Przeczytaj
Etapy produkcji witrażu
Szkic witrażowy nie jest zwykłym rysunkiem. Jego tworzenie wymaga zaplanowania, ułożenia linii ołowiu tak, by się ze sobą nie przecinały, a tworzyły spójną, logiczną całość. Dzięki temu poszczególne szkiełka nie wypadają i nie pękają po upływie kilkudziesięciu lat. To również szablon, wg którego artysta wie, w jakich miejscach należy naciąć szkło – tak uzyskuje odpowiednie fragmenty. Gotowy projekt jest rozcinany nożem wzdłuż rozrysowanych linii, posiadających tzw. duszę. Jest to dodatkowe miejsce pozostawione na szerokość ołowianych profili, stanowiących połączenie szkieł.
W Polsce znajduje się jedno z trzech miejsc w Europie, w którym powstaje antyczne szkło witrażowewitrażowe. W Hucie Szkła w Jaśle jest ono produkowane metodą z początku XIX w. Proces produkcji jest identyczny jak ten pierwotny. Uzyskiwany produkt posiada niedoskonałości, umożliwiające zastosowanie go do renowacji zabytkowych witraży.
W czasie oprawiania, szkło musi być dobrze dociśnięte do ołowiu. Artyście ułatwiają to zadanie tzw. podkowiaki – grube gwoździe służące do podkuwania koni. Należy wbić je w taki sposób, który umożliwi podtrzymanie montowanych fragmentów.
W niektórych pracowniach do „kitu miniowegokitu miniowego” dodaje się pokostpokost. Pozwala on na równomierne gromadzenie się kurzu. Warstwa ta jest dodatkową ochroną dla wszystkich elementów witrażu. Jest to zabezpieczenie przed przedostawaniem się do nich np. wody opadowej.
Podsumowanie
Tak przygotowany witraż zostaje zamontowany w otworze okiennym. Techniki takiego montażu mogą być różne, w zależności od wieku budynku i jego przeznaczenia. Zawsze moment umieszczenia dzieła na przeznaczonym dla niego miejscu jest decydujący dla wykonawcy. Dopiero w tym momencie widzi on faktyczny efekt swojej pracy. Może ocenić wybrany rodzaj szkła i współgranie witrażu z wnętrzem budowli. Warto zapamiętać, że jakość wykonania takiego dzieła bardzo mocno wpływa na jego odporność na wodę, czynniki atmosferyczne i uszkodzenia. Należy wybierać te pracownie, które dają długą gwarancję na swoje produkty. Świadczy to o przykładaniu wagi do samego procesu produkcji.
Słownik
(fr. vitrage „oszklenie”) kompozycja wykonana z kawałków barwnego szkła, połączona ołowianymi ramkami. Elementem mocującym są żelazne sztaby, które dzielą otwór okienny, a tym samym witraż na kwatery
nazwa farby do szkła; z j. angielskiego oznacza „składający się ze szkła”; w procesie wypalania cząstki szkła, zawarte w farbie, rozpuszczają się i łączą z powierzchnią szkła. Można uzyskać różne odcienie – od brązowego po czarny
impregnat produkowany z oleju lnianego, wykorzystywany do uszczelniania drewna, tynków i innych materiałów porowatych. Zabezpiecza przed wilgocią i czynnikami atmosferycznymi
produkowany na pokoście lnianym. Dodatkowo zawiera kredę i domieszkę 20% minii ołowianej. Wykorzystywany np. do uszczelniania szyb w ramach metalowych. Najlepiej przechowywać w blaszanych szczelnych naczyniach
– tlenek mieszany. Ołów jest w nim II lub IV wartościowy; zwykle pomarańczowo‑czerwony proszek o dużej gęstości (około 9 ); nazwa pochodzi od rzeki Miño w Hiszpanii – tam była po raz pierwszy wydobywana
Bibliografia
Kalinowska E., Działalność Pracowni witraży „Słomka” W Częstochowie od lat 50. XX wieku do dnia dzisiejszego.
Polskie szkło do połowy XIX wieku, pod red. Z. Kamieńskiej, Wrocław 1987.
Słownik Terminologiczny Sztuk Pięknych, pod red. K. Kubalskiej‑Sulkiewicz, M. Bielskiej‑Łach, A. Manteuffel‑Szaroty, Warszawa 2003, s. 441.
Ślesiński W., Techniki malarskie – spoiwa mineralne, Warszawa 1983.
Wyrobisz A., Szkło w Polsce od XIV do XVII wieku, Wrocław 1968.
www.hutaolawa.pl/pl/products/tlenki_olowiu/29.html
www.jaslo‑glass.pl/witraz‑antyczny/
www.polskiemuzy.pl/witraz‑stan‑sie‑stanislawa‑wyspianskiego
www.budnews.pl/kit‑rodzaje‑zastosowanie/
www.swiat‑szkla.pl/kontakt/11424‑niektore‑techniki‑zdobienia‑szkla‑na‑przestrzeni‑wiekow.html
www.barwyszkla.pl/niejasne‑poczatki‑witrazownictwa/
www.pl.khanacademy.org/humanities/medieval‑world/gothic1/a/how‑stained‑glass‑is‑made
www.pl.wikipedia.org/wiki/Pokost