Przeczytaj
Rodzina
Tadeusz Różewicz urodził się w 1921 roku w rodzinie niższego urzędnika sądowegoniższego urzędnika sądowego Władysława Różewicza i pochodzącej z żydowskiej rodziny Gelbardów Stefanii Marii. Warunki bytowe zmuszały Różewiczów do skromnego życia. Tadeusz miał dwóch braci: starszego – Janusza oraz młodszego – Stanisława. Najstarszy z braci był dla niego duchowym przewodnikiem i opiekunem. To właśnie Janusz, który pasjonował się poezją, sam pisał wiersze, korespondował z Józefem Czechowiczem i Kazimierzem Wierzyńskim, wprowadził Tadeusza w świat literatury i kultury. Także dzięki niemu przyszły poeta trafił do konspiracji.
O rodzinie Różewicza Tadeusz Drewnowski pisał:
Walka o oddech. O pisarstwie Tadeusza RóżewiczaW poezjach syna ojciec pojawia się rzadko, i przeważnie jako lekkoduch. [...] Poezja Różewicza zajmuje się matką znacznie więcej i dramatyczniej [...].
Młodych Różewiczów było trzech: poza Tadeuszem – starszy Janusz Grzegorz [...] i młodszy Stanisław [...]. Głównym opiekunem, głównym przewodnikiem duchowym Tadeusza Różewicza w czasach młodości był jego starszy brat Janusz.
Matce i bratu Różewicz poświęcił dwie osobne książki: Matka odchodzi oraz Nasz starszy brat, natomiast postać ojca poety powraca jedynie w kilku wierszach.
Za tom Matka odchodzi poeta otrzymał w 2000 roku Nagrodę NikeNagrodę Nike. To jedna z najbardziej poruszających książek w polskiej poezji powojennej. Znajdują się w niej reprodukcje autentycznych zdjęć i kart pocztowych, fotokopie listów, zapisków z dziennika. Jest to tomik będący świadectwem umierania matki poety. Zawiera dwa wspomnienia Stefanii Różewiczowej, tekst Janusza Różewicza, 24 wiersze poświęconych matce i cztery – ojcu. Całość zamyka tekst najmłodszego z braci – Stanisława.
Biografia i powtórzenia. „Miejsca autobiograficzne” Tadeusza RóżewiczaZnaczna część twórczości Tadeusza Różewicza jest autobiograficzna, poeta nie napisał jednak autobiografii, traktując autobiograficzność jako problem, a nie wygodną formułę literacką. Śledząc w jego tekstach miejsca autobiograficzne, można dojść do wniosku, że autor Mojej córeczki, wielokrotnie konfrontował się z tym problemem [...], a wręcz stworzył wokół niego pisarsko‑biograficzny projekt, dotykający takich kwestii, jak niegotowość (otwartość) każdej narracji autobiograficznej, rozkład jej podmiotu, który ujawnia się w tekście i równocześnie zajmuje pozycję poza nim, nieciągłość, nieautentyczność i niewystarczalność tekstowych świadectw wobec doświadczenia i proleptycznejproleptycznej całości życia.
DojrzałośćO życiu swojego ojca poeta opowiada ze smutnym uśmiechem. Wygrywa je na kontrastach dojrzałego uczucia, dającego zdolność podwójnego widzenia, uogólniania bolesnych spraw swojego własnego życia. Jest w tym wierszu [Ojciec] jakaś uczuciowa wstydliwość, odwracanie uwagi od tego, co najważniejsze. Że nie oszczędzał, nie kupił zegarka, był niższym urzędnikiem.
Matka odchodziNie wiedziałem, czy Ojciec ten wiersz [Ojciec] przeczytał, nigdy słowa nie powiedział… zresztą ja też tego wiersza Ojcu nie przeczytałem… teraz jest rok 1999… i mówię tak cicho, że Rodzice nie mogą dosłyszeć moich słów… „Mamo, Tato, jestem poetą”... „wiem, Synku” mówi matka… „zawsze to wiedziałam” „mów wyraźniej” nic nie słyszę mówi Ojciec…
O autorze
Tadeusz Różewicz (po lewej) urodził się w 1921 roku, zmarł w 2014. Często był wymieniany jako kandydat do literackiej Nagrody Nobla. Jego pierwszy tomik poetycki Echa leśne ukazał się w czasie II wojny światowej, w 1944 roku, ale za właściwy debiut Różewicza uznaje się tom Niepokój z 1947 roku. Krytycy literaccy określili tę książkę jako rewolucyjną. Różewicz wprowadził w niej nową formę wiersza, który – od nazwiska poety – nazywany jest wierszem różewiczowskim
. Charakteryzuje się on brakiem ozdobnym środków stylistycznych, rezygnacją ze znaków interpunkcyjnych i bardzo prostą składnią.
W swojej twórczości poeta daje wyraz niepokojowi towarzyszącemu pokoleniu Kolumbów. Przeżył wojnę, która zweryfikowała jego myślenie o człowieku i człowieczeństwie i odcisnęła trwałe piętno na osobowości poety.
Słownik
polska nagroda literacka przyznawana od 1997 roku, której celem jest promowanie literatury współczesnej; wśród jej laureatów znaleźli się m.in. Czesław Miłosz, Wiesław Myśliwski, Olga Tokarczuk, Andrzej Stasiuk
urzędnik zajmujący się np. doręczaniem pozwów, ogłaszaniem dekretów, pracą biurową
(gr. prólēpsis – uprzedzenie) – antycypacyjny, wyprzedzający, zakładany