O autorze

R9cTV2PKg4rDe1

Zdjęcie przedstawia mural na ścianie dużego budynku. Namalowany jest dojrzały, brodaty mężczyzna. Z lewej ręki wypuszcza on złożoną w kształt samolotu, zapisaną kartkę papieru.

Urodził się w 1946 roku w Poznaniu, jako syn lekarzy Jana i Zofii. Jego starsza siostra Małgorzata Musierowicz jest znaną i cenioną autorką popularnych powieści młodzieżowych. Pod koniec lat 60. Barańczak ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a następnie na tej samej uczelni doktoryzował się na podstawie pracy o poetyce Mirona Białoszewskiego. Pierwsze wiersze pisał już w liceum. W latach 1964‑1968 był związany z grupą poetycką Próbygrupa poetycka Próbygrupą poetycką Próby. Debiutował w 1965 roku w „Odrze” wierszem Przyczyny zgonu. Jeszcze podczas studiów wydał swój pierwszy tomik wierszy Korekta twarzy (1968), był też kierownikiem literackim teatru studenckiego. Ze względu na czas debiutu i charakter pierwszych wierszy Barańczaka zalicza się do poetów Nowej Fali lub Pokolenia ’68, należy jednak zauważyć, że współcześnie ta klasyfikacja nie wydaje się wiążąca. Dawni poeci Nowej Fali poszli bowiem własnymi twórczymi drogami

Stanisław Barańczak wykładał na UAM w latach 1969‑1977 i 1980‑1981. Pod koniec lat 60. pracował w redakcji miesięcznika literackiego „Nurt”. W 1976 roku zaangażował się w tworzenie tajnego Komitetu Obrony Robotników, był także jednym z twórców podziemnego czasopisma „Zapis”. Od 1977 roku jego utwory były objęte zakazem publikacji. Barańczak wyemigrował w 1981 roku do USA, gdzie został profesorem literatury polskiej na Uniwersytecie Harvarda. W 1983 roku poeta był jednym ze współzałożycieli wydawanych przez Instytut Literacki w Paryżu „Zeszytów Literackich”, współpracował także z redakcją „Tekstów Drugich”, z kolei w USA przez długie lata był redaktorem naczelnym czasopisma „The Polish Review”. Stanisław Barańczak był laureatem wielu prestiżowych nagród literackich, m.in. nagrody im. Andrzeja Bursy, Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego, Polskiego PEN Clubu, miesięcznika „Literatura na Świecie” i nagrody literackiej Nike. Nie tylko tłumaczył utwory anglojęzyczne na język polski, przybliżając nam takich autorów, jak Emily Dickinson, John Donnę czy Robert Lee Frost, ale także przyczyniał się do popularyzowania polskiej literatury za granicą, przekładając na język angielski m.in. wiersze Wisławy Szymborskiej czy Treny Jana Kochanowskiego.

Poezja jako forma protestu

RFM40OOYwa5ko1

Zdjęcie przedstawia chodnik wyłożony kostką brukową. Pomiędzy kostkami wbita jest na patyczku kartka z napisem NIE.

Według Barańczaka poezja zawsze jest formą protestu. Początkowo protest ten miał w jego twórczości wymiar polityczny. Podobnie jak inni nowofalowcy, poeta obnażał w swoich wierszach absurdalność systemu totalitarnego, chętnie pokazywał fałsz nowomowy, jej pustkę i naiwność (Wypełnić czytelnym pismem, Określona epoka). Ale poetycki protest Barańczaka nie ma jedynie podtekstu politycznego. Poeta świadomie wychodzi naprzeciw tego, co zastane i konwencjonalne, sprzeciwiając się określonemu status quo również na polu egzystencjalnym i społecznym (Jeśli porcelana, to wyłącznie taka).

Barańczak mówi o cierpkich prawdach, o fizycznym cierpieniu i bólu oraz własnej w nich samotności. Ból osobisty, fizyczny czy egzystencjalny rzadko bowiem staje się udziałem bliźniego (Widokówka z tego świata). Poezja Barańczaka nie należy do najłatwiejszych w odbiorze. Poeta bardzo dba o formę swoich wierszy, często stosuje rozbudowane metafory oraz wyrafinowane układy wersyfikacyjne. Nierzadko inspiruje go muzyka (Z okna na którymś piętrze ta aria Mozarta), co pociąga za sobą skomplikowane układy rymów, rozbudowane aliteracje i całe bogactwo innych środków stylistycznych.

Słowniczek