Przeczytaj
Piosenka żołnierska w czasie II wojny światowej
Stawienie czoła wrogowi wymagało od żołnierzy walczących w II wojnie światowej nie tylko przeszkolenia wojskowego i broni, ale również ogromnej odwagi, motywacji i wiary w sens własnego poświęcenia. Przekonanie o słuszności walki było tym istotniejsze, że Polacy (zarówno zawodowi żołnierze, jak i poborowi oraz ochotnicy) mierzyli się z przeciwnikiem przewyższającym ich pod względem liczebności i nowoczesności uzbrojenia. Ogromną rolę w podtrzymywaniu morale walczących odgrywały piosenki żołnierskie. Pisane często niemalże w ogniu walki: w leśnych kryjówkach partyzanckich, w lokalach konspiracyjnych, a nawet na barykadach, pozwalały wyrazić trudne doświadczenia wojny, zagrożenia życia, tęsknoty, fizycznych niewygód. Ujęcie tych doświadczeń w formę piosenki pozwalało podzielić się nimi z towarzyszami, nadać wydarzeniom sens, znaleźć wytchnienie.
Piosenki żołnierskie okresu II wojny światowej wpisują się w długą polską tradycję walki o wolność i artystycznego opisywania tej walki. Ich twórcy mieli do dyspozycji utrwalony kanon tematów i motywów, na podstawie którego budowali własny etosetos żołnierza walczącego o wolność ojczyzny. Główne źródła ich inspiracji przedstawia mapa myśli:
- Nazwa kategorii: etos żołnierski w piosenkach
- Nazwa kategorii: średniowiecze
- Nazwa kategorii: wzorzec osobowy rycerza, postępowanie zgodnie z dewizą: Bóg, honor, ojczyzna
- Nazwa kategorii: odwaga
- Nazwa kategorii: honor
- Nazwa kategorii: obrona słabszych Koniec elementów należących do kategorii wzorzec osobowy rycerza, postępowanie zgodnie z dewizą: Bóg, honor, ojczyzna
- Nazwa kategorii: I wojna światowa
- Nazwa kategorii: kult Legionów
- Nazwa kategorii: pamięć o odzyskaniu niepodległości w 1918 r. jako źródło nadziei na ponowną wygraną Koniec elementów należących do kategorii I wojna światowa
- Nazwa kategorii: romantyzm
- Nazwa kategorii: ideał walki narodowowyzwoleńczej
- Nazwa kategorii: mesjanizm – zespół poglądów wyrażających wiarę w zbawcze znaczenie cierpień narodu polskiego Koniec elementów należących do kategorii romantyzm
- Elementy należące do kategorii etos żołnierski w piosenkach
- Elementy należące do kategorii średniowiecze
- Elementy należące do kategorii wzorzec osobowy rycerza, postępowanie zgodnie z dewizą: Bóg, honor, ojczyzna
- Elementy należące do kategorii I wojna światowa
- Elementy należące do kategorii romantyzm
-
etos żołnierski w piosenkach
-
średniowiecze
-
wzorzec osobowy rycerza, postępowanie zgodnie z dewizą: Bóg, honor, ojczyzna
-
odwaga
-
honor
-
obrona słabszych
-
-
-
I wojna światowa
-
kult Legionów
-
pamięć o odzyskaniu niepodległości w 1918 r. jako źródło nadziei na ponowną wygraną
-
-
romantyzm
-
ideał walki narodowowyzwoleńczej
-
mesjanizm – zespół poglądów wyrażających wiarę w zbawcze znaczenie cierpień narodu polskiego
-
-
Piosenki żołnierskie lat 1939–1945 wzbogaciły o nowe elementy znany ze średniowiecza, romantyzmu i I wojny światowej repertuar symboli. Wynikało to z niespotykanego wcześniej okrucieństwa wojny i konieczności przewartościowania tradycyjnie rozumianych patriotyzmu i odwagi.
Etos żołnierski w piosenkach czasów II wojny światowej zbudowany jest na wartościach zgodnych ze średniowiecznym wzorcem osobowym rycerza – odwadze, gotowości poświęcenia i obrony władcy, jego ziemi i poddanych. Tragedia wojny odciska jednak na tym heroicznym wizerunku piętno gniewu, żądzy zemsty i żalu za utraconym życiem czasów pokoju.
Słownik
(gr. ethos – zwyczaj, porządek) – przestrzegany przez daną społeczność zestaw wartości, ideałów i zasad postępowania, którym członkowie społeczności kierują się przy podejmowaniu wyborów i działań; etos ma postać niepisanej umowy, podtrzymywanej działaniami członków społeczności (np. etos rycerski, etos zawodowy lekarzy)
typ kultury adresowanej do szerokiego grona odbiorców, niewymagającej szczególnych kompetencji, pełniącej przede wszystkim funkcję rozrywkową
inaczej kultura elitarna; typ kultury tworzonej przez wykształcone elity społeczne, wymagającej od odbiorców wiedzy o świecie, nastawienia intelektualnego i refleksji
formacja wojskowa utworzona w sierpniu 1914 roku z inicjatywy m.in. Józefa Piłsudskiego jako część armii austro‑węgierskiej do walki z Rosją w czasie I wojny światowej; w toku działań wojennych legiony stały się główną formacją walczącą z sukcesem o niepodległość Polski
generacja twórców urodzonych ok. 1920 roku, których młodość przypadła na lata II wojny światowej i dla których wojna stała się wiodącym tematem twórczości. Nazwa pochodzi od tytułu powieści Romana Bratnego Kolumbowie. Rocznik 1920, wydanej w 1957 roku. „Kolumbowie” wojenni to odkrywcy nowego świata: okrucieństwa i zagłady
ogół zjawisk przedstawionych w utworze lirycznym; na sytuację liryczną składają się przede wszystkim: charakterystyka podmiotu lirycznego i bohatera lirycznego (kto mówi?, do kogo mówi?), okoliczności, w których mówi podmiot liryczny (gdzie?, kiedy?), jego stosunek do opisywanego świata (jak?)
postawa gotowości do walki zbrojnej i poświęcenia życia za ojczyznę, przekonanie, że walka stanowi najdoskonalszą formę patriotyzmu. Nazwa pochodzi od imienia greckiego poety starożytnego Tyrtajosa (Tyrteusza). Literacką manifestacją tyrteizmu jest tzw. poezja tyrtejska – poezja zagrzewająca do walki w sytuacji zagrożenia ojczyzny
idea walki z silniejszym przeciwnikiem przy użyciu nieetycznych metod, jak np. zdrada, spisek, usprawiedliwianych w myśl zasady, że cel uświęca środki; przedstawiona w powieści poetyckiej Adama Mickiewicza Konrad Wallenrod z 1828 roku