Nagłówek i stopka

NagłówkinagłówekNagłówki oraz stopkistopkastopki to obszary górnych, dolnych i bocznych marginesów na każdej stronie dokumentu.

Re6lNvoq6lHgs

Ilustracja przedstawia ikonę dokumentu z napisem Lorem w zielonej elipsie, a poniżej liczbą jeden.

Treści raz wstawione do nagłówka lub stopki (niezależnie od tego, czy treścią jest tekst czy grafika) pojawią się na każdej stronie dokumentu. Istnieje też opcja wstawienia innego nagłówka lub stopki na pierwszej stronie dokumentu, a także umieszczenia nagłówka i stopki tylko na wybranych stronach.

Wstawianie nagłówków i stopek

Instrukcja dla Microsoft Word

Bardzo często w nagłówkach i stopkach pojawiają się tzw. pola specjalne. Najpopularniejsze są numery stron, ale można wstawić także nazwisko autora, datę aktualizacji itp. W nagłówkach i stopkach możemy również umieścić logo firmy czy dowolną grafikę.

W programie MS Word do dyspozycji mamy galerię zawierającą predefiniowane nagłówki i stopki. Możemy je wstawić w dostępnej postaci albo dowolnie zmodyfikowane.

Aby wstawić jednakowy nagłówek lub stopkę w całym dokumencie, przechodzimy do karty Wstawianie, a następnie w grupie narzędzi Nagłówek i stopka klikamy odpowiednio polecenie Nagłówek lub Stopka. Po rozwinięciu listy, zaznaczamy wybrany styl nagłówka lub stopki. Zostanie on zastosowany w całym dokumencie.

Automatycznie włączony zostaje tryb edycji nagłówka i stopki. Zastępujemy domyślną treść własnym tekstem, a następnie – za pomocą polecenia Zamknij nagłówek i stopkę, umieszczonego na Wstążce – kończymy edycję. Możemy też kliknąć dwukrotnie obszar z treścią dokumentu.

Modyfikowanie zawartości nagłówka lub stopki jest możliwe w trybie edycji. Aby ponownie uruchomić ten tryb, klikamy dwukrotnie obszar dolnego lub górnego marginesu lub na karcie Wstawianie wybieramy ponownie Nagłówek albo Stopkę. Nie ma przy tym znaczenia, na której stronie wykonamy tę operację.

Często spotykanym sposobem wstawiania nagłówków i stopek jest ich rozmieszczenie na wszystkich stronach oprócz tytułowej. Aby to zrobić, można wykorzystać dwie metody.

Pierwsza metoda wymaga podziału dokumentu na sekcje w taki sposób, aby pierwsza strona stanowiła osobną sekcję i wówczas – zgodnie z ideą sekcji – w poszczególnych sekcjach są wstawiane inne nagłówki i stopki. Sprawdźmy ten sposób.

Ustawiamy kursor w miejscu, w którym ma się rozpoczynać nowa sekcja. W przykładzie klikamy przed pierwszym wyrazem akapitu, umieszczonym pod tytułem. Klikamy kolejno Układ | Znaki podziału | Następna strona. Dzięki temu pierwsza strona to pierwsza sekcja, a pozostałe strony to druga sekcja.

Domyślnie nagłówki i stopki sekcji są połączone. Musimy je więc rozdzielić. Klikamy dwukrotnie na górny margines, aby przejść do trybu edycji nagłówka. Klikamy nagłówek sekcji drugiej, po czym na karcie Projektowanie (Narzędzia nagłówków i stopek) w grupie Nawigacja usuwamy zaznaczenie polecenia Połącz z poprzednią.

Jeśli w dokumencie będzie wiele części, np. rozdziały, wówczas możemy utworzyć więcej sekcji i rozłączyć je w taki sposób, aby każda z sekcji zawierała np. tytuł rozdziału.

Mając nadal aktywny nagłówek drugiej sekcji, przechodzimy do karty Wstawianie i dodajemy nagłówek. Pierwsza strona zostaje pominięta, a na pozostałych pojawia się ten sam nagłówek.

Druga metoda polega na odpowiednim dobraniu parametrów nagłówków i stopek. W tym celu wstawiamy do dokumentu nagłówek, po czym na karcie Projektowanie w sekcji Opcje zaznaczamy Inne na pierwszej stronie.

Można również wstawić inne nagłówki i stopki na stronach parzystych i nieparzystych. Wystarczy, że – będąc nadal w trybie edycji nagłówka i stopki – zaznaczamy opcję Inne na stronach parzystych i nieparzystych. Podobnie jak w poprzednim przypadku, narzędzia te możemy znaleźć na pasku Wstążki. Na co drugiej stronie nagłówek znika, więc przechodzimy do takiej strony i wstawiamy nowy nagłówek.

Aby usunąć zawartość nagłówka lub stopki, wystarczy ją zaznaczyć w trybie edycji nagłówka i stopki i nacisnąć Delete.

