Przeczytaj
Ćwiczenia
W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;, udowodnij w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;, uzasadnij zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;, wykaż należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.
wyjaśnij
twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‑skutkowego, opisanie od początku do końca, o co chodzi i dlaczego;
scharakteryzuj
należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego procesu czy zjawiska, wymieniając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje) lub inne istotne elementy;
porównaj
twoim zadaniem jest zestawienie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp. pod kątem występujących między nimi podobieństw oraz różnic;
rozstrzygnij
w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” - oczywiście wraz z uzasadnieniem, ale bez formułowania własnych ocen;
rozważ
należy tu sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za” i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania;
oceń
to polecenie pozwala ci przedstawić własną, subiektywną opinię na temat opisywanych zjawisk i procesów;
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;
udowodnij
w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;
uzasadnij
zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;
wykaż
należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.
Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł. Pamiętajcie również o tym, by wczytywać się w polecenia – czasem wiedza własna nie jest potrzebna, czasem tekst to tylko inspiracja, a innym razem należy połączyć wiedzę z interpretacją tekstu.
Nacjonalizm
Nacjonalizm to przekonanie o bezwzględnej nadrzędności interesu wspólnoty narodowej nad prawami jednostki i grup, klas społecznych oraz własnego narodu w relacjach międzynarodowych (dążenie do dominacji nad innymi narodami). W skrajnej postaci – gdy wiąże się z poniżaniem, nienawiścią, agresją wobec obcych – określany bywa mianem szowinizmuszowinizmu lub rasizmurasizmu. Nacjonalizmowi towarzyszy niekiedy etnocentryzm – przekonanie o dodatnim wyróżnianiu się własnego narodu pod względem kulturowym i cywilizacyjnym na tle innych.
Od 2. połowy XIX w. można zaobserwować silniejszy rozwój nacjonalizmu zarówno wśród narodów mających własne państwo – służył wówczas jako uzasadnienie i wzmocnienie roszczeń dominacji lub ambicji mocarstwowych (w tym kolonizatorskich), jak i wśród zależnych społeczności narodowych lub etnicznych dążących do uzyskania niezależności. Mobilizował wtedy społeczeństwo do walki o zachowanie zagrożonej odrębności lub emancypacji państwowej.
Nacjonalizm czerpał inspiracje m.in. z koncepcji historyczno‑politycznych Josepha Arthura de Gobineau, który uchodzi za twórcę doktryny rasizmu, i Houstona Stewarta Chamberlaina również głoszącego poglądy rasistowskie. Głównym polskim przedstawicielem myśli nacjonalistycznej pozostaje Roman Dmowski.
Czy Polacy są nacjonalistami?
Przeanalizuj odpowiedzi statystycznych Polaków na pytania, które zadano im podczas badań opinii społecznej. Zastanów się, w jaki sposób kształtowałyby się twoje odpowiedzi na postawione pytanie.
W jakim stopniu zgadza się Pan(i) z następującymi stwierdzeniami?
-
stwierdzenie : Polska ziemia nie powinna być sprzedawana cudzoziemcom
zdecydowanie_się_zgadzam : 49
raczej_się_zgadzam : 27
raczej_się_nie_zgadzam : 13
zdecydowanie_się_nie_zgadzam : 5
trudno_powiedzieć : 6
-
stwierdzenie : Polacy powinni zwracać uwagę na to, by kupować przede wszystkim produkty wytwarzane w kraju
zdecydowanie_się_zgadzam : 37
raczej_się_zgadzam : 39
raczej_się_nie_zgadzam : 17
zdecydowanie_się_nie_zgadzam : 2
trudno_powiedzieć : 5
-
stwierdzenie : Naród polski był częściej krzywdzony w swoich dziejach niż inne narody
zdecydowanie_się_zgadzam : 35
raczej_się_zgadzam : 41
raczej_się_nie_zgadzam : 12
zdecydowanie_się_nie_zgadzam : 2
trudno_powiedzieć : 10
-
