Potoczna polszczyzna może występować w mowie lub piśmie. Choć zdecydowanie częściej języka potocznego używa się w mowie, to jego elementy pojawiają się także w niektórych formach tekstów pisanych: literaturze, korespondencji oraz nowoczesnej komunikacji wirtualnej, która pozwala na wymianę wiadomości w czasie rzeczywistym.

Potoczny język w mowie

Język mówiony z natury charakteryzuje się mniejszą dyscypliną, ponieważ wypowiedzi są formułowane na bieżąco, bez namysłu nad kształtem każdego zdania (na co pozwala pisanie). Implikuje to szereg cech typowych dla stylu potocznego, chociaż są osoby, które nawet w sytuacjach nieformalnych potrafią posługiwać się nienaganną, wyszukaną polszczyzną.

Charakterystyczne elementy mówionego języka potocznego to m.in.:

• pośpiech,

• skróty myślowe,

• uproszczenia artykulacyjne,

• prosta składnia (niekiedy ulegająca poluźnieniu, czyli odchodząca od norm poprawnościowych),

• brak imiesłowów przysłówkowych,

• częste używanie zaimków,

• środki ekspresywne: wykrzyknienia, onomatopejeonomatopejaonomatopeje itp.,

• niedokończone wypowiedzi,

• brak dbałości o aspekty poprawnościowy i estetyczny,

• przejęzyczenia,

• wulgaryzmy,

• zapożyczenia i neologizmy,

• szyk przestawny.

Nie wszystkie te cechy muszą wystąpić w mowie potocznej danego użytkownika języka.

R1Wg7vQlvZA62

Zdjęcie przedstawia duże pomieszczenie. Na pierwszym planie znajduje się okrągły stół, przy którym siedzi troje nastolatków. Dwóch chłopców i pomiędzy nimi uśmiechająca się dziewczyna. Trzyma ona w dłoniach smartfon. Wszyscy patrzą na niego. W tle człowiek.

Potoczny język w piśmie

Żyjemy w czasach intensywnego dążenia do ekonomii wypowiedzi pisemnych, co przekłada się na ich skrótowość i eliptycznośćeliptycznośćeliptyczność. Najwyraźniej widać to w konwersacjach prowadzonych przez komunikatory internetowe, nieoficjalnych mailach czy SMS‑ach. Ciągłe upraszczanie języka pisanego przejawia się m.in. w takich zjawiskach, jak:

• liczne, także nieunormowane skróty (jbc – jakby co, nwm – nie wiem),

• zastępowanie znaków wymagających jednoczesnego użycia dwóch klawiszy znakami powstającymi z użycia jednego klawisza (bede zam. będę, slonce zam. słońce, torun zam. Toruń),

• emotikony, czyli ikony emocji, służące nie tylko precyzowaniu intencji piszącego, ale też sprowadzeniu opisu do symbolu,

• onomatopeje, czyli imitacje dźwięku, np. haha jako wyraz śmiechu.

Elementy mowy potocznej mogą pojawić się również w literaturze – mamy wówczas do czynienia ze stylizacją na język potoczny. Może się ona charakteryzować przesadą w zakresie naśladownictwa, np. dużą liczbą wulgaryzmów. Warto pamiętać, że styl potoczny nie musi zawierać wyrażeń wulgarnych, by zachować swoją istotę.

Słownik