Jeśli w nagłówku czy stopce mamy zwykły tekst, nie jest to pole specjalne. Aby się o tym przekonać, wystarczy kliknąć dany element prawym przyciskiem myszy. W przypadku pól specjalnych, w menu kontekstowym, będziemy mieli możliwość aktualizacji, edycji oraz przełączenia kodów pól.

Oczywiście, takie pola możemy dodawać sami. Załóżmy, że w stopce ma być widoczna data zapisania dokumentu. Klikamy więc dwukrotnie dolny margines. Możemy teraz przejść do karty Wstawianie. W kategorii Tekst wybieramy opcję Eksploruj szybkie części. W oknie, które się pojawi, wybieramy z rozwijanego menu Data i godzina, a następnie SaveDate.

R1K5JE5N4iTHX

Ilustracja przedstawia okno systemowe Pole w programie Microsoft Word . Opcje do zaznaczenia znajdują się w trzech kolumnach. Pierwsza z nich zatytułowana jest Wybierz pole. Poniżej widnieje napis Kategoria i wybrana opcja: Data i godzina. Niżej, pod napisem Nazwy pól znajdują się opcje do wyboru: CreateDate , Date , EditTime , PrintDate , SaveDate i  Time . W niebieskim polu zaznaczona jest opcja: SaveDate . Na dole widnieje tekst – Opis: Data ostatniego zapisania dokumentu. Druga z nich zatytułowana jest Formaty dat, a poniżej znajduje się szereg możliwości do wyboru. Wybrany jest format daty: 19.08.2022. Trzecia z kolumn zatytułowana jest Opcje pola. Znajdują się w niej odznaczone opcje: Użyj kalendarza Hidżry/Księżycowego, Użyj kalendarza ery Saka, Użyj kalendarza Um‑al‑Qura, a na dole zaznaczona opcja: Zachowaj formatowanie przy aktualizacji. Na dole widać trzy przyciski: Kody pól, OK i Anuluj.

Instrukcja dla LibreOffice Writer

Aby wstawić stopkę lub nagłówek (w LibreOffice Writer nagłówek występuje pod nazwą „główka”), należy z menu głównego kliknąć Wstaw, następnie Główka i stopka i wybrać Domyślny styl strony. Automatycznie doda się do dokumentu pole, które można spersonalizować wedle potrzeb.

W obszarach nagłówków można wstawić tekst lub grafikę, a potem je modyfikować. Można tam umieścić np. numery stron, datę i godzinę, logo firmy, tytuł dokumentu, nazwisko autora itp.

RXBEmMzzy9TDc

Ilustracja przedstawia fragment dokumentu w programie LibreOffice Writer . Widać kawałek tekstu w języku łacińskim oraz fragment długiej, rozwiniętej listy z menu dokumentu. Na liście w poszczególnych wierszach znajdują się następujące pozycje: Multimedia, Obiekt, Kształt, Sekcja…, Tekst z pliku…, Pole tekstowe, Komentarz Ctrl+Alt+C, Ramka, Fontwork, wyszarzona pozycja Podpis…, Hiperłącze… Ctrl+K, Zakładka…, Odsyłacz…, Znak specjalny…, Znacznik formatowania, Linia pozioma, Przypis dolny i końcowy, Spis treści i indeks, Numer strony, Pole, Główka i stopka, Koperta… i Wiersz podpisu…. Zaznaczona jest opcja Główka i stopka, a z boku rozwinięta jest kolejna, krótka lista z pozycjami: Główka, Stopka, Użyj menu główki/ stopki. Tu niebieskim kolorem zaznaczona jest opcja Główka, a symbolem zaznaczenia wyboru opcja Użyj menu główki/ stopki. Z boku rozwinięte jest kolejna opcja: Domyślny styl strony, która odznaczona jest symbolem zaznaczenia wyboru.

W LibreOffice nie ma opcji dużego wyboru stylów dla główek i stopek. W menu Format, za pomocą polecenia Styl strony, można ustawić podstawowe opcje główki i stopki. W pasku menu Style znajdziemy kilka opcji do formatowania tych pól. Inne formatowanie musimy przeprowadzić ręcznie, wybierając różne możliwości prezentowane w narzędziach głównych.

RwgnCaS9egwPg

Ilustracja przedstawia fragment dokumentu w programie LibreOffice Writer . Widać kawałek tekstu w języku łacińskim, a na jego tle okno dialogowe dokumentu. Okno zatytułowane jest: Styl strony: Domyślny styl strony, pod spodem, w górnym pasku okna widnieją zakładki: Organizator, Strona, Obszar, Przezroczystość, Główka, Stopka, Krawędzie, Kolumny i Przypis dolny. Wybrana jest zakładka: Główka. Poniżej, w wierszach widnieją następujące pozycje: Główka, niżej zaznaczone pole Włącz główkę, zaznaczone pole Ta sama zawartość na lewych i prawych stronach oraz zaznaczone pole Ta sama zawartość na pierwszej stronie. Poniżej znajduje się napis Lewy margines i wybrana opcja: 0,00 cm, Prawy margines i wybrana opcja: 0,00 cm, Odstępy i wybrana opcja: 0,50 cm, odznaczone pole Użyj dynamicznych odstępów, Wysokość i wybrana opcja: 0,10 cm oraz zaznaczone pole Autodopasowanie wysokości i przycisk Więcej… . W dolnej części okna znajdują się przyciski: Pomoc, Resetuj, Zastosuj, OK, Anuluj.

