Baza i narzędzia

System bazodanowy SQLite nie wymaga instalacji i konfiguracji serwera. Do jego obsługi wystarczy narzędzie wiersza poleceń, program z interfejsem graficznym lub biblioteka w wybranym języku programowania, np. Python, PHP czy C++. Dlatego SQLite często wykorzystywany jest do nauki i rozwijania znajomości języka SQL.

Program SQLiteStudio

To otwartoźródłowa aplikacja z interfejsem graficznym. Program pobieramy ze strony sqlitestudio.pl w postaci archiwum TAR.XZ – dla systemów Linux, lub ZIP – dla systemu Windows. Po rozpakowaniu archiwum w katalogu SQLiteStudio znajdziemy plik sqlitestudio (Linux) lub sqlitestudio.exe, za pomocą którego uruchamiamy program.

Po uruchomieniu programu SQLiteStudio otwieramy lub tworzymy bazę danych. Wybieramy polecenie Baza danych | Dodaj bazę danych. W otwartym oknie klikamy ikonę katalogu, aby otworzyć istniejącą bazę lub ikonę białego plusa na zielonym tle, kiedy tworzymy nową. Wtedy podajemy również nazwę pliku, np. studenci.db. Po zatwierdzeniu dwa razy klikamy nazwę bazy w lewym panelu, aby nawiązać z nią połączenie.

RgyayDPNhFXlP

Zdjęcie przedstawia zrzut ekranu okna tworzenia bazy danych.
W typ baza danych z listy rozwijanej wybrano: SQLite 3,
W polu plik wpisano /home/lo1sand/Dokumenty/studenci.db, obok którego widnieją przyciski plusa oraz folderu.
W polu nazwa wpisano: studenci.
W polu opcje zaznaczony jest checkbox o nazwie Trwała.
W oknie umieszczone są przyciski: Testuj połączenie, Cancel i OK
.

Wykonywanie zapytań w programie SQLiteStudio możliwe jest po uruchomieniu edytora SQL: Narzędzia | Otwórz edytor SQL. W zakładce Zapytanie wpisujemy lub wklejamy zapytania zakończone średnikiem. Klikamy ikonę niebieskiej strzałki lub naciskamy klawisz F9, aby wykonać zapytanie, w którym ustawiony jest kursor.

RjL39pxG4IVaB

Ilustracja przedstawia Edytor poleceń SQL w programie SQLiteStudio. Okno zatytułowane jest: SQLiteStudio (3.4.1) – [Edytor SQL 1]. W górnej części paska menu widoczne są zakładki: Bazy danych, Struktura, Widoki, Narzędzia, Pomoc. Po lewej stronie, pod napisem Bazy danych znajduje się pionowe okno zatytułowane: Filtruj po nazwie. Poniżej znajduje się pozycja: studenci (SQLite 3), pod którą znajduje się napis: Tabele (1) oraz Widoki. W środkowej części znajdują się trzy równoległe okna. W górnym oknie znajdują się dwie zakładki: Zapytanie, Historia. Wybrana jest zakładka: Zapytanie. Wewnątrz tabeli widoczne jest 10 wierszy:
1 CREATE TABLE uczelnie (
2 id_uczelni INTEGER PRIMARY KEY AUTOINCREMENT,
nazwa VARCHAR(30) NOT NULL
4 ) ;
5
6 CREATE TABLE miasta (
7 id_miasta INTEGER PRIMARY KEY AUTOINCREMENT,
8 nazwa VARCHAR(30) NOT NULL,
kod CHAR (6) DEFAULT ‘ ‘
);
Cztery pierwsze wiersze są zaznaczone niebieskim kolorem. W środkowym oknie znajdują się dwie zakładki: Widok siatki, Widok formularza. Wybrana jest zakładka: Widok siatki. Okno jest puste. W dolnym oknie zatytułowanym Status znajduje się tekst: [20:51:01] Nowe aktualizacje są dostępne: Kliknij aby poznać szczegóły. [20:51:07 Zapytanie ukończone w 0,024 sekund(y). Na dole, w pasku po lewej stronie znajduje się prostokątne pole z napisem: Edytor SQL 1.

