Przeczytaj
Ruchy roślin
Pod wpływem bodźca środowiskowego mogą nastąpić zmiany położenia całego organu roślinnego lub jego części. U podłoża ruchów roślin tkwią zmiany szybkości wzrostu (ruchy wzrostowe) lub zmiany turgoruturgoru (ruchy turgorowe) niektórych komórek, zachodzące pod wpływem bodźca działającego kierunkowo (np. tropizmytropizmy) lub bezkierunkowo (nastie).
Nastie
Nastie to ruchy organów roślin, które są niezależne od kierunku działania bodźca, a często następują w efekcie zmiany jego natężenia. Sposób wykonania ruchu jest determinowany przez budowę organu. U roślin ruchy te dotyczą zwykle organów o budowie grzbieto‑brzusznej (np. płatków kwiatowych czy liści). Istnieją dwa rodzaje reakcji nastycznych: ruchy wzrostowe i ruchy turgorowe.
- Nazwa kategorii: REAKCJE NASTYCZNE
- Nazwa kategorii: Ruchy wzrostowe
- Nazwa kategorii: Epinastie
- Nazwa kategorii: Hyponastie Koniec elementów należących do kategorii Ruchy wzrostowe
- Nazwa kategorii: Ruchy turgorowe
- Nazwa kategorii: Fotonastie
- Nazwa kategorii: Chemonastie
- Nazwa kategorii: Termonastie
- Nazwa kategorii: Sejsmonastie [br](tigmonastie)
- Nazwa kategorii: Nyktynastie[br](ruchy senne) Koniec elementów należących do kategorii Ruchy turgorowe
- Elementy należące do kategorii REAKCJE NASTYCZNE
- Elementy należące do kategorii Ruchy wzrostowe
- Elementy należące do kategorii Ruchy turgorowe
Nastyczne ruchy wzrostowe
Ruchy wzrostowe są ruchami trwałymi, spowodowanymi różną szybkością wzrostu wydłużeniowego przeciwnych stron organu, co prowadzi do jego wygięcia się.
Do nastycznych ruchów wzrostowych należą epinastie i hyponastie (hiponastie).
To ruchy odbywające się ku górze lub ku dołowi, które jednak nie są związane z reakcjami geotropicznymireakcjami geotropicznymi. Ruchy te wywołuje intensywny wzrost wewnętrznej strony organu roślinnego. Epinastiami są np. ruchy powodujące otwieranie się kwiatów.
Nastyczne ruchy turgorowe
Ruchy turgorowe to ruchy, które są wywołane różnicami uwodnienia określonych grup komórek, np. ruch liści mimozy wynika ze zmiany turgoru komórek motorycznych poduszeczek liściowych. Więcej na temat mechanizmu ruchu liści mimozy przeczytasz tutajtutaj.
Ruchy turgorowe mogą być wielokrotnie powtarzane.
W zależności od bodźca powodującego reakcję wśród nastycznych ruchów turgorowych wyróżnia się: fotonastie, chemonastie, termonastie oraz sejsmonastie (tigmonastie).
To ruchy wywołane bezkierunkową zmianą natężenia światła. Fotonastia zachodzi w niektórych liściach oraz płatkach korony części kwiatów i powoduje np. otwieranie i zamykanie kwiatów. Fotonastie wywołują otwieranie się kwiatów za dnia i zamykanie nocą. Ruchy te występują np. u goryczek (Gentiana), szczawika (Oxalis), grzybieni (Nymphaea), maciejki (Matthiola bicornis), astrów (Aster), mniszka lekarskiego (Taraxacum officinale) i kaktusów (Cactaceae). Fotonastią jest także otwieranie i zamykanie aparatów szparkowychaparatów szparkowych.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RAOqBd5DWcaV2
Film przedstawia fotonastie liści szczawika trójkątnego. Liście te składają się do dołu.
