Przeczytaj
Bezpieczeństwo jest pojęciem wieloznacznym, wieloaspektowym i dynamicznym. Poczucie bezpieczeństwa to stan dający poczucie pewności i gwarancję jego zachowania, a także szansę na rozwój i doskonalenie. Może być ono rozpatrywane zarówno w odniesieniu do poszczególnych ludzi, jak i całych społeczności zamieszkujących określone terytorium. W obu przypadkach oznacza stan braku zagrożenia pojmowanego jako brak obiektywnego niebezpieczeństwa lub subiektywnego lęku przed niebezpieczeństwem. Bezpieczeństwo państwa należy natomiast traktować jako przeciwdziałanie zagrożeniom państwa i jego społeczeństwa.
Poczucie bezpieczeństwa można rozpatrywać w różnych, dopełniających się kontekstach.
Ze względu na przestrzenne oddziaływania wyróżnia się bezpieczeństwo:
globalne, międzynarodowe, regionalne, narodowenarodowe;
zewnętrzne i wewnętrzne.
Ze względu na dziedzinę, której dotyczy, wyróżnia się bezpieczeństwo:
ekologiczne, ekonomiczne, energetyczne, fizyczne, informatyczne (cybernetyczne, teleinformatyczne), kulturowe, militarne, polityczne, socjalne i społeczne.
Pojęcie bezpieczeństwa państwa i jego obywateli ewoluowało przez wieki, przy czym przez długi okres w historii traktowano je głównie w kontekście militarnym. W wielu krajach zagrożonych konfliktami zbrojnymi wewnętrznymi i zewnętrznymi takie rozumienie pozostaje dominujące. Należą do nich np. kraje Bliskiego Wschodu czy też niektóre kraje afrykańskie. Natomiast w krajach o stabilnej sytuacji politycznej na plan pierwszy wysuwa się bezpieczeństwo socjalne, ekonomiczne czy ekologiczne.
Zagrożenia dla bezpieczeństwa rozpatruje się przez pryzmat niezaspokojonych potrzeb w życiu jednostek i całych społeczeństw. Uważa się bowiem, że stan ten jest czynnikiem powodującym występowanie różnych trudnych sytuacji skutkujących zachwianiem poczucia bezpieczeństwa. Do najważniejszych należą:
zagrożenie bytu – brak dostępu do wody pitnej i żywności o odpowiedniej jakości,
zagrożenie schronienia – bezdomność, mieszkanie pozbawione urządzeń sanitarnych, które nie chroni przed warunkami pogodowymi,
zagrożenie pracy – bezrobocie, zwłaszcza długotrwałe, ryzyko utraty pracy,
zagrożenie środowiska – duże zanieczyszczenie lub hałas,
zagrożenie zdrowia – utrudniony dostęp do opieki zdrowotnej, zagrożenie chorobami i epidemiami, zwiększona umieralność niektórych grup społecznych,
zagrożenie ekonomiczne – bezwzględne ubóstwo, brak odpowiedniego zabezpieczenia materialnego w przypadku zdarzeń losowych,
zagrożenie fizyczne – wojna, przestępstwa, zabójstwa, przemoc, terroryzm,
zagrożenie rozwoju – utrudniony dostęp do szkół, niski poziom kształcenia, niedobór wyższego wykształcenia, brak dostępu do placówek kultury, zacofanie kulturalne,
zagrożenia dzieci – dzieci porzucone, zaniedbane, będące ofiarami przemocy, wychowujące się w rodzinach patologicznych, w niedostatku i ubóstwie,
zagrożenie osamotnieniem – brak bliskich, zażyłych relacji z innymi, brak wsparcia w rodzinie, brak wsparcia w trudnych sytuacjach życiowych, samotna starość i marginalizacja społeczna.
Wybrane zagrożenia poczucia bezpieczeństwa w poszczególnych krajach świata przedstawiają poniższe mapy.
Przeanalizuj mapy i wskaż regiony świata, w których występuje kumulacja zagrożeń poczucia bezpieczeństwa mieszkańców.
Zapoznaj się z opisami map i wskaż regiony świata, w których występuje kumulacja zagrożeń poczucia bezpieczeństwa mieszkańców.
Obowiązek dbałości o poczucie bezpieczeństwa obywateli jest funkcją państwa. Do najważniejszych wartości składających się na bezpieczeństwo współczesnych państw należą:
przetrwanie państwa jako niezależnej jednostki politycznej i narodu oraz biologiczne przeżycie ludności państwa – jest to wartość naczelna, której każde państwo gotowe jest poświęcić inne wartości,
integralność terytorialna,
niezależność polityczna, czyli suwerenność,
jakość życia, na którą składają się takie wartości jak standard życia, poziom rozwoju społeczno‑gospodarczego, zakres praw i swobód obywatelskich, system kulturalny, styl życia, stan środowiska naturalnego, możliwości i perspektywy samorealizacji i rozwoju.
Indeks dolny Źródło: Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, R. Zięba (red.), Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008. Indeks dolny koniecŹródło: Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, R. Zięba (red.), Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
Słownik
stan bezpieczeństwa uzyskany w rezultacie odpowiednio zorganizowanej obrony i ochrony przed wszelkimi zagrożeniami militarnymi i niemilitarnymi, zewnętrznymi i wewnętrznymi, przy użyciu sił i środków pochodzących z różnych dziedzin działalności państwa
Indeks dolny Źródło: Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa, J. Pawłowski, B. Zdorowski, M. Kuliczkowski (red.), AON, Warszawa 2002. Indeks dolny koniecŹródło: Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa, J. Pawłowski, B. Zdorowski, M. Kuliczkowski (red.), AON, Warszawa 2002.