Historia prezydentury

Urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej istniał od roku 1922, kiedy to zastąpił urząd Naczelnika Państwa. W okresie II Rzeczypospolitej prezydentamiprezydentprezydentami byli kolejno:

Od 30 września 1939 r. prezydenci RP przebywali na uchodźstwie aż do pierwszych wolnych wyborów w roku 1990 i zaprzysiężenia prezydenta Lecha Wałęsy. Jednocześnie jednak po wyzwoleniu Polski przez Armię Czerwoną w kraju powstały władze centralne.

Początkowo urząd prezydenta pełnił zastępczo przewodniczący Krajowej Rady NarodowejKrajowa Rada NarodowaKrajowej Rady Narodowej – Bolesław Bierut (31.12.1944 – 4.02.1947) na mocy ustawy o KRN. Natomiast od 5 lutego 1947 do 20 listopada 1952 r. sprawował on urząd Prezydenta RP na podstawie tzw. Małej Konstytucji z 1947 r. Jego prezydenturę zakończyła Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona 22 lipca 1952 r., która całkowicie zniosła ten urząd. Dopiero w wyniku ustaleń Okrągłego StołuOkrągły StółOkrągłego Stołu ponownie przywrócono to stanowisko.

Wybory prezydenckie

Pierwsze wolne wyborywybory prezydenckiewybory w III RP przeprowadzono jesienią 1990 r. Pierwsza tura odbyła się 25 listopada, a druga – 9 grudnia.

W pierwszej turze wystartowało sześciu kandydatów. Wyniki były następujące:

W drugiej turze Lech Wałęsa uzyskał więcej głosów od Stana Tymińskiego stosunkiem 72,25% do 25,75%.

W 1995 r. także odbyły się dwie tury wyborów: 5 i 19 listopada. Uwidoczniły one rozbicie polskiej sceny politycznej, gdyż startowało w nich aż 12 kandydatów:

W drugiej turze wygrał Aleksander Kwaśniewski, pokonując Lecha Wałęsę stosunkiem 51,7% do 48,3% głosów.

W roku 2000 odbyła się tylko jedna tura wyborów. Urzędujący prezydent już w pierwszej turze bez problemu pokonał pozostałych 11 kandydatów (było ich 12, ale na tydzień przed wyborami wycofał się Jan Olszewski). Aleksander Kwaśniewski zdobył 53,7% głosów.

Wśród jego kontrkandydatów byli:

• Andrzej Olechowski – 17,3%;

• Marian Krzaklewski – 15,6%;

• Jarosław Kalinowski – 5,9%;

• Andrzej Lepper – 3%;

• Janusz Korwin‑Mikke – 1,43%;

• Lech Wałęsa – 1,01% (zapowiedział wycofanie się z czynnej polityki).

Ponieważ Aleksander Kwaśniewski pełnił urząd prezydenta przez dwie kadencje i nie mógł już ubiegać się o kolejną, do udziału w następnych wyborach w 2005 r. zgłosiło się aż 26 kandydatów.

Pierwsza tura odbyła się 9 października. Oto jej wyniki:

W drugiej turze Jarosław Kaczyński wygrał z Donaldem Tuskiem stosunkiem głosów 54,04% do 45,96%.

Wybory prezydenckie w 2010 r. odbyły się w cieniu katastrofy smoleńskiej. Pierwsza tura odbyła się 20 czerwca, a druga – 4 lipca.

W drugiej turze zwyciężył Bronisław Komorowski, uzyskując 53,01% głosów.

Wybory w 2015 r. także przyciągnęły wielu kandydatów. Wystartowali:

• Bronisław Komorowski;

• Andrzej Duda;

• Paweł Kukiz;

• Janusz Korwin‑Mikke;

• Magdalena Ogórek;

• Adam Jarubas;

• Janusz Palikot;

• Grzegorz Braun;

• Marian Kowalski;

• Jacek Wilk;

• Paweł Tanajno.

Największymi faworytami byli urzędujący prezydent Bronisław Komorowski oraz Andrzej Duda. Potwierdziły to wyniki pierwszej tury.

W drugiej turze Andrzej Duda miał przewagę nad Bronisławem Komorowskim, uzyskując poparcie 51,55% głosujących Polaków.

W 2020 r. wybory prezydenckie miały się odbyć w maju, ale ze względu na pandemię COVID‑19 głosowanie przesunięto na 28 czerwca. W pierwszej turze wystartowało 11 kandydatów.

W drugiej turze spotkali się Andrzej Duda i Rafał Trzaskowski. Walka była bardzo wyrównana, a frekwencja wyborcza wyniosła aż 68,18%. Ostatecznie wygrał Andrzej Duda przewagą 2,06% głosów.

Przysięga prezydencka

Każdy prezydent‑elekt przed objęciem władzy składa przysięgę przed Zgromadzeniem Narodowym. Treść przysięgi jest zapisana w konstytucji:

Prezydent może też dodać zdanie: „Tak mi dopomóż Bóg”.

Słownik