Po kliknięciu w główkę, możemy dodać treść.

Za pomocą menu Wstaw lub po kliknięciu główki i pojawieniu się rozwijanego menu możemy wprowadzić numerację strony.

R1ROAwpDibxCp

Ilustracja przedstawia fragment dokumentu w programie LibreOffice Writer . Widać tekst w języku łacińskim. Tuż nad nim przebiega przerywana, niebieska linia, napis: Główka (Domyślny styl strony), a pod spodem rozwinięta lista z pozycjami: Formatowanie główki…, Krawędź i tło…, Usuń główkę…, Wstaw numer strony, Wstaw liczbę stron. Kolorem niebieskim zaznaczona jest pozycja listy: Wstaw numer strony.

Po kliknięciu w szare pole, uzyskamy dostęp do okna dialogowego, które pozwoli określić format numeracji.

R9fZOzQpeSGrq

Ilustracja przedstawia okno systemowe Edycja pól w programie Microsoft Word . Opcje do zaznaczenia znajdują się w trzech kolumnach. Pierwsza z nich zatytułowana jest Typ, w polu poniżej znajduje się opcja: Numer strony. Druga z nich zatytułowana jest Wybór, pole poniżej jest puste. Trzecia z kolumn zatytułowana jest Format, poniżej znajduje się szereg możliwości do wyboru. Wybrany jest format: Jako styl strony. Poniżej widać pole Przesunięcie z wybraną opcją 0. Niżej znajdują się zaszarzone przyciski: strzałka w lewo, strzałka w prawo i Edycja. Na dole okna widać trzy przyciski: Pomoc w niebieskiej ramce, OK i Anuluj.

Główkę możemy też formatować, aby zmienić jej treść na różnych stronach dokumentu. W tym celu ustawiamy kursor w główce nowej sekcji, rozwijamy menu główki i wybieramy Formatowanie główki. Następnie odznaczamy opcje ustawiające tę samą zawartość na wszystkich stronach.

Rp79iQksEz5EB

Ilustracja przedstawia fragment dokumentu w programie LibreOffice Writer . Widać okno systemowe dokumentu zatytułowane jest: Styl strony: Domyślny styl strony. Pod spodem, w górnym pasku okna widnieją zakładki: Organizator, Strona, Obszar, Przezroczystość, Główka, Stopka, Krawędzie, Kolumny i Przypis dolny. Wybrana jest zakładka: Główka. Poniżej, w wierszach widnieją następujące pozycje: Główka, niżej zaznaczone pole Włącz główkę, odznaczone pole Ta sama zawartość na lewych i prawych stronach oraz odznaczone pole Ta sama zawartość na pierwszej stronie. Poniżej znajduje się napis Lewy margines i wybrana opcja: 0,00 cm, Prawy margines i wybrana opcja: 0,00 cm, Odstępy i wybrana opcja: 0,50 cm, odznaczone pole Użyj dynamicznych odstępów, Wysokość i wybrana opcja: 0,10 cm oraz zaznaczone pole Autodopasowanie wysokości i przycisk Więcej… . W dolnej części okna znajdują się przyciski: Pomoc, Resetuj, Zastosuj, OK, Anuluj.

Zawartość główki możemy dowolnie zmieniać, używając polecenia Wstaw i z listy polecenia Pole, a następnie wybierając odpowiednią zawartość lub klikając prawym przyciskiem myszy i wybierając z listy Edytuj pola….

R1cRrXnG6MRwU

Ilustracja przedstawia fragment dokumentu w programie LibreOffice Writer . Widać listę z menu dokumentu z następującymi wierszami: zaszarzony napis Wytnij, zaszarzony napis Kopiuj, poniżej Wklej, Wklej specjalnie, Edytuj pola, Klonuj formatowanie, Wyczyść formatowanie bezpośrednie Ctrl+M, Znak, Akapit, Lista, Wstaw komentarz Ctrl+Alt+C, Styl strony. Niebieskim kolorem zaznaczona jest pozycja: Edytuj pola.