To ruchy wywołane zmianą temperatury. Na zmianę temperatury reagują m.in. kwiaty krokusa (Crocus) i tulipana (Tulipa), które pod wpływem podwyższenia temperatury otwierają się, a po jej obniżeniu zamykają. Płatki kwiatu tulipana (reagujące na różnicę 1°C) po kilkukrotnym wywołaniu tego mechanizmu mogą podwoić swoją długość.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1RnmRlkfx7xg
Film przedstawia fioletowy kwiat krokusa otwierający się pod wpływem temperatury.
Reakcje ruchowe organów roślin (najczęściej liści) wywołane bodźcami mechanicznymi (wstrząsem, dotknięciem). Sejsmonastiami są np. ruchy liści mimozy (Mimosa) lub ruchy szyjki i znamienia słupka w rodzinie astrowatych (Asteraceae).
Są reakcjami na bodźce natury chemicznej. Przykładami chemonastii są zamykanie liści pułapkowych oraz zaginanie się włosków brzeżnych na liściach roślin owadożernych (oba te ruchy wynikają z połączenia chemonastii i sejsmonastii). Innym przykładem są ruchy komórek szparkowych w odpowiedzi na zmiany stężenia COIndeks dolny 22 i OIndeks dolny 22 (ruchy aparatów szparkowych wynikają z połączenia chemonastii, termonastii i fotonastii).
Nyktynastie (ruchy senne)
Nyktynastie to specyficzne ruchy nastyczne, zwane ruchami sennymi. Najczęściej mają charakter turgorowy, a wpływają na nie rytmiczne zmiany okresów dnia i nocy. Ruchy te przejawiają się podnoszeniem i opuszczaniem liści, płatków kwiatowych lub pręcików. Przykładem nyktynastii jest ruch liści roślin motylkowych (Fabaceae), które składają się wieczorem, a podnoszą w godzinach rannych.
Przebieg nyktynastii jest kontrolowany przez czynniki zewnętrzne (m.in. światło i temperaturę), niemniej ruchy te zalicza się do ruchów autonomicznych, czyli takich, które są całkowicie lub częściowo niezależne od działania bodźców zewnętrznych. Okazuje się bowiem, że choć czynniki zewnętrzne wpływają na ruchy organów rośliny, to jednak decydujące dla nyktynastii są czynniki endogenne związane z metabolizmem rośliny, determinowane przez rytm endogennyrytm endogenny, względnie niezależny od czynników zewnętrznych.
Kombinacje różnych typów ruchów roślin
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1VUXKgtBbjTe
Film przedstawia ruchy liści aturi. Drobne, zielone, jajowate liście powoli podnoszą się i opadają, a także przesuwają w lewo i w prawo.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RWeeH5FHQhcUj
Film przedstawia ruch liści pułapkowych rosiczki. Po wyczuciu przez roślinę na jej powierzchni ofiary, liść zawija się do środka, otaczając owada.
Słownik
struktury występujące w skórce liści i niezdrewniałych łodyg, umożliwiające transpirację i wymianę gazową pomiędzy wnętrzem organów roślinnych a atmosferą
(gr. gḗ – ziemia, trópos – zwrot, obrót) jeden z rodzajów tropizmówtropizmów, zwany także grawitropizmem; reakcja wzrostowa roślin na siłę ciążenia, przejawiająca się utrzymywaniem ich w określonym położeniu w stosunku do ziemskiego pola grawitacji
występuje, gdy intensywność procesów zachodzących w organizmie wykazuje okresowe zmiany – nawet wówczas, kiedy warunki środowiska nie wykazują zmienności zsynchronizowanej z tym rytmem
(gr. trópos – zwrot, obrót) ruchy wzrostowe organów roślin wywołane przez zewnętrzne bodźce, które są zależne od kierunku działania tych bodźców; tropizmy mogą być dodatnie (w kierunku do źródła bodźca) lub ujemne (w kierunku przeciwnym); w zależności od rodzaju bodźca wyróżnia się fototropizm, grawitropizm, chemotropizm oraz tigmotropizm
stan wysycenia komórek i tkanek roślinnych wodą, umożliwiający utrzymanie kształtu i określonej pozycji przez roślinę lub niektóre jej organy, niemające dobrze wykształconej podtrzymującej tkanki mechanicznej