Wiersz poleceń bazy SQLite3

To narzędzie opcjonalne i dlatego wymaga instalacji. W systemach Linux wiersz poleceń SQLite3 instalujemy za pomocą menedżera pakietów. Np. w systemach opartych na Debianie możemy użyć graficznego menedżera oprogramowania lub polecenia w terminalu: sudo apt install sqlite3.

W systemie Windows ze strony www.sqlite.org pobieramy archiwum o nazwie sqlite‑tools‑win32‑x86‑wersja.zip i wypakowujemy jego zawartość do katalogu umieszczonego w ścieżce systemowej.

Narzędzie uruchamiamy w systemowym wierszu poleceń, wpisując nazwę: sqlite3. Program uruchomi się, jeżeli będzie dostępny w ścieżce systemowej lub w bieżącym katalogu.

RtJDLmlOylsyj

Zdjęcie przedstawia zrzut ekranu terminala z otwartym plikiem 655_studenci. Na górze okna znajduje się tekst: lo1mint@server:~/Dokumenty
Wpisano w nim kolejne komendy:
"sqlite3 studenci.db < studenci.sql",
sqlite3 studenci.db.
W dwóch kolejnych wierszach widnieje zawartość: SQLite version 3.37.2 2022‑01‑06 13: 25:41
Enter ”.help” for usage hints.
Następnie wprowadzono komendy: .table
dającą wynik: miasta, studenci, uczelnie.
Następni wpisano zapytania: PRAGMA foreign_keys;
dające wynik 0.
Następnie zapytanie: PRAGMA foreign_keys; Dające wynik: 0
Następnie zapytanie: PRAGMA foreign_keys = ON;
Następnie zapytanie: PRAGMA foreign_keys;
Następnie zapytanie: INSERT INTO studenci VALUES(NULL, 'Adam', 'Kowalski', 1, 2, 'I', 1234.12);
Wynikiem jest komunikat błędu o treści: FOREIGN KEY constraint failed (19).

Pliki CSV

Dysponujemy zbiorem danych o studentach zawartym w pliku studenci.txt. Nasze zadanie polega na zaprojektowaniu i utworzeniu odpowiedniej bazy danych w języku SQL, którą będzie można wykorzystać do analizy informacji dotyczących studentów, np. odpowiedzi na pytanie, ilu studentów ma dochód powyżej 1500 zł.

RdLAbw4B4ty74

Zdjęcie przedstawia zrzut ekranu z edytora tekstu – fragment pliku: studenci.txt. W pierwszym wierszu znajdują się pisane jednym ciągiem nagłówki tabeli: Id_studenta; Imie; Nazwisko; Uczelnia; Miejsce_zam; Rok_studiów; Dochod_na_osobe. W wierszach od 2 do 13 znajdują się dane osobowe uszeregowane wg powyższego porządku. Na końcu każdego z tych wierszy znajdują się litery LF zaznaczone czarnym kolorem.

Po otwarciu pliku powinniśmy zobaczyć dane podzielone na wiersze. Znaki w plikach tekstowych zapisywane są z zastosowaniem różnych standardów kodowania, a także z różnymi oznaczeniami końca linii. Aktualnie obowiązującym standardem kodowania, stosowanym w systemach operacyjnych i internecie, jest system UTF‑8. Natomiast koniec wiersza kodowany jest inaczej w systemie Windows, gdzie oznaczany jest dwoma znakami specjalnymi: CR (ang. carriage return) i LF (ang. line Feed). Inaczej dzieje się w systemach Linux czy Mac OS, w których używa się pojedynczego znaku LF.