Aby nagłówki lub stopki miały inną treść w dokumencie, należy je przypisać do różnych stylów strony i zastosować Style do stron. Na początku ustawiamy kursor w główce i z bocznego paska wybieramy ikonę Właściwości. Wybieramy z menu ikonę nowego stylu z zaznaczenia. W otwartym oknie nadajemy nowemu stylowi nazwę. Zatwierdzamy przyciskiem OK. Możemy w ten sposób stworzyć od razu kilka nowych stylów dla naszego dokumentu. Innym sposobem jest wybranie z menu Style opcji Nowy styl z zaznaczenia.

R1UBGuYO9MzBz

Ilustracja przedstawia fragment dokumentu w programie LibreOffice Writer . Widać listę z menu dokumentu z następującymi wierszami: Właściwości, Styl, wybraną opcją Główka, Zaznaczoną literą A z niewielkim słońcem na jej tle. Jest ona zaznaczona, widać również niewielki napis: Nowy styl zaznaczenia (Shift+F11). Pod spodem widnieje menu Znak, wybrana jest czcionka Garamond 26 pt. Pod spodem widać ikonki systemowe. W menu Akapit wybrane jest wyrównanie do lewej strony oraz brak odstępów pomiędzy akapitami. Odstępy są ustawione na o,00 cm, podobnie jak wcięcie.

Tak stworzone style domyślnie po sobie dziedziczą, drzewko styli wygląda tak:

RXgUda2aaPK4l

Ilustracja przedstawia okienko dokumentu w programie LibreOffice Writer . Widoczne jest drzewko styli, w kolejnych wierszach widnieją następujące pozycje: Rozwinięte menu: Domyślny styl akapitu, poniżej wiersze: Adresat, Cytaty, Główka i stopka. Menu Główka i stopka jest rozwinięte, poniżej widnieją napisy: Główka, Stopka. Menu główka jest rozwinięte, pojawiają się następujące pozycje: Główka – styl własny, Główka – styl, Główka lewa i Główka prawa.

Jeśli chcesz to zmienić, kliknij PPM dany styl, z rozwijanego menu wybierz opcję Modyfikuj i zmień styl, po którym ma dziedziczyć, na wartość Główka.

RmWdMdWmbxVMC

Ilustracja przedstawia okno dokumentu w programie LibreOffice Writer . Okno zatytułowane jest: Styl akapitu: Główka – styl własny 2. Pod spodem, w górnym pasku okna widnieją zakładki: Pozycja, Wyróżnianie, Tabulatory, Inicjały, Obszar, Przezroczystość, Krawędzie, Konspekt i lista, Organizator, Wcięcia i odstępy, Wyrównanie, Przepływ tekstu, Czcionka, Efekty czcionki. Wybrana jest zakładka: Organizator. Niżej widać napis: Styl oraz pola z opcjami do wyboru: Nazwa: Główka – styl własny 2, odznaczone pole Autoaktualizacja, Następny styl: Główka – styl własny 2, Dziedziczenie po: Główka, Kategoria: Style niestandardowe oraz dwa przyciski – jeden zaszarzony, drugi w kolorze czarnym z napisami: Edytuj styl. Pod spodem widać tekst: Zawiera: Tekst zachodni: Garamond + 26 pt + Header + Header. W dolnej części okna znajdują się przyciski: Pomoc, Resetuj, Zastosuj, Resetuj do nadrzędnego, OK, Anuluj.

Wracamy do naszego dokumentu i dzielimy go na części, które chcemy opatrzyć różnymi nagłówkami. W tym celu ustawiamy kursor w miejscu podziału i ze wstążki wybieramy Wstaw podział strony.

ROQIFTuOP4HYt

Ilustracja przedstawia górny pasek dokumentu w programie LibreOffice Writer . Widoczne są na nim ikonki dokumentu. W czerwonej ramce zaznaczona jest opcja: Wstaw podział strony.

Następnie ustawiamy kursor w główce i z menu rozwijanego wybieramy odpowiedni utworzony wcześniej styl. Postępujemy w ten sposób z kolejnymi częściami dokumentu, przypisując główkom kolejne style. Następnie, w każdej z części dokumentu, wprowadzamy treść nagłówka.

R9LpnXyhBechG

Ilustracja przedstawia fragment dokumentu w programie LibreOffice Writer . Widoczne są na nim zakładki: Plik, Edycja, Widok, Wstaw, Format, Style, Tabela, Formularz, Narzędzia, Okno, Pomoc, a poniżej w pasku ikonki menu. W pasku znajduje się również rozwinięta lista menu z opcjami: Wyczyść formatowanie, Domyślny styl akapitu, Treść tekstu, Tytuł, Podtytuł, Nagłówek 1, Nagłówek 2, Nagłówek 3, Nagłówek 4, Cytaty, Tekst wstępnie sformatowany, Główka, Mój styl 1, Przypis dolny, Stopka, Capition, Więcej stylów… . Zaznaczona jest opcja na liście: Mój styl 1. W dokumencie w nagłówku nad przerywaną, niebieską linią zaznaczony jest na szaro tekst.

