Andre Vauchez Święty

Ry6W8ZUgAGkXF1

Obraz przedstawia klęczącego mężczyznę w podartym, mnisim habicie. Mężczyzna ma założony na głowę kaptur, jego twarz jest w półcieniu. Mężczyzna ma złożone ręce do modlitwy. Trzyma w nich ludzką czaszkę.

W rzeczywistości bowiem sam charakter świętości uległ również wówczas zmianie. Przestała ona mianowicie być owocem kontemplacji nieskończonej tajemnicy zupełnie różnego od człowieka i prawie nieosiągalnego Boga, by stać się naśladowaniem Chrystusa, tego „widzialnego obrazu niewidzialnego Boga” [...]. Konsekwencje tego nowego przeżywania duchowego były bardzo ważne. „Pójść nago za nagim Chrystusem” [...] oznaczało w rzeczywistości życie w wyrzeczeniu i ascezie, poświęcenie się służbie ubogim i trędowatym, nawracanie na słuszną drogę prostytutek. [...] Śródziemnomorski ideał świętości zaczął być utożsamiamy z opartym na ubóstwie i wyrzeczeniu stylem życia i modelem postępowania. Były to ideały ascezy połączonej z naśladowaniem Chrystusa, pragnące możliwie najbardziej upodobnić człowieka do Chrystusa, „który nie miał gdzie złożyć swej głowy”, i zbliżyć go do pełnej cierpienia Ofiary Kalwarii. Święty Franciszek (zm. 1226 r.), „biedaczyna z Asyżu”, [...] niewątpliwie najdalej posunął ideał aktualizacji ewangelicznego posłania w doczesnym życiu, do tego stopnia, że miał na swym ciele znaki Męki Pańskiej. Życie świętego Franciszka stanowi najpełniejszy wyraz tej nowej koncepcji świętości – rezultatu przeżycia wewnętrznego i miłości, która doszukiwała się obrazu Boga we wszystkich ludziach, a przede wszystkim w tych najbardziej „cierpiących prześladowanie”.

1 Źródło: Andre Vauchez, Święty, [w:] Człowiek średniowiecza, red. J. Le Goff, tłum. M. Radożycka-Paoletti, Warszawa 2000, s. 405–409.

Jacques Le Goff Święty Franciszek z Asyżu

1. Epizod pierwszy: wstrząs podczas choroby. O naturze tej choroby, trwającej miesiące, nie wiemy nic, ale wiemy odtąd, co zasadnicze dla fizycznej i duchowej indywidualności Franciszka: to człowiek chory. Aż do śmierci będzie cierpiał na dwie choroby: oczu i przewodu pokarmowego (żołądek, śledziona, wątroba). [...] Tak więc Franciszek obcuje stale z cierpieniem fizycznym, które skłania go do refleksji nad przeznaczeniem ludzkim [...].

2. Podczas nieudanej wyprawy na wojnę w Apulii [...] Franciszek spotyka biednego rycerza w łachmanach. Daje mu swój płaszcz.

3. Do ubóstwa zbliża się powoli. [...] Przejęty zniszczeniem kościółka San DamianoSan DamianoSan Damiano, na którego naprawę jego ksiądz nie ma środków, Franciszek pakuje sukna z ojcowskiego domu, ładuje na konia, sprzedaje w Foligno wraz z koniem, wraca pieszo do Asyżu i wszystkie pieniądze ze sprzedaży oddaje biednemu księdzu. Ojciec Franciszka, rozwścieczony zniknięciem towaru, każe szukać syna.

4. Franciszek [...] publicznie, w obecności przywiedzionego do furii ojca, uroczyście zrywa z całym swoim dawnym życiem, uwalnia się od niego. Wyrzeka się wszelkich dóbr i rozbiera się do naga – w akcie całkowitego wyzbycia się wszystkiego.

5. Nieco później czyni wielki krok naprzód, jedyny, o którym mówi na początku Testamentu, przywołując swoje nawrócenie: „Mnie, bratu Franciszkowi, Pan dał tak rozpocząć życie pokuty: gdy byłem w grzechach, widok trędowatych wydawał mi się nie do zniesienia. I Pan sam wprowadził mnie między nich i okazywałem im miłosierdzie. I kiedy odchodziłem od nich, to co wydawało mi się gorzkie, zmieniło się w słodycz duszy i ciała; i potem nie czekając długo porzuciłem świat”. Ucałowanie trędowatego wprowadza do życia motyw pokonania wstrętu, miłosierdzia dla cierpiących i dla brata ciało, służby najbardziej nieszczęśliwym maluczkim.