Po zbadaniu pliku studenci.txt w edytorze programistycznym powinniśmy zauważyć, że użyto w nim kodowania UTF‑8 i znaku LF jako delimitera wierszydelimiter wierszadelimitera wierszy. Dalsze obserwacje:

• pierwszy wiersz zawiera nagłówki kolumn,

• w kolejnych wierszach znajdują się wartości poszczególnych pól dla danego studenta, czyli rekordy,

• wartości w wierszach oddzielone są tym samym znakiem, w tym przypadku średnikiem.

Tego typu pliki tekstowe wykorzystują format CSVformat CSVformat CSV (ang. comma‑separated values), jeden z najpowszechniejszych sposobów przechowywania i udostępniania (eksportowania/importowania) danych. Jak sama nazwa sugeruje, najczęstszym separatorem pól jest przecinek, ale mogą to też być inne znaki, np. średnik, spacja czy tabulator.

Format CSV jest bardzo dobrze obsługiwany przez arkusze kalkulacyjne (LibreOffice Calc, Microsoft Excel), bazy danych (LibreOffice Base, Microsoft Access) czy języki programowania (np. PHP, Python).

Projekt bazy

Dane w bazach relacyjnych przechowujemy w tabelach. W omawianym wypadku jeden plik źródłowy sugeruje, że moglibyśmy umieścić dane w jednej tabeli. Zastanówmy się, czy to dobry pomysł.

R1UubPe7fHB40

Zdjęcie przedstawia zrzut ekranu programu LibreOffice Calc.
W kolumnach A, B, C, D, E, F, G wprowadzono dane DOTYCZĄCE STUDENTÓW.
W ARKUSZU kolejno dodano opisy:
w komórce A1 Id_studenta, w komórce B1 Imie, w komórce C1 Nazwisko, w komórce D1 Uczelnia, w komórce E1 Miejsce_zam, w komórce F1 Rok_studiow, w komórce G1 Dochod_na_osobe.
W kolumnie A, w komórkach od A2 do A23 wpisano kolejne wartości dla Id_studenta.
W kolumnie B w komórkach od B2 do B23 wpisano Imiona studentów.
W kolumnie C w komórkach od C2 do C23 wpisano Nazwiska studentów.
W kolumnie D, w komórkach od D2 do D23 wpisano nazwy uczelni.
W kolumnie E w komórkach od E2 do E23 wpisano miejsca zamieszkania studentów.
W kolumnie F w komórkach od F2 do F23 wpisano rok studiów studentów.
W kolumnie G w komórkach od G2 do G23 wpisano dochód studenta.

Zauważmy dublowanie się danych, np. w polu Uczelnia. W polu Miejsce_zam nie tylko powtarzają się wartości, ale nazwy miast połączone są z kodem pocztowym. Jeżeli dane umieścilibyśmy w jednej tabeli, otrzymalibyśmy dobry przykład tak zwanych anomalii baz danych, które dotyczą:

• redundancji – powtarzanie informacji w różnych polach;

• modyfikacji – zmiana informacji w różnych polach; informacja zostanie zmodyfikowana w pewnych krotkach, a w innych nie; ciężko zweryfikować wówczas, która informacja jest prawdziwa;

• usuwania – usuwanie części informacji skutkuje usunięciem całości;

• dodawania – wymóg dysponowania wszystkimi częściami informacji w celu jej dodania.

Normalizacja

Aby uniknąć wymienionych anomalii, stosuje się tak zwaną normalizacjęnormalizacja bazy danychnormalizację, której głównym celem jest pozbycie się z bazy nadmiarowości informacji. W zależności od stopnia usunięcia redundancji mówimy o kolejnych postaciach normalnych bazy.

Nie wnikając w szczegóły kolejnych postaci, możemy zoptymalizować projekt bazy, kierując się następującymi zasadami:

• informacje składające się z wielu części umieszczamy w osobnych kolumnach,

• informacje powtarzające się rozdzielamy na różne tabele powiązane relacjami.

