Przeczytaj
Szanse oraz możliwości związane z rozwojem informatyki
Nowinki technologiczne regularnie rozgrzewają opinię publiczną. Chiny wprowadzają system punktów rodem z dystopijnego serialu Black Mirror; prezentowana jest lodówka, która zrobi za nas zakupy; w internecie pojawia się test, w którym mamy zdecydować, kto zginie w wypadku autonomicznego samochodu... Zastanawiamy się, jak nowoczesne technologie zmienią naszą przyszłość.
Rzadko jednak zastanawiamy się nad tym, jak już ją zmieniły.
Przeanalizujemy kilka zjawisk związanych z nowymi technologiami, które znacząco wpłynęły na naszą codzienność. Jakie możliwości nam dały?
Praca zdalna
Wykorzystanie możliwości oferowanych przez technologię komunikacyjną pozwoliło na wytworzenie się nowej formy pracy, dzięki której pracodawca może korzystać z usług specjalistów z zakątków całego globu.
Praca zdalnaPraca zdalna umożliwia wykonywanie czynności zawodowych w domowym zaciszu, dzięki czemu zleceniobiorca może dostosować godziny pracy do swoich indywidualnych potrzeb lub trybu dnia.
Jednocześnie pozwala to m.in. na zredukowanie kosztów wynajmu biura oraz zaoszczędzenie czasu potrzebnego na dojazd do miejsca pracy. Przy dobrze zorganizowanej pracy zdalnej możemy zachować optymalną wydajność, a nawet ją poprawić.
Wykorzystanie tej formy jest szczególnie efektywne w przypadku pracy wymagającej kreatywności. Sztywne ramy czasowe tradycyjnej pracy mogą bowiem skutkować wykonywaniem czynności „od‑do”, czyli pozorną pracą w ustalonych godzinach.
Dodatkowo, w przypadku pracy zdalnej możemy skorzystać z wielu narzędzi, takich jak chociażby wideokonferencje, na których pracodawca może kontrolować przebieg pracy, wyznaczać cele, a także udzielać porad oraz sugestii, gromadząc jednocześnie całe sztaby lub zespoły.
Jedyną wadą tej metody jest konieczność zachowania samodyscypliny oraz brak bezpośredniego kontaktu ze współpracownikami, który jest konieczny do zachowania dobrej atmosfery oraz przyjaznych relacji w środowisku pracy.
Jedną z najbardziej charakterystycznych form pracy zdalnej jest freelancing. Tak zwani wolni strzelcy (gdyż tak są nazywani freelancerzy) to osoby, które wykonują określone zadania ustalone przez pracodawców na podstawie umowy o dzieło lub umowy zlecenia.
O różnych formach zatrudnienia przeczytasz w e‑materiale: Formy zatrudnienia – analiza porównawczaFormy zatrudnienia – analiza porównawcza
Przy wykorzystaniu wielu serwisów dostępnych w internecie możemy w każdej chwili zatrudnić specjalistę z takich dziedzin, jak:
copywriting oraz pozycjonowanie stron pod kątem SEO,
programowanie oraz projektowanie stron internetowych,
fotografia oraz montaż filmów,
grafika komputerowa,
PR oraz social media.
Osoby niepełnosprawne
To, w jaki sposób informatyka stworzyła szanse oraz możliwości rozwoju, można zobrazować na przykładzie osób z niepełnosprawnościami.
Powszechny dostęp do internetu oraz przeniesienie części aktywności zawodowej do sieci sprawiły, że rynek pracy otworzył się na pracowników zdalnych. To z kolei pozytywnie wpłynęło na aktywizację zawodową osób, które wcześniej mogły mieć problem z zatrudnieniem z powodu ograniczonej mobilności lub jej braku.
Co więcej, możemy znaleźć wiele urządzeń oraz sprzętów elektronicznych, które nie tylko są dostosowane do tego, by korzystały z nich osoby z niepełnosprawnościami, ale właściwie stworzone dla nich.
W sprzedaży znajdziemy klawiatury czy myszki komputerowe, z których można korzystać przy użyciu ust, głowy lub jednego palca. Coraz częściej tworzy się również programy wychwytujące ruch gałek ocznych i umożliwiające tym samym korzystanie z komputera osobom sparaliżowanym.
Dla osób z wadami wzroku znaleźć można oprogramowanie, które może powiększać tekst albo odczytywać treści zawarte na przeglądanej stronie.
Jedną z osób, która wykorzystywała syntezator mowy, był Stephen Hawking. Ten brytyjski astrofizyk, dotknięty chorobą ALS (stwardnienie zanikowe boczne) posługiwał się urządzeniem, którego działanie było oparte na prostym mechanizmie – czujnik znajdujący się na policzku naukowca analizował jego ruchy twarzy i błyskawicznie przesyłał je do umiejscowionego w okularach przełącznika na podczerwień.