6. PorcjunkulaPorcjunkulaPorcjunkula [...] – tam spełnia się ostatni akt jego nawrócenia. Bóg znowu przemawia do Franciszka. Tym razem poprzez kapłana, który w czasie mszy w ubogiej Porcjunkuli czyta fragment Ewangelii [...]: „Darmo otrzymaliście, darmo dawajcie! Nie zdobywajcie złota ani srebra, ani miedzi do swych trzosów [...]”. I Franciszek woła: „Oto czego chcę, czego szukam i pragnę czynić w głębi serca”. Przepełniony radością, zdejmuje obuwie, odrzuca kij i pozostaje tylko w samej sukni, którą przewiązuje sznurem na kształt pasa. Tę suknię przyozdabia wyobrażeniem Krzyża, ale dokłada starań, by swoją szorstkością raniła jego grzeszne ciało, a swą brzydotą i ubóstwem nie budziła niczyjej zawiści.

2 Źródło: Jacques Le Goff, Święty Franciszek z Asyżu, tłum. J. Guze, Warszawa 2001, s. 44–49.

Piotr Głowacki Główne idee duchowości franciszkańskiej

R14V79BwTyemY1

Zdjęcie przedstawia twarz mężczyzny w średnim wieku. Jest ubrany w mnisi habit. Na głowie ma tonsurę. Na jego lewym ramieniu siedzi mały ptak. Mężczyzna ma głowę zwróconą ku niemu.

Ten święty i poeta w jednej osobie, jako mistrz i fundator oraz prawodawca franciszkanów, swoim stylem życia, sposobem modlitwy i kontemplacji Boga zainicjował swoistą praktykę orędzia ewangelicznego. Doszukując się początków duchowości franciszkańskiej u Biedaczyny z Asyżu, odkrywamy jednak, że jej zasadnicze idee mają swoje źródło w Ewangelii. Św. Franciszek nauczył nas tylko sposobu szukania Boga, służenia Mu i kochania Go w oryginalny dla siebie sposób. Głosząc „pokój i dobro”, dał przykład budowania pozytywnych relacji z ludźmi, nazywając wszystkich braćmi i siostrami. [...]

Św. Franciszek zachwyca ludzi jako człowiek i jako święty bogactwem swej osobowości stanowiącej jednorodną całość psychologiczną. Był on człowiekiem prostolinijnym i nigdy nie cierpiał dwulicowości ani kompromisów. Kiedy bawił się w młodości – to na całego. Litując się nad biedakami, nie wzdragał się urządzać im uczt w rodzinnym domu. Gdy nie lubił trędowatych – to uciekał od nich z daleka. Kiedy śnił o rycerstwie – to po to, aby zostać wielkim księciem. Gdy się nawrócił – to brał Ewangelię dosłownie. Kiedy pokochał Chrystusa – to szukał śmierci męczeńskiej dla przypieczętowania swej miłości. Kiedy zrozumiał sens ubóstwa – to wyrzekł się wszystkiego i nie ustąpił ani biskupowi, ani Kurii Rzymskiej. Gdy coś złego o kimś pomyślał – to natychmiast publicznie wyznawał swą winę i pokornie przepraszał. Dla Biedaczyny z Asyżu myśl, słowo i czyn były kolejnymi przejawami wewnętrznej tożsamości prawdy, której źródłem była myśl, a słowo i czyn następstwem realizacji myśli. Dla niego niezgodność między myślami a słowami i czynami była brakiem prawdo‑mówności, a czyniona świadomie – moralnym kłamstwem.

3 Źródło: Piotr Głowacki, Główne idee duchowości franciszkańskiej, „Studia Wrocławskie” 2006 (9), s. 220–221.

Jacques Le Goff Święty Franciszek z Asyżu

I mówi Bóg do Franciszka: „Franciszku, pójdź i napraw mój dom, który, jak widzisz, rozpada się w gruzy”. I Franciszek, który nie przywykł jeszcze do rozumienia symbolicznego sensu słowa Bożego, bierze je dosłownie. Niszczeją bowiem materialne domy Boga, kościoły, od San Damiano począwszy. [...] Franciszek bierze kielnię, wchodzi na rusztowanie i zostaje murarzem.

4 Źródło: Jacques Le Goff, Święty Franciszek z Asyżu, tłum. J. Guze, Warszawa 2001, s. 48.