Przeczytaj
Przed omówieniem pozytywnych i negatywnych skutków urbanizacji warto przypomnieć sobie inne zagadnienia związane z rozwojem i funkcjonowaniem miast. Omówiono je w e‑materiałach: „Czynniki lokalizacji jednostek osadniczych – gdzie powstanie miasto?”, „Etapy urbanizacji”, „Obliczanie wskaźnika urbanizacji”, „Przyczyny zróżnicowania współczynnika urbanizacji na świecie”, „Najludniejsze zespoły miejskie na świecie”, „Miasta i ich funkcje”, „Fizjonomia miast”, „Warunki życia w różnych miastach”.
Pozytywne konsekwencje życia w wielkich miastach
Rozwój zróżnicowanych usług oraz przemysłu daje zwiększone szanse na znalezienie pracy;
ułatwiony dostęp do usług, w tym do placówek edukacyjnych, kulturalnych, służby zdrowia;
szanse na podnoszenie kwalifikacji i zrobienie kariery;
możliwość osiągnięcia wysokiego standardu życia ludności;
dobrze rozwinięta infrastruktura technicznainfrastruktura techniczna w porównaniu z obszarami wiejskimi;
większy wybór towarów w sklepach;
duży rynek zbytu;
większy komfort życia;
większe możliwości rozwijania swoich zainteresowań;
powszechny dostęp do informacji i nowoczesnych technologii;
ułatwiony dostęp do dóbr kultury, ochrony zdrowia, szkół, uczelni wyższych;
rozwój transportu publicznego.
Negatywne konsekwencje życia w wielkich miastach
Zanieczyszczone powietrze;
hałas;
większa przestępczość;
duże odległości, np. między domem a miejscem pracy;
korki na ulicach;
tłok na chodnikach;
życie w ciągłym stresie i pośpiechu;
negatywny wpływ stresu i pośpiechu na zdrowie psychiczne i fizyczne mieszkańców;
wyższe ceny artykułów spożywczych;
wyższe ceny usług;
wyższe czynsze i rachunki za media;
mniejsza ilość zieleni;
często brak czasu na spotkania z przyjaciółmi;
powszechność chorób cywilizacyjnych;
zmniejsza się wielkość rodziny, coraz mniej rodzin wielopokoleniowych w jednym gospodarstwie, zmiana w stosunkach między członkami rodzin (powszechne są układy partnerskie), następuje rozluźnienie więzi emocjonalnych;
zmiana podejścia w postrzeganiu roli rodziny: wyższy wiek zawierania małżeństw z powodu nastawienia na karierę,
przytłaczająca anonimowość mieszkańców.
Pozytywne skutki urbanizacji
Pozytywne skutki urbanizacji są podobne dla krajów wysoko i słabo rozwiniętych.
kraje wysoko i słabo rozwinięte gospodarczo | |
---|---|
gęstość zaludnienia | duża gęstość zaludnienia to potencjalnie większy rynek zbytu w mniejszej odległości np. od siedziby firmy oraz bogatszy wybór wśród ofert nieruchomości; zwiększająca się liczba mieszkańców wpływa również na rozwój usług i przemysłu |
transport | rozbudowa infrastruktury technicznej; większe środki przeznaczane na remont i konserwację dróg; rozbudowana sieć połączeń komunikacji miejskiej (autobusy, tramwaje); dostęp do nowoczesnych, ekologicznych środków transportu (rowery miejskie, hulajnogi elektryczne) |
społeczeństwo | możliwość nawiązywania znajomości z osobami, z którymi ma się na to ochotę; brak uprzedzeń co do innych osób; możliwość poznania różnych ciekawych osobowości; indywidualizacja jednostki; wzrost zapotrzebowania na kompleksowo zaspokajane potrzeby |
jakość życia | zmiany w strukturze zawodowej ludności: zwiększenie się zatrudnienia w usługach z równoczesnym spadkiem zatrudnienia w rolnictwie; szerszy wybór ofert pracy na rynku, w tym ofert z dużo lepszą płacą; możliwość samodoskonalenia się, bogata oferta szkół, uczelni oraz kursów zawodowych; ułatwiony dostęp do opieki społecznej i pomocy socjalnej; dostęp do instytucji związanych z kulturą: teatry, muzea, opery; wolność co do sposobu wyrażania się przez ubiór, sposób i styl życia; możliwość spędzania wolnego czasu w wybrany przez siebie sposób |
zdrowie | bardzo dobry dostęp do ośrodków zdrowia i szpitali; szybszy dojazd służb ratowniczych; wysoki poziom specjalizacji lekarzy; poprawa warunków sanitarno‑epidemiologicznych; spadek wskaźnika śmiertelności i wydłużenie się średniej długości życia |
środowisko przyrodnicze | tworzenie parków miejskich, czyli miejsc, gdzie całe rodziny mogą bawić się i obcować z przyrodą; wzrost świadomości ekologicznej i promowanie zachowań służących ochronie środowiska przyrodniczego (np. darmowe parkingi dla osób korzystających z samochodów elektrycznych) |
zarządzanie przestrzenią | większe możliwości rozbudowy infrastruktury drogowej, sieci energetycznej czy sieci wodno‑kanalizacyjnej; łatwiej i taniej jest dotrzeć do dużej liczby potencjalnych odbiorców dzięki większej gęstości zaludnienia; koncentracja pewnych rodzajów działalności w określonych miejscach |
Negatywne skutki urbanizacji
Negatywne skutki urbanizacji możemy zróżnicować zależnie od tego, czy mówimy o krajach wysoko czy słabo rozwiniętych.