Jeśli zastosujemy te zasady, otrzymamy trzy pliki z danymi i odpowiadające im trzy tabele. Plik studenci.csv będzie zawierał wiersze z następującymi kolumnami:

• id_studenta – unikalny identyfikator studenta,

• imie, nazwisko – imię, nazwisko,

• id_uczelni – identyfikator uczelni,

• id_miasta – identyfikator miasta,

• rok_studiow – oznaczenie roku studiów,

• dochod_na_osobe – dochód na osobę.

Plik uczelnie.csv:

• id_uczelni – unikalny identyfikator uczelni,

• nazwa – nazwa uczelni.

Plik miasta.csv:

• id_miasta – unikalny identyfikator miasta,

• nazwa – nazwa miasta (miejsca zamieszkania),

• kod_pocztowy – kod pocztowy miasta.

Biorąc pod uwagę, że w obrębie jednego miasta może występować wiele kodów pocztowych, moglibyśmy rozważyć umieszczenie niepowtarzających się kodów pocztowych w osobnym pliku kody.csv, który zawierałby dwie kolumny:

• id_kodu – unikalny liczbowy identyfikator kodu,

• kod_pocztowy – kod pocztowy miasta.

Wtedy z pliku miasta.csv kolumnę kod_pocztowy usunęlibyśmy. Natomiast do pliku studenci.csv musielibyśmy dodać pole id_kodu. Relacje między tabelami w bazie utworzonej do przechowywania danych w takim przypadku wyglądałby następująco:

Rj9qUewyWnbzp

Zrzut ekranu przedstawia relacje w bazie danych Studenci z osobną tabelę kody. W oknie znajdują się 4 tabele: miasta, kody_pocztowe, studenci, uczelnie
Tabela miasta zawiera pola jak Id_miasta (klucz główny), nazwa.
Tabela kody_pocztowe zawiera pola Id_kodu (klucz główny), kod_pocztowy.
Tabela studenci zawiera pola: Id_studenta, imie, nazwisko, id_uczelni, id_miasta, rok_studiow, dochod_na_osobe, id_kodu.
Tabela uczelnie zawiera pola: Id_uczelni (klucz główny), nazwa. Pozycja id_miasta w tabeli miasta jest połączona relacją jeden do wielu z pozycją id_miasta w tabeli studenci. Pozycja id_kodu w tabeli kodu pocztowe jest połączona relacją jeden do wielu z pozycją id_kodu w tabeli studenci. Pozycja id_uczelni w tabeli uczelnie jest połączona relacją jeden do wielu z pozycją id_kodu w tabeli studenci.

Ponieważ w analizowanych danych każde miasto ma tylko jeden kod pocztowy, ograniczymy się do trzech opisanych plików.

Dane z poszczególnych plików przechowamy w trzech odpowiadających im tabelach:

Definiowanie tabeli w języku SQL

Nazwy tabel, nazwy i typy kolumn (pól) oraz wskazanie kluczy głównych i obcych określają schemat bazy danychschemat bazyschemat bazy danych. Znając go, możemy napisać zapytanie, które utworzy odpowiednie tabele w bazie danych.

Instrukcje manipulujące bazą i tabelami należą do podgrupy poleceń SQL. Nazywa się ją skrótowo DDL (ang. Data Definition Language), czyli językiem definiowania danych. Do tworzenia tabel wykorzystamy klauzulę CREATE.

Na podstawie schematu bazy można zauważyć, że pliki uczelnie.csv i miasta.csv zawierają dane charakterystyczne dla tabel słownikowychtabela słownikowatabel słownikowych. Zacznijmy od ich definicji:

CREATE TABLE uczelnie (
    id_uczelni INTEGER PRIMARY KEY AUTOINCREMENT,
    nazwa VARCHAR(30) NOT NULL
);

CREATE TABLE miasta (
    id_miasta INTEGER PRIMARY KEY AUTOINCREMENT,
    nazwa VARCHAR(30) NOT NULL,
    kod CHAR (6) DEFAULT ''
);

Instrukcja CREATE tworzy tabelę o podanej nazwie. W okrągłych nawiasach definiujemy pola, to znaczy podajemy nazwę pola, następnie typ danych i ewentualne ograniczenia. Kolejne definicje pól oddzielamy przecinkiem.

