Już wiesz

Graniastosłup to wielościanwielościanwielościan, którego wszystkie wierzchołki leżą na dwóch płaszczyznach równoległych, zwanych płaszczyznami podstaw, dolnej i górnej, a którego wszystkie krawędzie nie leżące na tych płaszczyznach, zwane krawędziami bocznymi, są równoległe. Graniastosłup nazywamy prostym, jeśli jego krawędzie boczne są prostopadłe do podstaw, w przeciwnym przypadku nazywamy go pochyłym.

R1DeSddERFUb1

Wprowadzimy teraz pojęcie graniastosłupa prawidłowego i graniastosłupa czworokątnego.

graniastosłup prawidłowy
Definicja: graniastosłup prawidłowy

Graniastosłup prawidłowy to graniastosłup prostygraniastosłup prostygraniastosłup prosty, w którym podstawy są przystającymi wielokątami foremnymiwielokąt foremnywielokątami foremnymi.

R1MEtbjkCdvJQ
graniastosłup czworokątny
Definicja: graniastosłup czworokątny

Graniastosłup nazywamy czworokątnymgraniastosłup czworokątnyGraniastosłup nazywamy czworokątnym, jeśli jego podstawą jest czworokąt.

RjMM8DoXp6ogu

Na podstawie powyższych definicji możemy sformułować definicję graniastosłupa prawidłowego czworokątnego:

graniastosłup prawidłowy czworokątny
Definicja: graniastosłup prawidłowy czworokątny

Graniastosłupem prawidłowym czworokątnymgraniastosłup prawidłowy czworokątnyGraniastosłupem prawidłowym czworokątnym nazywamy graniastosłup prosty, którego podstawy są przystającymi kwadratami.

Rd0vzZTYet5NV
Przykład 1

Podstawą graniastosłupa prawidłowegograniastosłup prawidłowygraniastosłupa prawidłowego jest kwadrat, na którym można opisać okrąg o obwodzie 122π cm. Wysokość graniastosłupa jest trzy razy dłuższa od jego krawędzi podstawy. Obliczymy sumę długości wszystkich krawędzi tego graniastosłupa.

Rozwiązanie

Promień okręgu opisanego na podstawie ma długość: R=122π :2π=62 cm, zatem średnica okręgu, która jest jednocześnie przekatną tego kwadratu ma długość: 2R=122 cm. Stąd długość boku kwadratu jest równa: a=12 cm.

Wysokość tego graniastosłupa ma zatem długość: H=3 · 12=36 cm.

W graniastosłupie prawidłowym czworokątnym jest 8 krawędzi podstawy i 4 krawędzie boczne, stąd suma długości wszystkich jego krawędzi jest równa:

8 · 12 cm+ 4 · 36 cm = 96 cm + 144 cm = 240 cm.

Przykład 2

Suma długości krawędzi graniastosłupa prawidłowego czworokątnego, w którym krawędź boczna jest dwa razy dłuższa od krawędzi podstawy, wynosi s4. Obliczymy pole podstawy tego graniastosłupa.

Rozwiązanie

Oznaczmy długość krawędzi podstawy przez a. Krawędź boczna jest dwa razy dłuższa, czyli ma długość 2a. Możemy więc ułożyć równanie:

8a+4·2a=s4,

16a=s4,

a=s416.

Obliczymy pole kwadratu będącego podstawą naszego graniastosłupa:

Pp=s4162=s256

Przykład 3

Drut o długości 228 cm podzielono na trzy różne części. Z każdej części zbudowano graniastosłup prawidłowy czworokątny. Stosunek długości krawędzi podstaw tych graniastosłupów wynosi 1:2:3, a krawędź boczna w każdym graniastosłupie jest o 1 cm dłuższa od krawędzi podstawy. Wyznaczymy długości krawędzi każdego z tych graniastosłupów.

Rozwiązanie

Oznaczymy długości krawędzi podstaw graniastosłupów odpowiednio przez a; 2a3a.

Wtedy długości krawędzi bocznych tych graniastosłupów będą odpowiednio równe: a+1; 2a+13a+1.

Możemy zatem ułożyć równanie:

8a+4a+1  + 8·2a+42a+1 + 8·3a+43a+1 = 228

72a = 216

a = 3 cm

Zatem najmniejszy graniastosłup ma krawędzie długości 3 cm4 cm; krawędzie drugiego graniastosłupa mają długości 6 cm7 cm; zaś największy graniastosłup ma krawędzie długości 9 cm10 cm.