Aktualizacja pola

Instrukcja dla Microsoft Word

Stwórz pole tekstowe. W tym celu z paska menu głównego wybierz Wstawianie i w menu z kategorii Tekst wybierz Eksploruj szybkie części, a następnie Pole. W oknie, które się pojawi, wybierz zawartość dotyczącą nazwy autora dokumentu (Author) i kliknij przycisk OK.

W celu zmiany własności pola, należy kliknąć je prawym klawiszem myszy i z menu kontekstowego wybrać opcję Edytuj pole.

W przypadku niektórych pól, należy najpierw wyświetlić kod pola, aby móc edytować zawartość (dotyczy to np. pól zawierających formuły). Najpierw powinniśmy takie pole zaznaczyć, a następnie użyć skrótu Shift+F9. Aby wyświetlić wszystkie kody pól w dokumencie, naciskamy klawisze Alt+F9.

Edytor tekstu automatycznie aktualizuje pola podczas otwierania dokumentu. Dzięki temu informacje pozostają aktualne. Jednak nie zawsze jest to pożądane. Dlatego czasem lepiej aktualizować pole ręcznie, klikając je prawym klawiszem myszy i wybierając opcję Aktualizuj pole. Pola można również aktualizować za pomocą klawisza F9.

Załóżmy, że podczas weekendu napisaliśmy pismo do urzędu. Żeby je wysłać w pierwszym dniu roboczym, musimy zmienić nieaktualną już datę, pojawiającą się na kilku stronach. Jeśli zablokowaliśmy pole przed aktualizacją, data nie zmieni się automatycznie. W tym przypadku musimy zmodyfikować pola samodzielnie.

Instrukcja dla LibreOffice Writer

W LibreOffice Writer pola dynamiczne tworzymy, klikając w menu głównym Wstaw, następnie Pole. Wyświetli się okno dialogowe, w którym możemy wybrać typ pola. Po wybraniu należy kliknąć przycisk Enter.

RsgTJ9dobA3Nc

Ilustracja przedstawia fragment dokumentu w programie LibreOffice Writer . Widoczne są na nim zakładki: Plik, Edycja, Widok, Wstaw, Format, Style, Tabela, Formularz, Narzędzia, Okno, Pomoc, a poniżej w pasku ikonki menu. Zakładka Wstaw jest rozwinięta – przyjmuje postać listy menu z opcjami: Podział strony Ctrl+Enter, Więcej separatorów, Obraz, Wykres, Multimedia, Obiekt, Kształt, Sekcja…, Tekst z pliku…, Pole tekstowe, Komentarz Ctrl+Alt+C, Ramka, Fontwork…, Podpis…, Hiperłącze…, Zakładka…, Odsyłacz…, Znak specjalny…, Znacznik formatowania, Linia pozioma, Przypis dolny i końcowy, Spis treści i indeks, Numer strony, Pole, Główka i stopka, Koperta… i Wiersz podpisu…. Zaznaczona jest opcja Pole, obok rozwinięta jest lista: Numer strony, Liczba stron, Data, Czas, Tytuł, Pierwszy autor, Temat, Więcej pól… Ctrl+F2.

Jeżeli teraz umieścimy kursor myszy nad polem i wciśniemy prawy przycisk, w menu kontekstowym znajdziemy nową pozycję Edycja pola. Po kliknięciu na tę opcję otworzy nam się okno w którym możemy modyfikować konfigurację pola.

Pola w tym programie wykorzystujemy podobnie jak w Microsoft Word: możemy umieszczać w nich odsyłacze do fragmentów tekstu, wyświetlać lub ukrywać tekst lub wstawić informacje dotyczące dokumentu, takie jak data utworzenia lub data ostatniej modyfikacji.

RzsCcyDGEfxTo

Ilustracja przedstawia fragment dokumentu w programie LibreOffice Writer . Widoczne są na nim zakładki: Plik, Edycja, Widok, Wstaw, Format, Style, Tabela, Formularz, Narzędzia, Okno, Pomoc, a poniżej w pasku ikonki menu. Zakładka Wstaw jest rozwinięta – przyjmuje postać listy menu z opcjami: Podział strony Ctrl+Enter, Więcej separatorów, Obraz, Wykres, Multimedia, Obiekt, Kształt, Sekcja…, Tekst z pliku…, Pole tekstowe, Komentarz Ctrl+Alt+C, Ramka, Fontwork…, Podpis…, Hiperłącze…, Zakładka…, Odsyłacz…, Znak specjalny…, Znacznik formatowania, Linia pozioma, Przypis dolny i końcowy, Spis treści i indeks, Numer strony, Pole, Główka i stopka, Koperta… i Wiersz podpisu…. Zaznaczona jest opcja Pole, obok rozwinięta jest lista: Numer strony, Liczba stron, Data, Czas, Tytuł, Pierwszy autor, Temat, Więcej pól… Ctrl+F2. W dokumencie zamieszczona jest tabela, zaznaczony jest napis: Język polski. Na tle dokumentu widoczne jest duże okno z zakładkami w górnym pasku: Dokument, Odsyłacze, Funkcje, Informacje o dokumencie, Zmienne i baza danych. Zaznaczona jest zakładka: Odsyłacze. Znajdują się w niej mniejsze okienka: Typ, Odwołanie za pomocą, Zaznaczenie, Nazwa i wartość. W oknie Typ widnieją opcje: zaznaczona Określ odwołanie, Wstaw odwołanie, Nagłówki, Akapity oznaczone numerem, Zakładki. W dolnym pasku okna znajdują się przyciski: Pomoc, zaszarzony przycisk Wstaw i Zamknij.