Użyliśmy następujących typów danych:

• INTEGER – liczba całkowita,

• VARCHAR(30) – ciąg o zmiennej długości, maksimum 30‑znakowy,

• CHAR(6) – ciąg o stałej długości sześciu znaków.

Wprowadziliśmy również dodatkowe ograniczenia, precyzujące wymagania wobec wartości przechowywanych w kolejnych polach:

• NOT NULL – pole nie może zawierać wartości NULL, czyli być puste,

• DEFAULT '' – jeżeli nie podano wartości, użyta zostanie wartość domyślna, w tym wypadku pusty ciąg znaków.

Analizując definicje obu tabel, możemy zauważyć, że:

• klucz główny, czyli niepowtarzająca się w obrębie kolumny wartość, najczęściej jest liczbą całkowitą (typ INTEGER),

• pola przechowujące tekst bywają różnie definiowane w zależności od systemu bazodanowego i rodzaju danych.

Spróbujmy teraz przetestować dotychczasowy kod. W programie SQLiteStudio tworzymy bazę studenci.db, następnie uruchamiamy edytor SQL i wklejamy omówione zapytania. Wykonujemy pierwsze, a następnie drugie zapytanie. Na koniec w lewym panelu możemy rozwinąć listę Tabele, aby przekonać się o ich utworzeniu.

RBWMBtLkb02Bp

Ilustracja przedstawia Edytor poleceń SQL w programie SQLiteStudio. Okno zatytułowane jest: SQLiteStudio (3.4.1) – [Edytor SQL 1]. W górnej części paska menu widoczne są zakładki: Bazy danych, Struktura, Widoki, Narzędzia, Pomoc. Po lewej stronie, pod napisem Bazy danych znajduje się pionowe okno zatytułowane: Filtruj po nazwie. Poniżej znajduje się pozycja: studenci (SQLite 3), pod którą znajduje się napis: Tabele (2) z pozycjami pod spodem: miasta, Kolumny (3), id_miasta, nazwa, kod, Indeksy, Wyzwalacze, napis uczenie z pozycjami pod spodem: Kolumny (2), id_uczelni, nazwa, Indeksy, Wyzwalacze oraz z napisem Widoki. W środkowej części znajdują się trzy równoległe, poziome okna. W górnym oknie znajdują się dwie zakładki: Zapytanie, Historia. Wybrana jest zakładka: Zapytanie. Wewnątrz tabeli widoczne jest 10 wierszy:
1 CREATE TABLE uczelnie (
2 id_uczelni INTEGER PRIMARY KEY AUTOINCREMENT,
nazwa VARCHAR(30) NOT NULL
4 ) ;
5
6 CREATE TABLE miasta (
7 id_miasta INTEGER PRIMARY KEY AUTOINCREMENT,
8 nazwa VARCHAR(30) NOT NULL,
kod CHAR (6) DEFAULT ‘ ‘
);
Pięć ostatnich wierszy jest zaznaczonych niebieskim kolorem. W środkowym oknie znajdują się dwie zakładki: Widok siatki, Widok formularza. Wybrana jest zakładka: Widok siatki. Okno jest puste. W dolnym oknie zatytułowanym Status znajduje się tekst: [20:51:01] Nowe aktualizacje są dostępne: Kliknij aby poznać szczegóły. [20:51:07] Zapytanie ukończone w 0,024 sekund(y). [20:51:11] Zapytanie ukończone w 0,024 sekund(y). [20:51:13] Zapytanie ukończone w 0,024 sekund(y). Na dole, w pasku po lewej stronie znajduje się prostokątne pole z napisem: Edytor SQL 1.

