Przeczytaj

Nomenklatura chemiczna stanowi zbiór zasad nadawania nazw substancjom chemicznym, jest niezwykle ważna w nauce i pozwala na usystematyzowanie wszystkich związków chemicznych. Międzynarodową organizacją, która zajmuje się standaryzacją nazewnictwa i symboliki związków chemicznych, jest IUPAC (Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej, ang. International Union of Pure and Applied Chemistry).

KwasykwasKwasy nieorganiczne zbudowane są z atomów wodoru i reszty kwasowej. Wzór ogólny kwasów ma postać:

H_{n} R

Gdzie:

$R$ – oznacza resztę kwasową: dla kwasów beztlenowych zbudowaną z atomu (lub atomów) niemetalu oraz dla kwasów tlenowychkwas tlenowykwasów tlenowych z atomu (lub atomów) pierwiastka wraz z atomami tlenu;
$n$ – oznacza liczbę atomów wodoru w cząsteczce kwasu i wynika z ładunku jonu budującego resztę kwasową.

Wyróżnia się kwasy:

beztlenowe, np. $HCl$ , $HCN$ ;
tlenowe, np. $H_{2} {SO}_{4}$ , ${HNO}_{3}$ ;

Kwasy beztlenowe stanowią wodne roztwory wodorków niemetali (grupy $16 .$ i $17 .$ ). Kwasy tlenowe to związki, które w reszcie kwasowej zawierają atom pierwiastka tworzącego kwas oraz atomy tlenu.

bg‑lime

Jak zapisuje się wzory sumaryczne kwasów?

Wzorywzór sumarycznyWzory kwasów zapisujemy pisząc najpierw atomy wodoru, a następnie resztę kwasową, np.:

$H_{2} {SO}_{4}$ – kwas siarkowy $(VI)$ ,
$HCl$ – kwas chlorowodorowy.

bg‑lime

Jak tworzy się nazwy kwasów?

Zgodnie z systemem Stockasystem Stockasystemem Stocka:

R10KHQMQX4Z3T1

Nazwa kwasu wg Systemu Stocka	Wzór kwasu	Stopień utlenienia atomu centralnego
kwas chlorowodorowy	$HCl$	$I$
kwas cyjanowodorowy	$HCN$	$I$
kwas bromowodorowy	$HBr$	$I$
kwas siarkowy $(IV)$	$H_{2} {SO}_{3}$	$IV$
kwas siarkowy $(VI)$	$H_{2} {SO}_{4}$	$VI$
kwas azotowy $(III)$	${HNO}_{2}$	$III$
kwas azotowy $(V)$	${HNO}_{3}$	$V$
kwas węglowy	$H_{2} {CO}_{3}$	$IV$
kwas ortofosforowy $(V)$	$H_{3} {PO}_{4}$	$V$
kwas chlorowy $(I)$	$HClO$	$I$
kwas chlorowy $(III)$	${HClO}_{2}$	$III$
kwas chlorowy $(V)$	${HClO}_{3}$	$V$
kwas chlorowy $(VII)$	${HClO}_{4}$	$VII$
kwas chromowy $(VI)$	$H_{2} {CrO}_{4}$	$VI$
kwas dichromowy $(VI)$	$H_{2} {Cr}_{2} O_{7}$	$VI$
kwas metakrzemowy	$H_{2} {SiO}_{3}$	$IV$
kwas ortokrzemowy	$H_{4} {SiO}_{4}$	$IV$
kwas ortoborowy	$H_{2} {BO}_{3}$	$III$

Indeks górny Tabela 1. Przykładowe kwasy tlenowe i beztlenowe. Indeks górny koniec

Przykład 1

Wyznacz wartość stopnia utlenieniastopień utlenieniastopnia utlenienia atomów fosforu w kwasie $H_{3} {PO}_{4}$ .

RzbO4w89yfXyO

Przykład 2

Ustal nazwę kwasu:

$HBr$

kwas [forma przymiotnikowa niemetalu] - o - wodorowy

kwas [brom]-o‑wodorowy

HBr

– kwas bromowodorowy

${HClO}_{2}$

kwas [forma przymiotnikowa metalu lub niemetalu] - owy (W)

kwas [chlor]-owy

(III)

{HClO}_{2}

– kwas chlorowy

(III)

Słownik

stopień utlenienia

ładunek jonu w jaki przekształciłby się atom danego pierwiastka, gdyby wszystkie tworzone przez niego wiązania miały charakter jonowy

wzór sumaryczny

wzór chemiczny, który podaje symbole pierwiastków oraz liczbę ich atomów tworzących dany związek chemiczny, określa skład jakościowy i ilościowy związku chemicznego

system Stocka

oznacza podawanie stopnia utlenienia pierwiastka lub centrum koordynacyjnego w nawiasie okrągłym, bez spacji przy danej nazwie związku chemicznego

kwas

związek chemiczny zbudowany z jednego atomu (lub atomów) wodoru i reszty kwasowej

kwas tlenowy

związek chemiczny, zbudowany z jednego atomu (lub atomów) wodoru i reszty kwasowej zawierającej atom (lub atomy) niemetalu lub metalu i atom (lub atomy) tlenu

Bibliografia

Encyklopedia PWN

Hejwowska S., Marcinkowski R., Chemia ogólna i nieorganiczna, Gdynia 2005.

Atkins P., Jones L., Chemia ogólna Cząsteczki materia reakcje, Warszawa 2004.

Wprowadzenie

Film samouczek

Jak zapisuje się wzory sumaryczne kwasów?

Jak tworzy się nazwy kwasów?

Słownik

Bibliografia