Operacje na danych liczbowych

Instrukcja dla Microsoft Word

Rh43UYHaCJqYx1

Ilustracja przedstawiająca tabelę. Kolumny tabeli opisano kolejno: Liczba porządkowa, Przedmiot oraz Ocena. W kolumnie Liczba porządkowa wpisano liczby od 1 do 8. W kolumnie Przedmiot wpisano nazwy przedmiotów. W kolumnie Ocena wpisano oceny. W wierszu 9, w kolumnie Przedmiot wpisano Średnia.

Pola specjalne oraz dostępne formuły to bardzo przydatne narzędzia, pozwalające wykonać operacje matematyczne na danych – bez konieczności wstawiania do dokumentu arkusza kalkulacyjnego.

Formuły stosuje się w tabelach, w których możemy określić zakres danych (branych pod uwagę podczas obliczeń). Utwórzmy prostą tabelę z ocenami z kilku przedmiotów. Następnie obliczymy, jaka jest średnia, która ocena jest najniższa, a która najwyższa.

Ustawiamy kursor w ostatniej komórce, po czym wstawiamy nowe pole. W tym celu, z paska menu głównego wybieramy Wstawianie, kategorię Tekst, kafelek Eksploruj szybkie części i polecenie Pole. W menu wybieramy Formułę, a następnie klikamy przycisk Formuła.

RHDXMjWk8QN0I

Ilustracja przedstawia okno z dokumentu tekstowego w programie LibreOffice Writer zatytułowane: Pole. W pierwszym wierszu kolumny zatytułowanej: Wybierz pole widnieje opcja: Kategorie: [Wszystkie], a poniżej Nazwy pól: z opcjami do wyboru – zaznaczona jest opcja: =(Formula). W kolejnej kolumnie zatytułowanej: Właściwości pola znajduje się napis: Kliknij poniższy przycisk, aby ustawić zaawansowane opcje pola i przycisk: Formuła… Poniżej widać zaznaczone pole: Zachowaj formatowanie przy aktualizacji. Pod spodem znajduje się opis: Oblicza wynik wyrażenia. W dolnym pasku widać przyciski: Kody pól, OK i Anuluj.

Chcemy obliczyć średnią. Możemy wpisać odpowiednią formułę w polu Formuła: lub wybrać ją z rozwijanej listy. Wybierzmy funkcję AVERAGE. Następnie wpisujemy jej argumenty. Pamiętajmy o znaku równości.

RkORZGYkob5Ln1

Ilustracja przedstawiają okno dialogowe Formuła. W oknie cztery pola: Formuła, Format liczby, Wklej funkcję, Wklej zakładkę. W polu Formuła znajduję się następują formuła: =SUM(ABOVE). W polu Wklej funkcję rozwinięto menu i zaznaczono AVERAGE. Na dole okna dwa przyciski: OK i Anuluj.

Jeśli wynik nie będzie liczbą całkowitą, wówczas program – automatycznie – wyświetli wynik uwzględniający np. ułamki.

Załóżmy teraz, że jedną z ocen wpisaliśmy nieprawidłowo – powinna być ona wyższa. Wprowadzamy więc poprawkę. Aktualizujemy wynik wedle wcześniej podanych wskazówek.

W analogiczny sposób możemy znaleźć najwyższą i najniższą ocenę, korzystając z formuł MAX oraz MIN.

R1Hae0elVK2Gj

Ilustracja przedstawiająca cztery tabele dotyczące przedmiotów szkolnych. Kolumny tabel opisano kolejno: Liczba porządkowa, Przedmiot oraz Ocena. W kolumnie Liczba porządkowa wpisano liczby od 1 do 8. W kolumnie Przedmiot wpisano nazwy przedmiotów. W kolumnie Ocena wpisano oceny. Tabela po lewej na górze, w wierszu dziewiątym, w dwóch ostatnich komórkach ma następujące dane: Najwyższa ocena, formuła: { MAX(ABOVE) }6. Tabela po lewej na dole, w wierszu dziewiątym, w dwóch ostatnich komórkach ma następujące dane: Najwyższa ocena, 6. Tabela po prawej na górze, w wierszu dziewiątym, w dwóch ostatnich komórkach ma następujące dane: Najniższa ocena, formuła: { MIN(ABOVE) }2. Tabela po prawej na dole, w wierszu dziewiątym, w dwóch ostatnich komórkach ma następujące dane: Najniższa ocena, 2.