Cały system był podłączony do tabletu, którego Hawking używał w celu wybierania samych liter, a następnie całych fraz – podpowiadanych na podstawie samouczącego się algorytmu sztucznej inteligencji. Finalnie wybrane zdanie było wypowiadane przez syntezator mowy.
Zagrożenia związane z rozwojem informatyki
Fake news
Preparowanie prawdziwych informacji nosi obecnie już nie tylko znamiona internetowego żartu, lecz jest także narzędziem wykorzystywanym po to, by manipulować odbiorcami.
Dezinformacja potrafi zaskoczyć swoim zasięgiem – znane są przykłady całych społeczności, które skupiły się wokół wątpliwych informacji.
Manipulowanie informacjami staje się narzędziem coraz częściej wykorzystywanym w polityce i może mieć bezpośrednie przełożenie na wyniki wyborów lub nastroje społeczne.
W jaki sposób możemy weryfikować informacje?
Zanim uwierzymy w jakąś informację, która do nas trafiła, warto sprawdzić, czy nie trafiliśmy właśnie na fake newsa.
Jak to zrobić?
Weryfikacja informacji na kilku stronach lub serwisach – sprawdźmy, czy nie jest to wiadomość, która ma trafić do odbiorców konkretnego medium i na nich wpłynąć; dobrym pomysłem będzie zebranie własnej bazy kilku zaufanych serwisów, z których będziemy czerpać informacje – to rzecz jasna nie daje stuprocentowej pewności, że dana informacja jest prawdziwa, gdyż zawsze istnieje ryzyko, że nawet wytrawni dziennikarze dali się złapać w sieć fałszywych informacji;
czytanie całości artykułów, nie tylko nagłówków – fake newsy w większości przypadków opierają się na kontrowersyjnych oraz emocjonalnie zabarwionych nagłówkach, a także na treściach wyjętych z kontekstu; często okazuje się, że wymowa całego artykułu jest już inna;
weryfikowanie udostępnianych mediów – obecnie każda osoba jest w stanie przerobić dane zdjęcie lub nawet cały film przy użyciu darmowych programów; co więcej, przy pomocy zdjęcia oraz próbek głosu danej osoby jest możliwe utworzenie spreparowanego filmu, który może imitować np. przemówienie znanego polityka.
Z uwagi na rosnący problem występowania fake newsów w internecie media społecznościowe zaczęły coraz bardziej angażować się w wyeliminowanie tego zjawiska.
Portalem, na którym regularnie jest sprawdzana autentyczność podawanych informacji jest np. Twitter. W przypadku wpisu zawierającego fałszywe informacje serwis ostrzega o tym użytkownika, a jeśli sytuacja powtarza się wielokrotnie - może on nawet zablokować konto osoby siejącej dezinformację.
Hejt oraz media społecznościowe
Zjawisko internetowej mowy nienawiści nabrało olbrzymich rozmiarów głównie za sprawą poczucia pozornej anonimowości, którą oferuje sieć. Jednocześnie, wśród większości użytkowników internetu hejthejt jest odbierany jedynie w kategorii żartu lub świadomego działania mającego na celu uzyskanie reakcji (najczęściej impulsywnej odpowiedzi) odbiorcy.
Zjawisko to stało się ogromnym niebezpieczeństwem wskutek popularyzacji mediów społecznościowych. Jego najczęstszymi ofiarami są bowiem osoby wyróżniające się na tle innych, przy czym możemy tutaj wyróżnić dwie grupy osób zmagających się z mową nienawiści:
osoby wyróżniające się pozytywnie – spotykają się z wrogością z uwagi na swoją popularność, coś co je wyróżnia pozytywnie (działa tutaj mechanizm zazdrości);
osoby wyróżniające się negatywnie – spotykają się z wrogością głównie za sprawą cech, które uchodzą za społecznie nieakceptowalne lub potępiane (szczególnie dotknięte hejtem są osoby zmagające się z otyłością lub przynależące do społeczności LGBT+, a także o innej przynależności etnicznej lub rasowej).
W odróżnieniu od konstruktywnej krytyki hejt przyjmuje często znamiona nieuzasadnionych obelg, które służą jedynie obniżeniu wartości osoby atakowanej.
Jednocześnie, wbrew powszechnej opinii – ofiary hejtu nie uodparniają się na jego działanie wraz z upływem czasu. Co więcej, powtarzające się ataki mogą mieć negatywny wpływ na psychikę i dobrostan ich ofiary.
W jaki sposób możemy zwalczać zjawisko hejtu?
Wśród czynników, które mogą mieć bezpośrednie przełożenie na zniwelowanie internetowej mowy nienawiści, znajdują się m.in.:
edukacja dotycząca występowania tego zjawiska – szczególnie ważne jest uświadamianie młodzieży skutków hejtu (obniżenie samooceny, alienacja, depresja), ale i sposobów na poradzenie sobie z falą nieuzasadnionej krytyki;
zgłaszanie postów lub komentarzy głoszących mowę nienawiści – obecnie praktycznie wszystkie media społecznościowe mają opcję zgłaszania obraźliwych treści, dzięki czemu są one natychmiastowo usuwane;
niewchodzenie w dyskusję z hejterem – należy pamiętać, iż nie jest to równoznaczne z brakiem naszej reakcji.