Przykład 4

Sprawdzimy, czy z drutu długości 40 można zbudować szkielet bryły będącej graniastosłupem prawidłowym czworokątnym, w którym długości krawędzi podstaw i długości krawiędzi bocznych wyrażone są liczbą całkowitą dodatnią. Rozważymy wszystkie możliwości.

Rozwiązanie

  1. Sprawdzimy najpierw, czy z drutu o podanej długości można zbudować szkielet najprostszej bryły będącej graniastosłupem prawidłowym czworokątnym – szkielet sześcianu. 
    Niech a+ oznacza długość krawędzi rozważanego sześcianu. 
    SześciansześcianSześcian ma 12 krawędzi tej samej długości, zatem otrzymujemy równanie 12a=40, co daje: a=103
    Zatem nie można zbudować szkieletu sześcianu spełniając warunki zadania – wówczas długość krawędzi nie wyraża się liczbą +.

  2. Rozważymy graniastosłup prawidłowy czworokątny nie będący sześcianem. 
    Niech a+ oznacza długość krawędzi podstawy a b+ długość krawędzi bocznej rozważanego graniastosłupa. 
    Mamy 8 krawędzi podstaw o długości a oraz 4 krawędzie boczne o długości b, więc otrzymujemy równanie 8a+4b=40, co daje: 2a+b=10
    Zatem mamy następujące możliwości długości krawędzi graniastosłupa spełniające warunki zadania: a=1b=8 lub a=2b=6 lub a=3b=4 lub a=4b=2

Istnieją cztery graniastosłupy prawidłowe czworokątne spełniające warunki zadania.

Przykład 5

Podstawę graniastosłupa prawidłowego czworkątnego wpisano w trójkąt równoboczny o boku 6. Wyznaczymy sumę długości krawędzi tego graniastosłupa, jeśli stosunek długości krawędzi podstawy do długości wysokości wynosi 1:3.

Rozwiązanie

Wyznaczymy długość krawędzi podstawy graniastosłupa. Przyjmijmy oznaczenia jak na rysunku:

R1Sfsrh14vWbv

Z podobieństwa trójkątów ABCNMC mamy:

a6=h-ah

Wysokość trójkąta ABC ma długość: h=632=33, zatem:

a6=33-a33

3a3=183-6a

a6+33=183

a=1836+33=123-18

Zatem wysokość tego graniastosłupa ma długość: H = ( 12 3 18 ) 3 = 36 18 3

Suma długości krawędzi tego graniastosłupa wynosi:

S = 8 ( 12 3 18 ) + 4 ( 36 18 3 ) = 24 3

Przykład 6

Przekątne ściany bocznej graniastosłupa prawidłowego czworokątnego o długości 20 przecinają się pod kątem 30°. Wyznaczymy długości krawędzi tego graniastosłupa.

Rozwiązanie

Przyjmijmy oznaczenia jak na rysunku:

R1NEePNc9FH49

Przekątne prostokąta połowią się. Wyznaczymy długość krawędzi podstawy. Wykorzystamy twierdzenie cosinusów:

a2=102+102-2·10·10·cos30°

a2=200-200·32

a2=200-100·3

a=200-100·3=102-3

Wyznaczymy długość wysokości graniastosłupa:

H2=102+102-2·10·10·cos150°

H2=200-200·-cos30°

H2=200+200·32

H=200+1003=102+3

Słownik

wielościan
wielościan

bryła której brzeg jest sumą skończonej liczby wielokątów płaskich.

graniastosłup prosty
graniastosłup prosty

graniastosłup, którego krawędzie boczne są prostopadłe do podstaw

graniastosłup czworokątny
graniastosłup czworokątny

graniastosłup, którego podstawami są przystające czworokąty

graniastosłup prawidłowy
graniastosłup prawidłowy

graniastosłup prosty, którego podstawami są przystające wielokąty foremne

graniastosłup prawidłowy czworokątny
graniastosłup prawidłowy czworokątny

graniastosłup prosty, którego podstawy są przystającymi kwadratami

sześcian
sześcian

to prostopadłościan, którego wszystkie krawędzie są równe

wielokąt foremny
wielokąt foremny

wielokąt, którego wszystkie boki są równe i wszystkie kąty mają równe miary