemy się nimi dalej zajmować.

Innym rodzajem elementów instalacji elektrycznej są łączniki i gniazda, które montuje się w ścianach, najczęściej w puszkach elektroinstalacyjnych (Rys. 2.).

R1OFJ4jLdyl4w
Rys. 2. Montowanie gniazda natynkowego do puszki w ceglanej ścianie.

Niekiedy włączaniem i wyłączaniem oświetlenia sterują piloty, które mogą też być wyposażone w funkcję ściemniania lub regulacji barwy światła.

Odrębną grupą elementów połączeniowych jest uziemienie, czyli instalacja służąca połączeniu zacisków i przewodów ochronnych z ziemią tak, by zapewnić swobodny przepływ ładunków elektrycznych. Dawniej nie montowano jej, łącząc bolce ochronne gniazd z przewodem neutralnym, więc występuje ona tylko w domowych instalacjach elektrycznych nowego typu, które są dzięki temu dużo bardziej bezpieczne dla obsługujących je osób.

Energia elektryczna jest doprowadzona do domu poprzez licznik kilowatogodzin do rozdzielnicy (zwanej czasem skrzynką rozdzielczą). Znajdują się w niej, oprócz głównego wyłącznika zasilania, różnego rodzaju bezpieczniki lub wyłączniki. Na przykład:

  • bezpieczniki elektryczne (topikowe) – zabezpieczają instalację lub osoby przed dalszymi skutkami zbyt dużego natężenia prądu w określonym czasie poprzez przepalenie elementu topikowego, który trzeba potem wymienić,

  • wyłączniki nadmiarowe (potocznie – bezpieczniki automatyczne) – pełnią tę samą funkcję, co bezpieczniki topikowe, ale po wyłączeniu zasilania i usunięciu przyczyny przeciążenia można je ponownie włączyć,

  • wyłączniki instalacyjne – powodują wyłączenie zasilania w przypadku zwarcia (nagłego wzrostu natężenia prądu do dużej wartości) lub przeciążenia (zbyt dużego natężenia prądu w kreślonym czasie) sieci,

  • wyłączniki różnicowoprądowe – najskuteczniej chronią przed porażeniem prądem, reagując natychmiast na wypływ prądu poza obwód. Można je jednak zamontować tylko w nowoczesnych instalacjach, zawierających obwód ochronny (uziemiający).

Grafika interaktywna zamieszczona w tym e‑materiale pokazuje przykładowe elementy domowej instalacji elektrycznej, o których mowa powyżej.

Słowniczek

urządzenie elektryczne
urządzenie elektryczne

(ang.: electric device) mechanizm lub zespół mechanizmów zasilany prądem elektrycznym.