Jeżeli wypełnimy tabelę nieco inaczej, np. liczby umieścimy w kolejnych kolumnach, program podpowie inny zakres argumentów – LEFT.

Gdybyśmy chcieli wykonać obliczenia na danych położonych z prawej strony, jako zakres podalibyśmy oczywiście RIGHT, natomiast jeśli dane leżałyby poniżej komórki, w której ma się znaleźć wynik, należałoby w zakresie wpisać BELOW.

Co jeśli w kolejnych komórkach, jedna pod drugą, chcemy obliczyć średnią, najwyższą ocenę oraz najniższą ocenę? Nie wykorzystamy do tego zapisu ABOVE – gdybyśmy tak zrobili, formuła wyszukująca najwyższą ocenę brałaby również pod uwagę średnią, a formuła wyszukująca najniższą ocenę – najwyższą. W tym konkretnym przypadku nie zmieni to wyników, ale gdybyśmy średnią sprawdzali na końcu, wtedy wyniki byłyby już różne. Z tego powodu w takich przypadkach lepiej podać zakresy komórek.

Ważne!

Każda komórka w tabeli ma swój adres (dotyczy to wszystkich edytorów, które pozwalają na wprowadzanie formuł i wykonanie obliczeń). Adresy są zbudowane w taki sposób, że litera stanowi odwołanie do kolumny komórki, a liczba odnosi się do wiersza komórki.

R1SHcvOGtRKPb

Ilustracja przedstawia tabelę. W górnym wierszu tabeli widnieją kolejne litery alfabetu: A, B, C, D, a w lewej kolumnie kolejne cyfry: 1, 2, 3, 4. W komórkach na skrzyżowaniu danego wiersza i kolumny widnieją kombinacje liter i cyfr: w drugim wierszu od góry: A1, B1, C1, D1, w trzecim wierszu od góry: A2, B2, C2, D2, w czwartym wierszu od góry: A3, B3, C3, D3, a w piątym wierszu od góry: A4, B4, C4, D4.

Możemy prowadzić operacje liczbowe na różnych komórkach. W tym celu, w formule którą stosujemy, musimy uwzględnić adresy komórek.

Należy pamiętać, że obliczeń można dokonać tylko w zakresie, który musi być prostokątnym obszarem tabeli. Podczas przeprowadzenia obliczeń wskazujemy pierwszy górny i ostatni dolny adres komórki. Adresy rozdzielamy znakiem dwukropka (:), np. zapis A1:A4 to obszar czterech komórek: A1, A2, A3, A4. Puste komórki i te, które zawierają teksty, nie są uwzględniane przy obliczeniach. Średnikiem oddzielamy komórki, jeśli nie chodzi nam o zakres, a o listę kilku konkretnych komórek, np. A2; A4; A6; A8.

Do obliczeń używamy operatorów arytmetycznych:

• dodawanie +

• odejmowanie -

• dzielenie /

• mnożenie *

• potęgowanie ^

Przeprowadzanie operacji, przy użyciu adresów komórek, wygląda następująco:

• Zaznacz komórkę tabeli, w której chcesz uzyskać wynik. Jeśli komórka nie jest pusta, usuń jej zawartość;

• Z paska menu głównego wybieramy Tabela, następnie Formuła. Polecenie Formuła można też znaleźć  w obszarze Narzędzia tabel na karcie Układ w grupie Dane. W oknie, które się pojawi, wybieramy kategorię Równania i formuły oraz zawartość Formuła;

• Wyczyść pole i wprowadź znak =, po czym wpisz rozdzielone operatorem adresy komórek, których formuła ma dotyczyć;

• Kliknij ENTER.

RNRpaTtDC6JqJ

Ilustracja przedstawia tabelę w arkuszu kalkulacyjnym. W pierwszej kolumnie zatytułowanej Produkt widnieją nazwy produktów: Mleko, Chleb, Masło, Ser, Jajka, Pomidory oraz na czerwonym polu: Koszt zakupów. W drugiej kolumnie zatytułowanej Cena znajdują się kwoty: 3,50, 2,60, 7,00, 12,20, 8,30 i 7,45. Na czerwonym polu widoczna jest suma: 41,50. Powyżej widać niewielkie okno zatytułowane Formuła. W pole poniżej wpisana jest formuła: = (B2+B3+B4+B5+B6+B7). Pole pod tytułem Format liczb, Wklej funkcję i Wklej zakładkę jest puste. Na dole okna znajdują się przyciski: Anuluj i OK.

Instrukcja dla LibreOffice Writer

Używając formuł, można przeprowadzić operacje na danych liczbowych w tabeli. Ustawiamy kursor w komórce tabeli, w której chcemy prowadzić obliczenia, a następnie wybieramy z paska menu głównego Tabela, a następnie Edytuj formułę.

