Przeczytaj
LiberalizmLiberalizm jako nurt polityczny rozwijał się od schyłku XVII wieku. U źródeł jego narodzin znalazły się ideologiczne potrzeby nowych sił społecznych zainteresowanych rozwojem kapitalizmu – arystokracji i burżuazji. Celem tych grup społecznych było z jednej strony obalenie przestarzałych struktur feudalnych, a z drugiej – wyrażenie dzięki założeniom liberalizmu własnych myśli i pragnień. Wykorzystując stan trzeci, jeszcze całkowicie nieświadomy swojego znaczenia, przeprowadzono wielkie zmiany rewolucyjne w Anglii, Francji, Stanach Zjednoczonych i Niderlandach.
Dzięki tym rewolucjom idee liberalizmu zaczęły dominować w nowym, kapitalistycznym społeczeństwie. Zdaniem wielu badaczy liberalizm wyrasta z ruchów wolnościowych, których apogeum była europejska Wiosna Ludów, a konsekwencją powstanie państw narodowych. Dla wielu równie istotnym źródłem liberalizmu były idee europejskiego konstytucjonalizmu. Zaliczamy do nich zasadę suwerenności narodu, umowę społeczną, radykalnie zmieniającą postrzeganie pochodzenia władzy czy rozdziału sfery publicznej od sfery prywatnej. Za kulminację związków liberalizmu z konstytucjonalizmem uznaje się Deklarację niepodległości Stanów Zjednoczonych czy francuską Deklarację praw człowieka i obywatela.
Głównymi twórcami idei liberalizmu klasycznego byli oświeceniowi filozofowie, którzy wyznawali idee podziału i kontroli władzy i umowy społecznej. Wystarczy wspomnieć jednego z nich, Johna Locke'a, którego dzieło zatytułowane Dwa traktaty o rządzie do dziś uważane jest za próbę sformułowania zasad liberalizmu politycznego.
Według teoretyków liberalizmu politycznego władza w państwie powinna gwarantować obywatelom między innymi wolność słowa, sumienia, druku, zgromadzeń. Ustrój państwa w doktrynie liberalnej to demokracja, a ponieważ liberalizm głosi również zasadę trójpodziału władzy, to forma państwa – monarchia czy republika – nie ma znaczenia. Państwo powinno kierować się zasadami konstytucyjnymi w celu obrony obywateli i ochrony ich przed nadużyciami władzy.
Równocześnie rodzą się idee liberalizmu ekonomicznego. Poza Johnem Lockiem, w którego dziele zawarte są podstawy monetaryzmu, do twórców tego nurtu możemy zaliczyć Adama Smitha i Davida Ricardo.
Główne założenie liberalizmu ekonomicznego to państwowa gwarancja wolności pracy, produkcji i handlu w warunkach wolnej konkurencji, umożliwiającej nieskrępowany rozwój własności prywatnej.
Wskaż idee łączące liberalizm polityczny i ekonomiczny.
Ewolucja liberalizmu
Wskaż zmiany społeczne, które miały wpływ na ewolucję idei liberalnej.
Słownik
rodzaj demokracji przedstawicielskiej, w której instytucje państwa działają w granicach i na podstawie prawa, charakteryzuje się wolnymi, cyklicznymi wyborami, pluralizmem politycznym i ochroną praw mniejszości
(z fr. laissez faire – pozwólcie czynić); pogląd francuskich i brytyjskich filozofów z okresu oświecenia, którego głównym założeniem jest wolność gospodarcza i możliwość rozwoju własności prywatnej bez ingerencji państwa
(z łac. liberatis – wolność); ideologia i kierunek polityczny głoszący, że wolność jednostki jest najwyższą wartością, podlega ograniczeniom tylko ze względu na wolność innych jednostek; rola państwa sprowadza się do prawnej ochrony wolności i regulowania relacji pomiędzy jednostkami
państwo, które poprzez swoje instytucje pilnuje wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa obywateli; obowiązują w nim minimalne podatki, mające zapewnić właściwe funkcjonowanie instytucji dbających o porządek publiczny, państwo nie ingeruje w gospodarkę
wtórny podział dochodów państwa płynący z płaconych przez obywateli podatków, odbywający się za pośrednictwem budżetu państwa