Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Już wiesz

Funkcja fx=ax jest szczególnym przypadkiem funkcji homograficznej fx=ax+bcx+d, gdzie ad-bc0c0. Jej wykresem jest hiperbola, czyli krzywa składająca się z dwóch gałęzi zbliżających się do osi układu współrzędnych. Dla a>0x>0 jest również wzorem opisującym proporcjonalność odwrotnąproporcjonalność odwrotnaproporcjonalność odwrotną.

Wykres i własności wykresu funkcji fx=ax

Aby narysować wykres funkcji

fx=ax

rysujemy najpierw wykres funkcji:

gx=ax

a następnie część wykresu, która znajduje się poniżej osi X odbijamy symetrycznie względem osi Xodbicie symetryczne względem osi Xodbijamy symetrycznie względem osi X. Część wykresu znajdująca się powyżej osi X pozostaje bez zmian.

Przykład 1

Narysujemy wykres funkcji fx=-3x.

Rozwiązanie

Krok 1. Rysujemy wykres funkcji gx=3x. Składa się on z dwóch gałęzi, narysowanych czerwoną linią.

R279ymwchoNA2

Krok 2. Następnie część wykresu, która znajduje się poniżej osi X odbijamy symetrycznie względem osi X. Część wykresu znajdująca się powyżej osi X pozostaje bez zmian – niebieska przerywana linia

R10mOL9KdGXcU

Opiszemy teraz własności tej funkcji i podamy równania asymptot jej wykresu:

a) Df=0;

b) ZWf=0; ;

c) funkcja nie posiada miejsc zerowych;

d) funkcja jest rosnąca w przedziale: -; 0

e) funkcja jest malejąca w przedziale: 0; 

f) asymptota pozioma: y=0, asymptota pionowa: x=0

Wykres i własności funkcji fx=ax-p+q

Aby naszkicować wykres funkcji

fx=ax-p+q

rysujemy najpierw wykres funkcji

gx=ax

następnie przesuwamy wykres o wektor p;q, a potem część wykresu, która znajduje się poniżej osi X odbijamy symetrycznie względem osi X. Część wykresu znajdującą się powyżej lub na osi X pozostawiamy bez zmian.

Przykład 2

Narysujemy wykres funkcji fx=-3x+4.

Rozwiązanie

Krok 1. Najpierw rysujemy wykres funkcji gx=3x – zielona linia.

Krok 2. Następnie przesuwamy wykres funkcji g o wektor -4;0 i otrzymujemy wykres funkcji hx=-3x+4 – czerwona linia.

Krok 3. Następnie część wykresu funkcji y=hx, która znajduje się poniżej osi X, odbijamy symetrycznie względem osi X. Część wykresu znajdująca się powyżej osi X pozostaje bez zmian – niebieska linia.

R1Y0hakr7XIGt

Poniżej przedstawiony jest tylko efekt końcowy.

REn1DElFx1Xy2
Przykład 3

Narysujemy wykres funkcji fx=1x-2-3 i opiszemy jej własności.

Rozwiązanie

Krok 1. Najpierw rysujemy wykres funkcji gx=1x – zielona linia.

Krok 2. Następnie przesuwamy wykres funkcji g o wektor 2;-3 i otrzymujemy wykres funkcji hx=1x-2-3 – czerwona linia.

Krok 3. Następnie, część wykresu funkcji y=hx, która znajduje się poniżej osi X, odbijamy symetrycznie względem osi X. Część wykresu znajdująca się powyżej osi X pozostaje bez zmian – niebieska linia.

R1XaMJK5uYgsT

Poniżej przedstawiony jest tylko efekt końcowy.

RfCeOr5AstWHV

Opiszemy teraz własności tej funkcji i podamy równania asymptot jej wykresu:

a) Df=2;

b) ZWf=0;;

c) x0=73;

d) funkcja jest rosnąca w przedziałach: -;2,73; 

e) funkcja jest malejąca w przedziale: 2; 73

f) asymptota pozioma: y=3, asymptota pionowa: x=2

bg‑azure

Ważne!

Jeśli wykres funkcji, którą odbijamy, posiada asymptoty – to je również odbijamy.

Przykład 4

Narysujemy wykres funkcji fx=x-1x+1 i omówimy jej własności.

Rozwiązanie

Krok 1. Przekształcamy wzór funkcji do postaci kanonicznej

fx=x-1x+1=x+1-2x+1=1-2x+1

Krok 2. Rysujemy wykres funkcji gx=2x – zielona linia

Krok 3. Następnie przesuwamy wykres funkcji g o wektor -1;1 i otrzymujemy wykres funkcji hx=-2x+1+1 – czerwona linia

Krok 4. Następnie część wykresu, która znajduje się poniżej osi X, odbijamy symetrycznie względem osi X. Część wykresu znajdująca się powyżej osi X pozostaje bez zmian – niebieska przerywana linia

R1EL0bRDB44bO

Poniżej przedstawiony jest tylko efekt końcowy.

R1R2QCJc7YLx9

Opiszemy teraz własności tej funkcji i podamy równania asymptot jej wykresu:

a) Df=-1;

b) ZWf=0;;

c) x0=1;

d) funkcja jest rosnąca w przedziałach: -;-1,1; 

e) funkcja jest malejąca w przedziale: -1; 1

f) asymptota pozioma: y=1, asymptota pionowa: x=-1

Słownik

proporcjonalność odwrotna
proporcjonalność odwrotna

zależność między dwiema zmieniającymi się wielkościami x i y, w której iloczyn tych wielkości jest stały i różny od zera

odbicie symetryczne względem osi X
odbicie symetryczne względem osi X

przekształcenie, w którym współrzędna x obrazu punktu pozostaje bez zmian, a współrzędna y zmienia się na liczbę przeciwną