Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Na skandynawskich fiordach

RG0IxoPb3BdXo1
Mapa przedstawia północną część Skandynawii. Zwróć uwagę na położenie miejscowości Kiruna i Malmberget, ważnych ośrodków wydobycia rud żelaza.
Wyjaśnij, dlaczego zarówno dla Brytyjczyków, jak i Niemców port w Narwiku miał ogromne znaczenie strategiczne.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o. na podstawie Jniemenmaa, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Zdobycie przez Niemcy państw skandynawskich miałoby olbrzymie znaczenie dla dalszych losów wojny. Opanowanie Danii umożliwiłoby III Rzeszy kontrolę nad ważnymi cieśninami łączącymi Morze Bałtyckie z Morzem Północnym. Z kolei niezamarzający zimą norweski port Narwik odgrywał kluczową rolę w eksporcie szwedzkiej stali, niezbędnej dla skutecznego prowadzenia działań wojennych na szeroką skalę. Brytyjska flota (Royal Navy)Royal Navy(Royal Navy) podjęła zatem starania, aby odciąć Niemców od tego strategicznego surowca i uniemożliwić im swobodny dostęp do norweskich portów. Hitler wykorzystał jednak działania Brytyjczyków jako pretekst do planowanego od dawna uderzenia na Danię i Norwegię. Niemcy zaatakowały Danię i Norwegię 9 kwietnia 1940 roku.

RrOJkrJXSIrmP
Grupa żołnierzy norweskich, którzy wzięli udział w bitwie o ważny ze względów strategicznych port Narwik. Zwróć uwagę, że żołnierze mają ze sobą sanie i narty. Wojna koalicji antyhitlerowskiej przeciwko Niemcom toczyła się w surowym i chłodnym klimacie oraz górzystym terenie. Ze względu na słabą jakość dróg przemieszczanie się ułatwiały narty. Korzystali z nich nie tylko znakomicie obeznani ze sportami zimowymi Norwegowie, ale także przyzwyczajeni do gór austriaccy żołnierze Wehrmachtu.
Zwróć uwagę na stroje żołnierzy norweskich. Wyjaśnij, dlaczego ubrani są na biało.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Dania skapitulowała zaledwie po kilkunastu godzinach. Norwegowie bronili się dwa miesiące, chociaż już 9 kwietnia wojska desantowe i spadochronowe III Rzeszy opanowały Oslo oraz najważniejsze porty i lotniska w kraju. Wojska norweskie, wspierane przez armie koalicji antyhitlerowskiej – Brytyjczyków, Francuzów oraz polską Samodzielną Brygadę Strzelców Podhalańskich pod dowództwem gen. Zygmunta Szyszko‑Bohusza – wycofały się na północ i tam skutecznie powstrzymywały ataki WehrmachtuWehrmachtWehrmachtu. Sprzymierzonym udało się pod koniec maja 1940 r. odbić z rąk Niemców Narwik, ale niekorzystny rozwój sytuacji na zachodzie skłonił Brytyjczyków, Francuzów i Polaków do ewakuacji. Osamotniona Norwegia skapitulowała 10 czerwca 1940 r. i, podobnie jak wcześniej Dania, znalazła się pod niemiecką okupacją. Rząd Norwegii wraz z królem Haakonem VII przeniósł się do Londynu, a władzę w kraju przejął kolaborant Vidkun Quisling. Dzięki sukcesowi w Skandynawii Niemcy zyskali dogodne bazy do działań na Atlantyku przeciwko Royal Navy oraz zabezpieczyli sobie dostawy rudy żelaza. Ten sukces kosztował jednak niemiecką flotę utratę nowoczesnego ciężkiego krążownika i dziesięciu niszczycieli.

Re3MUVus6NeT6
Niemieckie oddziały desantowe z krążownika Admiral Hipper w Trondheim. Dowództwu III Rzeszy zależało na szybkości operacji militarnych w Skandynawii. Dlatego kluczową rolę podczas niemieckiej inwazji na Norwegię odegrały okręty wojenne, które sprawnie transportowały żołnierzy do strategicznych portów. Widoczny na fotografii krążownik 8 kwietnia 1940 r. stoczył w okolicy 100 mil od fiordów Trondheim pojedynek z brytyjskim niszczycielem „Glowworm”, z którego wyszedł zwycięsko. Trondheim, jeden z najważniejszych ośrodków miejskich w Norwegii, padło 9 kwietnia, a już trzy dni później „Hipper” powrócił do Niemiec.
Wskaż elementy świadczące o sile ognia niemieckiego krążownika.
Źródło: Bundesarchiv, Bild 101I-757-0038N-11A / Lange, Eitel, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

fiord
fiord

rodzaj głębokiej zatoki, mocno wcinającej się w głąb lądu, często rozgałęzionej, z charakterystycznymi stromymi brzegami, powstałej przez zalanie żłobów i dolin polodowcowych; charakterystyczny element krajobrazu Norwegii

Luftwaffe
Luftwaffe

(niem., broń powietrzna) lotnicze siły zbrojne Niemiec powstałe w 1935 r. pod dowództwem Hermanna Göringa

RAF (Royal Air Force)
RAF (Royal Air Force)

(ang., Królewskie Siły Powietrzne) siły lotnicze Wielkiej Brytanii powstałe w 1918 r.

Royal Navy
Royal Navy

(ang., Królewska Marynarka Wojenna) marynarka wojenna Wielkiej Brytanii, najstarsza zorganizowana siła zbrojna Zjednoczonego Królestwa; od 1692 r. aż do początków II wojny światowej była największą i najpotężniejszą flotą wojenną świata

Wehrmacht
Wehrmacht

(niem., siła zbrojna) całość sił zbrojnych III Rzeszy

kolaborant
kolaborant

(z łac. collaborans, D. collaborantis – współpracujący, od collaborare – współpracować) osoba współpracująca z nieprzyjacielem albo zaborcą; kolaboracja pierwotnie dotyczyła każdej współpracy (ogólnie), a negatywne zabarwienie uzyskała w czasie II wojny światowej

Słowa kluczowe

II wojna światowa, Dunkierka, Narwik, wojna błyskawiczna, przebieg II wojny światowej

Bibliografia

P. Johnson, Historia świata od roku 1917 do lat 90‑tych, Londyn 1992

Najnowsza historia świata, t. 1, 1945–1963, pod red. A. Patka, J. Rydla, J.J. Węca, Kraków 2000.

J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2010.