Jak widać, w bazie są dwie tabele utworzone za pomocą użytych definicji.

Usuwanie tabel

Jeżeli spróbujemy wykonać przedstawione zapytania kolejny raz, otrzymamy komunikat: Błąd podczas wykonywania zapytania SQL na bazie studenci: table uczelnie already exists, który informuje, że dana tabela istnieje już w bazie. Dlatego dobrą praktyką jest poprzedzanie instrukcji CREATE następującą klauzulą:

DROP TABLE IF EXISTS nazwa_tabeli;

Instrukcja DROP TABLE IF EXISTS usuwa podaną tabelę, jeżeli taka istnieje. Uwaga: razem z tabelą usuwane są dane! Alternatywnie można rozważyć użycie instrukcji:

CREATE TABLE IF NOT EXISTS nazwa_tabeli;

W tym wypadku tabela zostanie utworzona, jeżeli jeszcze nie istnieje.

Relacje

Przechodzimy do definicji tabeli studenci, która jest nieco trudniejsza, ponieważ tabela zawiera klucze obce, tworzące relacje z dwoma pozostałymi tabelami.

DROP TABLE IF EXISTS studenci;
CREATE TABLE studenci (
    id INTEGER PRIMARY KEY AUTOINCREMENT,
    imie VARCHAR(30) NOT NULL,
    nazwisko VARCHAR(30) NOT NULL,
    id_uczelni INTEGER NOT NULL,
    id_miasta INTEGER NOT NULL,
    rok_studiow CHAR(3) DEFAULT '',
    dochod DECIMAL(6,2),
    FOREIGN KEY (id_uczelni) REFERENCES uczelnie(id_uczelni),
    FOREIGN KEY (id_miasta) REFERENCES miasta(id_miasta)
);

Zanim omówimy relacje, warto zwrócić uwagę na typ danych pola dochod. DECIMAL służy do przechowywania liczb stałej precyzji, pierwsza cyfra w nawiasie oznacza maksymalną liczbę wszystkich cyfr, druga liczba – liczbę cyfr po separatorze. Maksymalna liczba, jaką można zapisać w polu, to 9999.99 – zwróćmy uwagę, że separatorem części ułamkowej jest kropka.

Relacje między tabelami wymagają klucza głównego (ang. primary key) w tabeli rodzica i klucza obcego (ang. foreign key) w tabeli dziecka. Klauzulę ograniczenia FOREIGN KEY ... REFERENCES ... umieszczamy na końcu definicji pól, podając w nawiasach okrągłych nazwę klucza obcego, a następnie nazwę tabeli i klucza głównego w nawiasach okrągłych.

Definiując relacje między tabelami, możemy określić, co ma się stać, gdy klucz główny w tabeli nadrzędnej zostanie usunięty – ON DELETE lub zmieniony – ON UPDATE. Do dyspozycji mamy następujące działania:

• NO ACTIONS – brak działania,

• RESTRICT – oznacza, że zabraniamy usuwania/zmieniania klucza głównego, jeżeli istnieją powiązane z nim klucze obce,

• SET NULL – w przypadku usunięcia/zmiany klucza głównego wartość zależnych kluczy obcych ustawiana jest na NULL,

• SET DEFAULT – w przypadku usunięcia/zmiany klucza głównego wartość zależnych kluczy obcych ustawiana jest na wartość domyślną,

• CASCADE – usunięcie/zmiana klucza głównego powoduje usunięcie/zmianę klucza(y) obcego(ych).

Przykładowa definicja:

    ...
    FOREIGN KEY (id_uczelni) REFERENCES uczelnie(id_uczelni)
    ON DELETE CASCADE,
    FOREIGN KEY (id_miasta) REFERENCES miasta(id_miasta)
    ON UPDATE CASCADE

Składnia alternatywna dla definiowania relacji pozwala umieszczać klauzulę za definicją pola, np.

