Przyrost wtórny na grubość u roślin nagonasiennych i okrytonasiennych dwuliściennych jest możliwy dzięki obecności wtórnych tkanek merystematycznychtkanka merystematycznatkanek merystematycznych – kambiumkambiumkambium i fellogenufellogenfellogenu.

Kambium zakłada się z komórek prokambium znajdujących się wewnątrz wiązki przewodzącej pomiędzy drewnem pierwotnymdrewno pierwotnedrewnem pierwotnym i łykiem pierwotnymłyko pierwotnełykiem pierwotnym oraz z komórek miękiszu obecnych między wiązkami. W ten sposób powstaje ciągły pierścień komórek merystematycznych, które dośrodkowo odkładają elementy drewna wtórnegodrewno wtórnedrewna wtórnego, a odśrodkowo łyka wtórnegołyko wtórnełyka wtórnego.

Fellogen zakłada się zazwyczaj z komórek miękiszu położonych pod epidermąepidermaepidermą. Ciągły pierścień komórek merystematycznych dośrodkowo odkłada elementy fellodermy (miękiszu korkowego), a odśrodkowo fellemu (korka). Aktywność merystematyczna fellogenu prowadzi do powstania wtórnej tkanki okrywającej – perydermyperydermaperydermy (korkowicy).

Większość roślin jednoliściennych nie ma zdolności do przyrostu wtórnego na grubość, wykazując jedynie pierwotną budowę anatomiczną łodygi. Na przekroju poprzecznym zaznacza się obecność zamkniętych wiązek przewodzącychwiązka przewodzącawiązek przewodzących rozmieszczonych nieregularnie w miękiszu zasadniczym, który wypełnia łodygę.

Nieliczne rośliny jednoliścienne wykazują przyrost wtórny na grubość, np. drzewiaste formy z rodzaju dracena (Dracaena) lub juka (Yucca). Z uwagi na brak typowo wykształconych merystemów wtórnychmerystem wtórny merystemów wtórnych przyrost na grubość jest nietypowy i znacznie różni się od przyrostu wtórnego występującego u roślin nagonasiennych i okrytonasiennych dwuliściennych.

RF2M9XKAKwOfg

Zdjęcie przedstawia dracenę smoczą. Jest to gatunek średniej wysokości drzewa, które ma gruby pień. W okolicach jego korony znajdują się grube gałęzie, które są gęsto rozmieszczone. Na ich końcu znajdują się ostro zakończone, jasnozielone liście. W tle widać mur, zabudowania oraz palmy, a także zbocze góry.

R12gWzSzEuyYx

Zdjęcie przedstawia jukę krótkolistną. Jest to niezbyt wysokie drzewo, o grubym pniu. W połowie wysokości zaczynają się grube gałęzie, które rozchodzą się zarówno do góry jak i na boki. Na końcu gałęzi rosną ostre liście o jasnozielonej barwie. W tle widać krajobraz stepowy – piaszczyste podłoże ze skąpą roślinnością, a także szaroniebieskie niebo z chmurami.

Przyrost wtórny na grubość u niektórych roślin jednoliściennych jest możliwy dzięki obecności kambium anomalnego – specjalnej wtórnej tkanki merystematycznej charakterystycznej dla drzewiastych jednoliściennych. Jej budowa odbiega od struktury typowego kambium występującego u roślin nagonasiennych i okrytonasiennych dwuliściennych.

Kambium roślin jednoliściennych powstaje w wyniku odróżnicowania części komórek tkanki miękiszowejtkanka miękiszowatkanki miękiszowej położonych na zewnątrz od pierwotnych wiązek przewodzącychpierwotna wiązka przewodzącapierwotnych wiązek przewodzących. Kambium anomalne przyjmuje postać ciągłego cylindra zbudowanego z wielu warstw ściśle przylegających do siebie wrzecionowatych komórek merystematycznych. Komórki te dzielą się peryklinalniepodział peryklinalnyperyklinalnie, odkładając nowe pokłady komórek w dwóch kierunkach, dośrodkowo i odśrodkowo.

Częściej, dośrodkowo, odkładane są komórki dające początek wtórnej tkance miękiszowej i wtórnym wiązkom przewodzącymwtórna wiązka przewodzącawtórnym wiązkom przewodzącym. U większości drzewiastych jednoliściennych nowo powstałe elementy tkanek przewodzących tworzą wiązki koncentryczne leptocentrycznewiązka leptocentrycznaleptocentryczne.

Odśrodkowo – rzadziej – odkładane są komórki wtórnej tkanki miękiszowej. Zwiększająca się liczba wtórnych wiązek przewodzących oraz komórek miękiszu wtórnego powoduje właśnie przyrost na grubość łodygi niektórych roślin jednoliściennych. Dodatkowo pod epidermą część komórek miękiszu pierwotnego ulega odróżnicowaniu i uzyskuje zdolność do podziałów. Komórki te dzielą się peryklinalnie, tworząc kilkukomórkowe serie. Następnie ulegają suberynizacjisuberynizacjasuberynizacji, w wyniku czego powstaje korek piętrowy – specjalna wtórna tkanka okrywająca występująca jedynie u drzewiastych jednoliściennych.

Słownik