Jeżeli zatem staniesz się ofiarą hejtu, pamiętaj, aby zgłaszać ten fakt rodzicom, nauczycielom lub odpowiednim służbom. Mowa nienawiści podlega karze nawet dwóch lat pozbawienia wolności.
Więcej na temat niebezpiecznych zjawisk w sieci możesz przeczytać w e‑materiale: Patologie i zjawiska z pogranicza prawa w interneciePatologie i zjawiska z pogranicza prawa w internecie.
Łamanie praw autorskich
Internet umożliwił nam dostęp do praktycznie nieograniczonej ilości wiedzy, kultury oraz rozrywki. Jednocześnie łatwość, z jaką można rozpowszechniać treści, stała się przyczyną powszechnego udostępniania nielegalnie plików oraz wykorzystywania autorskich prac innych użytkowników.
Obecnie w sieci możemy znaleźć masę serwisów zajmujących się przesyłaniem nielegalnie pozyskanych filmów, muzyki lub książek. Najbardziej popularną formą udostępniania treści stały się tzw. torrenty.
TorrentyTorrenty to pliki zawierające informacje, które pozwalają na pobieranie materiałów znajdujących się na komputerach innych użytkowników, którzy w dobrowolny sposób je udostępniają. Całość procesu odbywa się na zasadzie peer‑to‑peer. Sprawia to, iż po pobraniu danej rzeczy – użytkownik również bierze udział w udostępnianiu treści. Jest to tym samym proceder nielegalny, obarczony odpowiedzialnością karną.
Przedmiotem debat dotyczących łamania prawa autorskiego są zaś wszelkie treści wykorzystujące dany utwór muzyczny lub film jedynie fragmentarycznie. Takie użycie fragmentu utworu usprawiedliwia się prawem cytatu, czyli zastosowaniem czyjejś pracy w celu odniesienia się do niej (w takim przypadku nie musimy uzyskiwać zgody autora treści). Należy pamiętać, iż korzystanie z prawa cytatu wymaga od nas wyczucia.
Więcej na temat prawa autorskiego możesz przeczytać w e‑materiale: Prawo autorskiePrawo autorskie.
W celu ochrony praw autorskich w pracach badawczych stworzono specjalne oprogramowanie antyplagiatowe, oparte na metodzie analizy języka naturalnego.
System OSA (Otwarty System Antyplagiatowy) potrafi nie tylko wychwytywać identyczne ciągi zdań, lecz także chociażby parafrazy tekstu.
Wśród baz danych, z których są pobierane informacje potrzebne do weryfikacji czy dana praca ma charakter autorski, czy też jest plagiatem możemy wyróżnić m.in. uczelniane repozytoria prac dyplomowych oraz zaliczeniowych, a także bazę ponad 600 mln dokumentów internetowych.
Efekt Flynna to wzrost ilorazu inteligencji obserwowany od początku XX wieku w państwach zachodnich, o ok. 0,3 punktu rocznie lub trzech punktów w ciągu dekady. W ciągu ostatnich lat efekt ten nie tylko znacząco zwolnił, ale w części krajów zachodnich mówi się o odwróconym efekcie Flynna. W swoim badaniu dotyczącym tego, że efekt Flynna oraz odwrócony efekt Flynna są powodowane głównie przez czynniki zewnętrzne, Bernt Bratsberg oraz Ole Rogeberg wymieniają czynniki wpływające na obniżenie IQ. Wśród nich są między innymi zmiany w dostępie do edukacji i jej jakości, zmiany w dostępie do mediów, pogarszający się stan zdrowia.
Oznacza to, że codzienna ekspozycja na współczesne media i środki przekazu masowego nie pozostaje na nas bez wpływu. Dociera do nas wiele informacji, które są jednak skrótowe i uproszczone. Komunikujemy się również językiem obrazków. Statystyki czytelnictwa również nie pozostawiają złudzeń – korzystamy częściej z internetu czy spędzamy czas przed telewizorem, rezygnując z lektury.
Warto zaznaczyć, że w sieci również możemy szukać kultury wysokiej, a z drugiej strony do statystyk czytelniczych zalicza się również lektura książek czysto rozrywkowych.
Jakie jest twoje zdanie – czy nowoczesne technologie mają negatywny wpływ na IQ?
Pozostałe materiały z serii
Słownik
wszelka forma aktywności zawodowej podejmowana poza tradycyjnym miejscem pracy, wykorzystująca technologię informatyczno‑komunikacyjną w celu zminimalizowania lub wyeliminowania negatywnych skutków pracy na odległość
obraźliwy komentarz internetowy, mający przeważnie na celu sprowokowanie atakowanej osoby
pliki zawierające informacje, które pozwalają na pobieranie nielegalnie zgromadzonych materiałów znajdujących się na komputerach innych użytkowników