    ...
    id_uczelni INTEGER NOT NULL REFERENCES uczelnie(id_uczelni) ON DELETE CASCADE,
    id_miasta INTEGER NOT NULL REFERENCES miasta(id_miasta) ON UPDATE CASCADE,
    ...

SQL w wierszu poleceń bazy

Pełny kod SQL, definiujący tabele bazy, zapisujemy w osobnym pliku o nazwie studenci.sql. Kod SQL zapisany w pliku tekstowym można wykonać za pomocą wiersza poleceń wybranego systemu bazodanowego lub skryptu języka programowania, np. Python lub PHP.

DROP TABLE IF EXISTS uczelnie;
CREATE TABLE uczelnie (
    id_uczelni INTEGER PRIMARY KEY AUTOINCREMENT,
    nazwa VARCHAR(30) NOT NULL
);
DROP TABLE IF EXISTS miasta;
CREATE TABLE miasta (
    id_miasta INTEGER PRIMARY KEY AUTOINCREMENT,
    nazwa VARCHAR(30) NOT NULL,
    kod CHAR (6) DEFAULT ''
);
DROP TABLE IF EXISTS studenci;
CREATE TABLE studenci (
    id INTEGER PRIMARY KEY AUTOINCREMENT,
    imie VARCHAR(30) NOT NULL,
    nazwisko VARCHAR(30) NOT NULL,
    id_uczelni INTEGER NOT NULL,
    id_miasta INTEGER NOT NULL,
    rok_studiow CHAR(3) DEFAULT '',
    dochod DECIMAL(6,2),
    FOREIGN KEY (id_uczelni) REFERENCES uczelnie(id_uczelni)
    ON DELETE CASCADE,
    FOREIGN KEY (id_miasta) REFERENCES miasta(id_miasta)
    ON DELETE CASCADE
);

Użyjemy teraz systemowego wiersza poleceń, uruchomionego w katalogu z plikiem studenci.sql. Wywołamy wiersz poleceń SQLite3 i wpiszemy kolejne instrukcje:

~$ sqlite3 studenci.db < studenci.sql
~$ sqlite3 studenci.db
sqlite>.table
sqlite>PRAGMA foreign_keys;
sqlite>PRAGMA foreign_keys = ON;
sqlite>INSERT INTO studenci
VALUES (NULL, 'Adam', 'Kowalski', 1, 2, 'I', 1234.12);

RF4ulTDqOGA89

Zdjęcie przedstawia zrzut ekranu terminala z otwartym plikiem 655_studenci.
Wpisano w nim kolejne komendy:
"sqlite3 studenci.db < studenci.sql",
sqlite3 studenci.db.
Następnie wprowadzono komendę: .table,
dającą wynik: miasta, studenci, uczelnie.
Następni wpisano zapytania: PRAGMA foreign_keys;
dające wynik 0.
Następnie zapytanie: PRAGMA foreign_keys = ON;
Następnie zapytanie PRAGMA foreign_keys; Dające wynik 1.
Następnie zapytanie: INSERT INTO studenci VALUES (NULL, 'Adam', 'Kowalski', 1, 2, 'I', 1234,12);
Gdzie wynikiem jest komunikat błędu o treści: FOREIGN KEY constraint failed.

W pierwszym poleceniu po nazwie bazy używamy przekierowania (< studenci.sql), aby wczytać plik z definicjami tabel. Brak komunikatów oznacza, że w pliku nie ma błędów składniowych. W drugim poleceniu otwieramy bazę danych w wierszu poleceń SQLite3. Poleceniem .table wyświetlamy listę tabel, a następnie sprawdzamy ustawienia ograniczeń kluczy obcych.

Po włączeniu ograniczeń, próbujemy wykonać zapytanie dodające dane do tabeli studenci. Ponieważ podajemy nieistniejące w tabelach uczelnie i miasta identyfikatory jako wartości kluczy obcych, otrzymujemy błąd naruszenia ograniczeń: Error: FOREIGN KEY constraint failed.

Słownik