Koncepcja indywidualna i kolektywistyczna

Model ten bazuje na konflikcie między indywidualistyczną i kolektywistyczną wizją życia społecznego w dwóch wymiarach:

• socjoekonomicznym – według przyjętych opinii indywidualizm w sensie socjoekonomicznym oznacza aprobatę dla polityki wolnej konkurencji, prywatyzacji i reprywatyzacji, eliminacji interwencjonizmu państwowego i etatyzmuetatyzmetatyzmu, ograniczenia fiskalizmufiskalizmfiskalizmu; kolektywizm w tym wymiarze utożsamia się z aprobatą aktywnej roli państwa w gospodarce i polityce socjalnej, polityką protekcjonizmu, ambiwalentnym stosunkiem do prywatyzacji i reprywatyzacji itp.;

• aksjologicznym – indywidualizm wiąże się z uznaniem praw jednostki do wyboru sposobu życia, aprobując m.in.: tolerancję dla odmiennych poglądów, postaw i zachowań, niekaralność aborcji, prawo do rozwodów, równouprawnienie kobiet, równouprawnienie osób homoseksualnych i innych mniejszości na tle obyczajowym, oraz opowiadając się za ochroną praw dziecka, zwierząt itp.

Kolektywizm aksjologiczny (w wersji demokratycznej – komunitaryzm) akcentuje natomiast konieczność podporządkowania się jednostki wspólnocie, do której należy (rodzina, wspólnota wyznaniowa, naród, klasa społeczna), wychodząc z założenia, że w określonych sytuacjach, jeżeli zachodzi konflikt preferencji jednostkowych i grupowych, prawa jednostki muszą ustąpić na rzecz interesów ogólnych. Orientacja zakładająca kolektywizmkolektywizmkolektywizm zarówno w socjoekonomicznym, jak i aksjologicznymaksjologiaaksjologicznym wymiarze jest charakterystyczna dla ortodoksyjnego komunizmu, który w warunkach demokratycznych jest akceptowany przez znikomą część elektoratu.

RcXCQ2TQYEmbr

Zdjęcie przedstawia oszkloną gablotę, w której zamieszczone są różne informacje. Nad gablotą zawieszony jest duży transparent z rysunkiem panoramy miasta, nad którą powiewa duża czerwona flaga z sierpem i młotem i pięcioramienną gwiazdą.

Orientacja liberalna, konserwatywna i socjoekonomiczna

Orientacja liberalna aprobuje indywidualizm w obu wymiarach. Do orientacji tej można przyporządkować programy partii politycznychpartia politycznapartii politycznych, których członkowie tworzyli Platformę Obywatelską i samą tę partię.

Orientacja konserwatywna popiera indywidualizm w wymiarze socjoekonomicznym i kolektywizm w wymiarze aksjologicznym. Do partii wyrażających taką postawę zaliczyć należy m.in.: Prawo i Sprawiedliwość, Konfederację, Solidarną Polskę i Porozumienie oraz bardziej w centrum, ale z konserwatywnym programem w kwestiach społecznych – Polskie Stronnictwo Ludowe.

Orientacja socjalistyczna wyróżnia się akceptacją kolektywizmu w wymiarze socjoekonomicznym oraz indywidualizmu w wymiarze aksjologicznym. Wśród partii reprezentujących taką postawę wymienić można: Sojusz Lewicy Demokratycznej, Partię Razem, Wiosnę i Unię Pracy.

Klasyfikacja w praktyce

Powyższa koncepcja rozróżniająca trzy zasadnicze orientacje programowe w praktyce politycznej podlega modyfikacjom z uwagi na przesuwanie się życia politycznego w kierunku centrum i tym samym zacieranie się różnic między np. orientacją liberalną i orientacją socjaldemokratyczną w wymiarze socjoekonomicznym. Socjaldemokraci skłaniają się ku zaakceptowaniu rozwiązań uważanych dotychczas za liberalne (np. Manifest T. Blaire’a i G. Schroedera), z kolei liberalizm socjalny daleko odszedł od ortodoksji wolnorynkowej.

Zasadność analizowania i typologizacji partii politycznych na podstawie kilku zaledwie względnie trwałych stereotypów (orientacji) doktrynalnych potwierdzają w jakimś stopniu istniejące międzynarodowe organizacje, z których zdecydowanie najaktywniejsze to tzw. międzynarodówki: socjaldemokratów, liberałów i konserwatystów. Do głównych federacji partii europejskich należą bowiem: Europejska Partia Ludowa – skupiająca partie chadeckie i konserwatywne, Europejscy Liberalni Demokraci – łącząca partie liberalne, radykałów i republikanów, oraz Konfederacja Partii Socjaldemokratycznych Europejskich Wspólnot – zrzeszająca partie socjalistyczne i socjaldemokratyczne.

R1M5k2Wn4wCDt

Rysunek przedstawia trójkąt równoramienny. Górny wierzchołek opisany jest jako liberalizm. Lewy, dolny bok trójkąta to socjalizm. Prawy, dolny bok to konserwatyzm. W połowie lewego boku trójkąta widnieje socjalny liberalizm. w połowie prawego boku trójkąta widnieje konserwatywny liberalizm. W połowie podstawy trójkąta socjalny konserwatyzm. W środek trójkąta wpisane są trzy przecinające się pośrodku linie. Poprowadzą one od pojęcia do pojęcia: 1. lewy, dolny bok socjalizm i linia prowadząca do połowy prawego boku, do pojęcia konserwatywny liberalizm; 2. prawy, dolny bok konserwatyzm linia prowadząca do połowy lewego boku, do pojęcia socjalny liberalizm; 3. leżący na wierzchołku trójkąta liberalizm prowadzący po połowy dolnej podstawy, do pojęcia socjalny konserwatyzm.

Słownik