Współcześnie na świecie występuje ok. 9350 gatunków ptaków. Ich kończyny przednie w procesie ewolucji przekształcone zostały w skrzydła, a ciało pokryte jest piórami.

Skrzydła ptaków są przekształconymi kończynami przednimi. Mieszczące się na nich pióra pokrywowe, zwłaszcza lotkilotkilotki, odpowiednio rozpostarte za pomocą mięśni skórnych, tworzą rozległe płaszczyzny nośne. Skrzydła są wprawiane w ruch za pomocą bardzo silnych mięśni piersiowych, których miejscem przyczepu jest grzebień kostny znajdujący się na mostku. Mają go grzebieniowcegrzebieniowcegrzebieniowce, czyli wszystkie ptaki latające i wtórnie nielotne, których nielotność powstała przez redukcję skrzydeł, np. pingwiny (Sphenisciformes).

Upierzenie u ptaków tworzy warstwę chroniącą organizm przed utratą ciepła i wilgocią oraz wpływa na zmniejszenie właściwej masy ciała. Pióra konturowe decydują o ogólnym wyglądzie ptaka (ubarwienie, kształt), a ich poszczególne rodzaje pełnią specyficzne funkcje. Lotki i sterówkisterówkisterówki tworzą powierzchnię nośną i umożliwiają sterowanie lotem. Składają się z osi, której dolna, krótka część osadzona w skórze zwana jest dutką, a górna, długa część – stosiną, oraz z płaskiej chorągiewki odchodzącej od stosiny. Pióra puchowe, będące typem piór konturowych stanowią główną warstwę izolacyjną. Pióra pokrywowe występują na całym ciele jako warstwa zewnętrzna. U niektórych ptaków występują ponadto inne typy piór, np. pióra szczeciniaste, nitkowate czy ozdobne. Upierzenie podlega czasowej wymianiepierzenie się ptakówwymianie, która przebiega w różnym czasie w zależności od gatunku.

Pod naporem powietrza od dołu skrzydła nastawiają się podobnie jak śmigła wiatraka w stosunku do prądu powietrza, co powoduje ruch postępowy.

Wyróżniamy dwa podstawowe typy lotu ptaków: lot czynny i lot bierny. Lot czynny polega na aktywnej pracy mięśni piersiowych poruszających skrzydłami, natomiast lot bierny wykorzystuje prądy powietrzne, dzięki czemu skrzydła mogą pozostać nieruchome.

Prędkość lotu może być bardzo różna: do najszybszych ptaków należą sokoły wędrowne (Falco peregrinus), osiągające prędkość ponad 300 km/h, oraz niektóre kolibry, które latają z prędkością do 120 km/h.

Ptaki w czasie wędrówek mogą pokonywać setki kilometrów bez lądowania – dzięki specjalnej budowie układu oddechowego, zapewniającej stały dopływ tlenu do mięśni w warunkach lotu. Największe odległości ptaki pokonują w czasie sezonowych wędrówek, np. rybitwa popielata (Sterna paradisaea) – do 40 tys. km (wyjątkowo do 50 tys. km), a spośród gatunków krajowych bocian biały (Ciconia ciconia) – do 10 tys. km (w czasie doby do 200 km).

RV33TNOR6MlsA

Grafika przedstawia dwie rybitwy popielate. Jedna z nich stoi na drewnianym słupie, natomiast druga przelatuje nad nią, trzymając w dziobie rybę. Stojący ptak ma znacznie wystający ogon poza skrzydła. Ptaki te posiadają czerwony dziób i nogi oraz jasne upierzenie. Jedynie wierzch ich głowy oraz końcówki skrzydeł mają czarną barwę.

Słownik