Przeczytaj
Wieloznaczność pojęcia „logika”.
Słowo „logikalogika” pochodzi od antycznego, greckiego wyrazu logos, czyli: słowo, myśl, rozum. Można wyróżnić wiele znaczeń tego słowa. Najważniejsze z nich to:
logika w znaczeniu metaforycznym, np. logika czyjegoś wywodu, logika czyichś uczuć, logika historii itp.; logika w tym znaczeniu oznacza porządek, sens, treść, układ; np. w odniesieniu do uczuć skazuje na jakiś ich porządek i zrozumiałość;
logika jako dział filozofii obejmujący formy i reguły ludzkiego myślenia; jest nauką praktyczną i ma znaczenie analogiczne do znaczenia logiki matematycznej w matematyce; stanowi zbiór fundamentalnych pojęć, twierdzeń, schematów działań myślowych, w szczególności wnioskowań, dotyczących posługiwania się słowami, tworzenia zdań, relacji między zdaniamizdaniami i zbiorami przedmiotów;
logika formalna jako teoria rozumowań niezawodnych, opisująca relacje między prawdziwościąprawdziwością a fałszywościąfałszywością zdań ze względu na ich budowę (w tym zdań zawsze prawdziwych, czyli analitycznych) oraz na relację wynikania z innych zdań;
logika praktyczna, obejmująca wszystkie zagadnienia związane z użyciem języka zgodnie z regułami semiotyki logicznej, logiki formalnej oraz logiki wnioskowań uprawdopodobniających.
Podział logiki
Główne pojęcia logiki
Do najważniejszych pojęć logiki należą:
prawda / fałsz, czyli zgodność / niezgodność z rzeczywistością jako relacja sensu zdania wobec rzeczywistości;
zdanie – rozumiane jako wypowiedź (w logice klasycznej), która jest albo prawdziwa, albo fałszywa;
funkcja zdaniowa – schemat zdania o dowolnej treści, zawierający zmienne do podstawienia określonymi wyrażeniami;
zdanie analityczne – zdanie prawdziwe na mocy znaczeń użytych w nim słów;
zdanie syntetyczne – zdanie, którego prawdziwość zależy od faktów pozajęzykowych;
nazwa – słowo odnoszące się do określonego przedmiotu / zbioru przedmiotów w rzeczywistości; jeżeli nie istnieje żaden przedmiot w rzeczywistości oznaczany określoną nazwą, mówimy o „nazwie pustej”;
tautologia (prawo logiczne) – schemat zdań złożonych, które na mocy użytych spójników i / lub kwantyfikatorów są zawsze prawdziwe;
sąd – znaczenie zdania, czyli jego sens dotyczący rzeczywistości; treść tego, co orzeka zdanie na temat rzeczywistości;
spójnik (prawdziwościowy) – wyrażenie łączące zdania (funkcje zdaniowe), określające zachodzące pomiędzy nimi relacje lub określające prawdziwość zdania prostego (spójnik negacji); podstawowymi spójnikami są:
~ / ¬ „nieprawda, że”
∧ „i” , „oraz”
⊥ „albo..., albo”
∨ „lub”
→ „jeżeli..., to”
↔ „wtedy i tylko wtedy, gdy”;
Negacja: „nieprawda, że”
Koniunkcja: „i” , „oraz”
Alternatywa rozłączna: „albo..., albo”
Alternatywa nierozłączna: „lub”
Implikacja: „jeżeli..., to”
Równoważność: „wtedy i tylko wtedy, gdy”;
kwantyfikator – wyrażenie poprzedzające funkcję zdaniową i dotyczące ilości zmiennych, np. kwantyfikator ogólny (wielki) poprzedzający funkcję zdaniową: „dla każdego x...”, gdzie x jest zmienną;
predykat – funkcja zdaniowa złożona z nazw (zmiennych nazwowych) i argumentów nazwowych (zmiennych służących do określania czynności, stanów, relacji desygnatów nazw), odpowiadająca gramatycznemu zdaniu pojedynczemu; np. „x się porusza”, „x jest większy od y”, „x ma cechę A”;
zmienna – dowolna treść określonej kategorii do podstawienia w określone miejsce zdania; zmienna może być nazwowa – pod którą podstawiamy dowolną nazwę – lub zdaniowa – pod którą podstawiamy dowolne zdanie proste.
Słownik
niezgodność sensu zdania z rzeczywistością
dział filozofii dotyczący form i reguł poprawnego myślenia
zgodność sensu zdania z rzeczywistością
sens zdania dotyczący rzeczywistości
w sensie logicznym wypowiedź posiadająca wartość logiczną (prawdziwość lub fałszywość)