kraje wysoko rozwinięte gospodarczo | kraje słabo rozwinięte gospodarczo | |
---|---|---|
gęstość zaludnienia | duża gęstość zaludnienia powoduje duże zapotrzebowanie na rozwój budownictwa wielorodzinnego, presję na środowisko, wzrost cen gruntu, a tym samym wysokie koszty życia; zmiana struktury demograficznej zarówno w miastach, jak i na wsiach skutkuje obniżeniem się przyrostu naturalnego, zmniejszeniem dzietności kobiet | niekontrolowany, żywiołowy wzrost migracji ludzi ze wsi wywołuje trudności z zapewnieniem mieszkań czy choćby schronienia; na obrzeżach powstają dzielnice nędzy (w różnych państwach dzielnice te mają różne nazwy - np. w Brazylii są to fawele, a w Indiach slumsy) |
komunikacja | korki uliczne; brak miejsc parkingowych; długi czas dojazdów do pracy; konieczność rozbudowania kosztownego transportu publicznego; ruch miejski powoduje hałas i wydzielanie dużej ilości tlenku węgla(IV), spalin i innych substancji toksycznych | brak rozbudowanej infrastruktury drogowej; trudności w przemieszczaniu się; słaba organizacja transportu publicznego; samochody o niskim standardzie powodują wydzielanie dużej ilości toksycznych spalin, na ulicach można spotkać riksze, zwierzęta |
społeczeństwo | anonimowość; wysoka przestępczość; segregacja społecznasegregacja społeczna (tworzenie się np. Chinatowns, Koreatowns); konflikty społeczne; trudności adaptacyjne imigrantów z krajów słabiej rozwiniętych, pochodzących z innych kultur; wysokie koszty utrzymywania niepracujących imigrantów; bezdomność; powstawanie subkultur; anonimowość kontaktów międzyludzkich, związana ze znieczulicą społeczną; zmniejszenie się wielkości rodziny, a co za tym idzie, mniej rodzin wielopokoleniowych w jednym gospodarstwie skutkuje zmianą w stosunkach między członkami rodzin, powszechne są układy partnerskie, następuje rozluźnienie więzi emocjonalnej; wyższy wiek zawierania małżeństw z powodu nastawienia na karierę | wysoka przestępczość, w tym np. prostytucja, wykorzystywanie nieletnich do pracy w sektorze nieformalnym; brak kompetencji i wykształcenia rodzi wysokie bezrobocie, rozwój nielegalnych działalności oraz brak możliwości otrzymywania stałych kontraktów; bezdomność |
jakość życia | duża konkurencja na rynku pracy; wysokie koszty życia; często mała powierzchnia mieszkalna w budownictwie wielokondygnacyjnym; wysokie ceny mieszkań i domów; pośpiech, życie w stresie | trudności ze znalezieniem pracy; niskie zarobki; utrudniony dostęp do usług; wiele budynków mieszkalnych o niskim standardzie pozbawionych bieżącej wody, elektryczności, wind; dużo osób na jednostkę powierzchni mieszkalnej |
zdrowie | szybkie tempo życia wywołuje stres, przyczynia się do niewłaściwej diety i wielu chorób cywilizacyjnych: sercowych i krążeniowych (nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, zawał, udar mózgu), nowotworowych, psychicznych, alkoholizmu, narkomanii, alergii | utrudniony dostęp do bieżącej wody, zanieczyszczenie wody, niski poziom higieny, zbieranie śmieci ulicznych, niedożywienie i głód powodują rozwój wielu chorób zakaźnych, nadumieralność niemowląt; zanieczyszczenie powietrza sprzyja chorobom układu oddechowego |
środowisko przyrodnicze | mało terenów zielonych; hałas; zanieczyszczenie powietrza i wód; zwiększona ilość odpadów i ścieków; zmiany klimatyczne (tworzenie się wysp ciepła w wyniku oddawania ciepła przez budynki); zajmowanie terenów rolniczych i lasów | degradacja środowiska; zbyt duża ilość nieutylizowanych śmieci i ścieków; nieprzestrzeganie norm zanieczyszczeń przez zakłady przemysłowe wywołuje zanieczyszczenie powietrza, wód, skażenie gleb |
zarządzanie przestrzenią | problemy z zapewnieniem dobrej jakości wody pitnej; problemy gospodarki odpadami i ściekami; konieczność rozbudowy kosztownej infrastruktury w postaci dróg, parkingów, sieci energetycznej, sieci wodno‑kanalizacyjnej; trudności w organizacji transportu publicznego | trudności w dostawie wody pitnej, energii, często nierozwiązane problemy odpadów i ścieków; zbyt wysokie koszty rozbudowy infrastruktury; polityka związana z przestrzenią miejską nie nadąża za lawinowym napływem imigrantów ze wsi; trudności w zahamowaniu rozwoju dzielnic nędzy |
Słownik
urządzenia, sieci przesyłowe i związane z nimi obiekty świadczące niezbędne usługi dla danej jednostki przestrzenno‑gospodarczej (osiedla, dzielnicy, miasta, zakładu przemysłowego) w zakresie energetyki, dostarczania ciepła, wody, usuwania ścieków i odpadów, transportu, teletechniki itp.
faktyczne lub prawne oddzielenie od siebie w ramach jednego państwa grup ludzi ze względów etnicznych, rasowych lub religijnych