stwierdzenie : Polacy mogą czuć się dumni ze swojej historii, bo postępowali bardziej szlachetnie niż inne narody
zdecydowanie_się_zgadzam : 35
raczej_się_zgadzam : 38
raczej_się_nie_zgadzam : 13
zdecydowanie_się_nie_zgadzam : 5
trudno_powiedzieć : 9
-
stwierdzenie : Polacy mają więcej cech wartościowych niż inne narody
zdecydowanie_się_zgadzam : 15
raczej_się_zgadzam : 29
raczej_się_nie_zgadzam : 26
zdecydowanie_się_nie_zgadzam : 10
trudno_powiedzieć : 20
-
stwierdzenie : W Polsce nie powinno się zatrudniać cudzoziemców, gdyż powoduje to wzrost bezrobocia wśród Polaków
zdecydowanie_się_zgadzam : 15
raczej_się_zgadzam : 28
raczej_się_nie_zgadzam : 37
zdecydowanie_się_nie_zgadzam : 12
trudno_powiedzieć : 8
-
stwierdzenie : Trzeba popierać polskie władze na arenie międzynarodowej, nawet jeżeli nie zgadzamy się z ich działaniami
zdecydowanie_się_zgadzam : 12
raczej_się_zgadzam : 30
raczej_się_nie_zgadzam : 28
zdecydowanie_się_nie_zgadzam : 15
trudno_powiedzieć : 15
-
stwierdzenie : Prawdziwy Polak powinien być katolikiem
zdecydowanie_się_zgadzam : 17
raczej_się_zgadzam : 21
raczej_się_nie_zgadzam : 32
zdecydowanie_się_nie_zgadzam : 20
trudno_powiedzieć : 10
-
stwierdzenie : Homoseksualizm nie jest rzeczą normalną i nie wolno go tolerować
zdecydowanie_się_zgadzam : 17
raczej_się_zgadzam : 20
raczej_się_nie_zgadzam : 28
zdecydowanie_się_nie_zgadzam : 20
trudno_powiedzieć : 15
-
stwierdzenie : Nie powinno się pozwalać na osiedlanie się na stałe cudzoziemców w Polsce
zdecydowanie_się_zgadzam : 15
raczej_się_zgadzam : 20
raczej_się_nie_zgadzam : 37
zdecydowanie_się_nie_zgadzam : 16
trudno_powiedzieć : 12
-
stwierdzenie : Żydzi mają zbyt duży wpływ na sprawy naszego kraju
zdecydowanie_się_zgadzam : 12
raczej_się_zgadzam : 19
raczej_się_nie_zgadzam : 24
zdecydowanie_się_nie_zgadzam : 13
trudno_powiedzieć : 32
-
stwierdzenie : Członkostwo w Unii Europejskiej jest zagrożeniem dla suwerenności Polski
zdecydowanie_się_zgadzam : 5
raczej_się_zgadzam : 12
raczej_się_nie_zgadzam : 38
zdecydowanie_się_nie_zgadzam : 27
trudno_powiedzieć : 18
-
stwierdzenie : Kościół katolicki powinien mieć szczególny wpływ na prawa i przepisy obowiązujące w Polsce
zdecydowanie_się_zgadzam : 5
raczej_się_zgadzam : 8
raczej_się_nie_zgadzam : 32
zdecydowanie_się_nie_zgadzam : 48
trudno_powiedzieć : 7
-
stwierdzenie : Polki i Polacy nie powinni wiązać się z osobami innej narodowości
zdecydowanie_się_zgadzam : 3
raczej_się_zgadzam : 7
raczej_się_nie_zgadzam : 37
zdecydowanie_się_nie_zgadzam : 45
trudno_powiedzieć : 8
Przeanalizuj odpowiedzi statystycznych Polaków na pytania, które zadano im podczas badań opinii społecznej. Zastanów się, z czego może wynikać to, że tak wielu respondentów nie potrafi wskazać różnicy między nacjonalizmem a patriotyzmem.
Jaka jest, Pana(i) zdaniem, różnica między patriotyzmem a nacjonalizmem?
-
Label : Nie ma różnicy; niewielka różnica
Value : 3%
-
Label : Przeciwieństwo; duża różnica – ogólnie
Value : 4%
-
Label : Nacjonalizm jako patologia patriotyzmu; wypaczony patriotyzm
Value : 1%
-
Label : Nacjonalizm jako radykalny patriotyzm; skrajny patriotyzm; fanatyzm
Value : 4%
-
Label : Patriotyzm jako coś pozytywnego; nacjonalizm – negatywnego
Value : 22%
-
Label : Odpowiedzi wskazujące na wyższość nacjonalizmu nad patriotyzmem
Value : 1%
-
Label : Inne odpowiedzi wskazujące na różnicę między pojęciami – bez jednoznacznego wskazania wyższości jednego nad drugim
Value : 5%
-
Label : Odpowiedzi uniemożliwiające wychwycenie rozumienia patriotyzmu i nacjonalizmu lub jednego z tych pojęć
Value : 4%
-
Label : Odpowiedzi nie na temat
Value : 1%
-
Label : Nie wiem; trudno powiedzieć
Value : 52%
-
Label : Odmowa odpowiedzi
Value : 3%
Słownik
pogląd oparty na przekonaniu o nierównej wartości intelektualnej, biologicznej, społecznej ras ludzkich, łączący się z wiarą we wrodzoną wyższość jednej rasy nad innymi
skrajna postać nacjonalizmu, która jest bezkrytyczna wobec własnego narodu i jednocześnie wrogo nastawiona do innych narodów, uważanych za gorsze