RB8svpAbfgkGl

Ilustracja przedstawia fragment dokumentu tekstowego w programie LibreOffice Writer . Widoczne są na nim zakładki: Plik, Edycja, Widok, Wstaw, Format, Style, Tabela, Formularz, Narzędzia, Okno, Pomoc, a poniżej w pasku ikonki menu. Zakładka Tabela jest rozwinięta – przyjmuje postać listy menu z opcjami: Wstaw tabelę… Ctrl+F12, Wstaw, Usuń, Zaznacz, Rozmiar, Scal komórki, Podziel komórki…, Scal tabele, Podziel tabelę…, Chroń komórki, Usuń ochronę komórek, Style autoformatowania…, Format liczb…, zaznaczona opcja Rozpoznawanie liczb, Powtarzanie wierszy nagłówka na kolejnych stronach, zaznaczona opcja Dzielenie wierszy pomiędzy stronami, Konwertuj, Edytuj formułę F2, Sortuj… oraz Właściwości. Dokument zawiera tabelę z nazwami przedmiotów i ocenami.

Nad oknem edytora pojawi się pasek, w którym wpisujemy formułę lub wybieramy ją z rozwijanego okna opcji. W tym przypadku chcemy obliczyć średnią ocen, zatem wybieramy najpierw Funkcje statystyczne, następnie Średnia. W kolejnym kroku zaznaczamy wszystkie liczby w tabeli, które chcemy zsumować i wciskamy klawisz ENTER.

R15FuLVKWjob5

Ilustracja przedstawia fragment paska w dokumencie w programie LibreOffice Writer . W oknie z lewej strony widnieje symbol C10, dalej symbol funkcji, czerwony krzyżyk i zielony symbol zaznaczenia wyboru. Poniżej widać rozwiniętą listę z opcjami: Suma, Zaokrąglony, Procent, Pierwiastek kwadratowy, Potęgowa, Operatory, Funkcje statyczne i Funkcje.

RVx15slL1N4eG

Ilustracja przedstawia fragment tabeli w arkuszu kalkulacyjnym. W kolumnie, w trzech wierszach widnieją wartości: 3, 3 i 4,13. Wartość 4,13 jest zaznaczona, na jej tle widoczne jest okno z formułą: = mean

Znając formuły, możemy łatwiej posługiwać się polami dynamicznymi. Wybieramy z menu głównego Wstaw, Pole, a następnie Więcej pól. W oknie, które się otworzy wybieramy zakładkę Zmienne i klikamy polecenie Wstaw formułę. W pasku poniżej wpisujemy formułę i klikamy przycisk Wstaw.

R1PTWwFH8IxTI

Ilustracja przedstawia fragment dokumentu w programie LibreOffice Writer . Widoczne są na nim zakładki: Plik, Edycja, Widok, Wstaw, Format, Style, Tabela, Formularz, Narzędzia, Okno, Pomoc, a poniżej w pasku ikonki menu. Zakładka Wstaw jest rozwinięta – przyjmuje postać listy menu z opcjami: Podział strony Ctrl+Enter, Więcej separatorów, Obraz, Wykres, Multimedia, Obiekt, Kształt, Sekcja…, Tekst z pliku…, Pole tekstowe, Komentarz Ctrl+Alt+C, Ramka, Fontwork…, Podpis…, Hiperłącze…, Zakładka…, Odsyłacz…, Znak specjalny…, Znacznik formatowania, Linia pozioma, Przypis dolny i końcowy, Spis treści i indeks, Numer strony, Pole, Główka i stopka, Koperta… i Wiersz podpisu…. Zaznaczona jest opcja Pole, obok rozwinięta jest lista: Numer strony, Liczba stron, Data, Czas, Tytuł, Pierwszy autor, Temat, Więcej pól… Ctrl+F2. Na tle dokumentu widoczne jest duże okno z zakładkami w górnym pasku: Dokument, Odsyłacze, Funkcje, Informacje o dokumencie, Zmienne i baza danych. Zaznaczona jest zakładka: Zmienne. Znajdują się w niej mniejsze okienka: Typ z opcjami wyboru: Ustaw zmienną, Pokaż zmienną, Pole DDE, zaznaczona opcja Wstaw formułę, Pole wprowadzania, Sekwencja, Ustaw zmienną strony, Pokaż zmienną strony i Pole użytkownika. Kolejny obszar to puste pole Wybór oraz pole Format z opcjami wyboru: Nazwa, General, -1235, -1234,57, -1,235, -1234,57 i Dodatkowe formaty. W dolnym pasku okna znajdują się przyciski: Pomoc, Wstaw i Zamknij.

Przykłady formuł:

sum<A3:D3>
mean<A3:D3>
<A3>+<B3>+<C3>+<D3>
<A3>*16%

Słownik