Lodowiec powstaje w wyniku nagromadzenia się dużych ilości śniegu na lądzie i przeobrażenia ich w masy lodu. Są one w powolnym, ale stałym ruchu. Lodowiec formuje się powyżej granicy wieloletniego śniegu, czyli tam, gdzie w ciągu roku więcej śniegu przybywa niż ubywa. Umowną linię, powyżej której opad śniegu w ciągu roku jest wyższy niż jego ubytek w wyniku topnienia i parowania (a więc powyżej której panują warunki sprzyjające powstaniu lodowców), nazywamy granicą wieloletniego śniegu. Do innych czynników warunkujących powstawanie lodowców należą: rzeźba terenu sprzyjająca gromadzeniu się śniegu, niska temperatura powietrza.

Tereny znajdujące się powyżej granicy wieloletniego śniegu są zasilane zimą przez opady śniegu, których wysokość w ciągu roku jest wyższa niż jego ubytek w wyniku topnienia i parowania. Dzięki temu pokrywa śnieżna zwiększa swoją grubość i jednocześnie ulega zagęszczeniu pod własnym ciężarem. Towarzyszące temu wielokrotne topnienie i zamarzanie prowadzi do zmiany struktury śniegu w ziarnisty lód, czyli firnfirnfirn. Następujące naprzemiennie procesy topnienia i zamarzania prowadzą do usunięcia większości powietrza spomiędzy ziaren lodu, w wyniku czego powstaje lód firnowylód firnowylód firnowy. Pod wpływem ciężaru dolna warstwa lodu przekształca się w zbudowany z dużych brył lód lodowcowylód lodowcowylód lodowcowy.

Obszar, na którym zachodzi ten proces, nazywamy polem firnowym. Tworzy się najczęściej w górnych odcinkach dolin lub u podnóża szczytów górskich. Pod ciśnieniem wyższych warstw lód staje się częściowo plastyczny i zaczyna spływać poniżej granicy wieloletniego śniegu w postaci jęzorów lodowcowych. Pole firnowe i wypływający z niego jęzor określamy jako lodowiec górski.

W osłoniętych od słońca i wiatru miejscach mogą utrzymywać się przez długi czas śnieżniki. Są to izolowane, nieruchome nagromadzenia śniegu, firnu i lodu. Od lodowców różnią się stabilnością położenia oraz zwykle nieukończonym cyklem przemian śniegu w lód lodowcowy.

RXdWbSPq8uB3I

Zdjęcie przedstawia lodową formację z otworami. Lód ma kolor niebieski.

Lodowce górskie osiągają stosunkowo małe rozmiary. Składają się z pola firnowego i jęzora lodowcowego. Przemieszczanie się lodu, uwarunkowane nachyleniem i rzeźbą podłoża, odbywa się w jednym kierunku – od źródła (pola firnowego) do końca jęzora lodowcowego.

Lodowce górskie, w zależności od ukształtowania powierzchni terenu oraz od ilości opadów, przyjmują odmienne kształty i mają różne rozmiary. Na tej podstawie wyróżnia się następujące typy lodowców górskich:

• alpejski - lodowiec górski; ma jedno duże pole firnowe i jeden długi jęzor lodowcowy. Ten typ występuje w Alpach (Grosser Aletschgletscher, Mer de Glace), Andach, Kaukazie, Nowej Zelandii oraz Alasce;

  RNOoe38DMd8of

  Ilustracja przedstawia lodowiec typu alpejskiego. Jest podłużny, w górnej części zaznaczono pole firnowe, w dolnej jest nieco węższy od pola firnowego długi jęzor lodowcowy.

  

• himalajski - ma wiele pól firnowych i wiele wypływających z nich jęzorów, które mogą się łączyć i rozłączać. Ten typ lodowca górskiego występuje w Himalajach, Karakorum, Pamirze, Alasce (Lodowiec Beringa);

  RcqLdgxOxBwGb

  Ilustracja przedstawia lodowiec typu himalajskiego. Lodowiec ma rozgałęzienia. W górnej części rozgałęzień są pola firnowe, od pól firnowych poprowadzono strzałki w dół w kierunku jęzora lodowcowego.

  

• piedmontowy - powstaje na przedpolu gór w wyniku połączenia kilku jęzorów lodowcowych wypływających z odrębnych pól firnowych. Ten typ występuje w Alasce (Stewarta, Agassiza, Libbeya, Tyndalla, Gujot‑Malaspina), Grenlandii (Elephant Foot Glacier);

  Rr3H8VN8zeUfP

  Ilustracja przedstawia lodowiec typu piedmontowego. Tworzy go rozległa pokrywa lodowa na przedpolu masywu górskiego. Pokrywa utworzona jest w wyniku połączenia się jęzorów lodowców wypływających z odrębnych pól firnowych.

  

• fieldowy (norweski) - ma kształt rozległego pola firnowego ze spływającymi od niego, szerokimi, ale stosunkowo krótkimi jęzorami. Tworzy się na rozległych, płaskich wierzchowinachwierzchowinawierzchowinach. Lodowce tego typu występują na wyspach Arktyki, w Islandii, na Svalbardzie, Ziemi Baffina, w Norwegii, Patagonii, Górach Skandynawskich.

RzHlnJ94SGeSi

Ilustracja przedstawia norweski typ lodowca. Lodowiec ma kształt zbliżony do owalu z krótkimi jęzorami lodowcowymi na obrzeżach. Przypomina czaszę.

Największe lodowce górskie na Ziemi znajdują się w Alasce. Powierzchnia Lodowca Beringa wynosi ok. 5 175 km² (długość ponad 190 km), a Lodowca Malaspina 2 200 km² (długość 113 km). W Europie największy jest Lodowiec Aletsch w Alpach Berneńskich, o powierzchni 87 km² i długości ok. 25 km. Do lodowców górskich posiadających najdłuższe jęzory należą ponadto: Lodowiec Fedczenki w Pamirze (ponad 70 km długości) oraz Siachen w Karakorum (ok. 75 km).

Słownik