Ćwiczenia

W lekcjach powtórkowych skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:

R1OCIuQI579xX
wyjaśnij twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‑skutkowego, opisanie od początku do końca, o co chodziło i dlaczego, scharakteryzuj podobnie jak powyżej należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego procesu czy zjawiska, podając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje) lub inne istotne elementy, porównaj twoim zadaniem jest zestawianie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp., zarówno pod kątem występujących różnic, jak i podobieństw, rozstrzygnij w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” – oczywiście wraz z uzasadnieniem, ale bez formułowania własnych ocen, rozważ tu natomiast trzeba sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za” i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania, oceń to polecenie pozwala ci przedstawić własną, subiektywną opinię na temat opisywanych zjawisk i procesów; każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji, udowodnij w poleceniu zawarta jest teza, a od osoby wykonującej to polecenie oczekuje się stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości, uzasadnij zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy, wykaż masz wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj (wymień, wskaż) – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których masz miejsce na odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.

Pamiętaj, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł.

Zmiany społeczne w Polsce w okresie transformacji ustrojowej

Charakterystyka bezrobocia w Polsce

Najbardziej charakterystycznymi cechami polskiego bezrobocia są:

  • nadreprezentacja kobiet w grupie bezrobotnych (ponad 53% wszystkich zarejestrowanych);

  • znaczny udział procentowy osób posiadających wykształcenie zawodowe oraz podstawowe w całej populacji bezrobotnych;

  • około połowa osób bez pracy, to długotrwale bezrobotni, zaś ponad 80% nie ma prawa do zasiłku;

  • znaczne zróżnicowanie przestrzenne stopy bezrobociastopa bezrobociastopy bezrobocia; bezrobocie dotknęło zwłaszcza wieś, gdzie do 1990 r. istniało w formie utajonej; szczególnie trudna sytuacja jest na ziemiach byłych Państwowych Gospodarstw Rolnych (PGR), na terenach rolniczych pasa północnego i wschodniego Polski; rozwiązanie PGR‑ów spowodowało utratę miejsc pracy przez część ludności wiejskiej. Grupa ta bardzo słabo dostosowała się do nowych realiów ekonomicznych; brak wykształcenia, przedsiębiorczości spowodowały, że ludność ta po utracie pracy pozostała bierna na rynku pracy;

  • najwyższe bezrobocie jest w województwie warmińsko‑mazurskim, najniższe zaś - w województwie wielkopolskim; bezrobocie stanowi mniejszy problem w największych miastach.

RB4RyO6VJZoxL1
Wykres kolumnowy. Bezrobocie rejestrowane w Polsce w latach 1990–2020. Lista elementów: 1. zestaw danych:Rok: 1999styczeń: 11.4luty: 13.12. zestaw danych:Rok: 2000styczeń: 13.7luty: 15.13. zestaw danych:Rok: 2001styczeń: 15.7luty: 17.54. zestaw danych:Rok: 2003styczeń: 20.6luty: 205. zestaw danych:Rok: 2004styczeń: 20.6luty: 206. zestaw danych:Rok: 2005styczeń: 20.6luty: 197. zestaw danych:Rok: 2006styczeń: 19.4luty: 17.68. zestaw danych:Rok: 2007styczeń: 18luty: 14.89. zestaw danych:Rok: 2008styczeń: 15.1luty: 11.210. zestaw danych:Rok: 2009styczeń: 11.5luty: 9.511. zestaw danych:Rok: 2010styczeń: 10.4luty: 12.112. zestaw danych:Rok: 2011styczeń: 12.9luty: 12.413. zestaw danych:Rok: 2012styczeń: 13.1luty: 12.514. zestaw danych:Rok: 2013styczeń: 13.2luty: 13.415. zestaw danych:Rok: 2014styczeń: 14.2luty: 13.416. zestaw danych:Rok: 2015styczeń: 13.9luty: 11.417. zestaw danych:Rok: 2016styczeń: 11.9luty: 9.718. zestaw danych:Rok: 2017styczeń: 10.2luty: 8.219. zestaw danych:Rok: 2018styczeń: 8.5luty: 6.620. zestaw danych:Rok: 2019styczeń: 6.8luty: 5.821. zestaw danych:Rok: 2020styczeń: 5.5luty: 5.5
Oprac. na podst.: GUS, Stopa bezrobocia rejestrowanego w latach 1990–2020, stat.gov.pl, 24.04.2020 r. [dostęp: 19.05.2020 r.].
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1

Jak zmieniła się sytuacja w twoim województwie? Czy wiesz, co wpłynęło na zmianę stopy bezrobocia?

Aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu w Polsce

Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy otworzyła wiele możliwości pomocy bezrobotnym. Przede wszystkim ustawa promuje aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu przez wsparcie bezpośrednie lub pośrednie osób bezrobotnych i poszukujących pracy. Przewiduje ona następujące formy wsparcia:

  • pożyczki szkoleniowe – mogą być udzielane bezrobotnym z Funduszu Pracy;

  • staż i przygotowanie zawodowe w miejscu pracy – są to stypendia wypłacane bezrobotnym w okresie stażu lub przygotowania zawodowego finansowanego ze środków starosty; z okresu stażu zawodowego mogą skorzystać bezrobotni poniżej 25. roku życia oraz bezrobotni absolwenci szkół wyższych poniżej 27 lat; długotrwale bezrobotni powyżej 50. roku życia mogą uzyskać stypendium na przygotowanie zawodowe w miejscu pracy;

  • szkolenia organizowane przez powiatowe urzędy pracy;

  • dodatek aktywizacyjny – jest przeznaczony dla bezrobotnych, którzy podjęli pracę i spełniają określone warunki;

  • prace interwencyjne – powiatowe urzędy pracy mogą finansować prace interwencyjne; poniesione koszty prac interwencyjnych są częściowo refundowane pracodawcom, którzy zatrudniają bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy: są to m.in. osoby poniżej 25. roku życia, powyżej 50 lat, długotrwale bezrobotne, bezrobotni niepełnosprawni;

  • prace społecznie użyteczne – są to prace wykonywane przez bezrobotnych bez prawa do zasiłku, finansowane ze środków Funduszu Pracy przekazywanych samorządom na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu;

  • roboty publiczne – mogą być organizowane przez gminy, organizacje pozarządowe i inne organizacje, są finansowane m.in. ze środków z budżetu państwa czy samorządu terytorialnego;

  • wsparcie działalności gospodarczej – są to jednorazowo przyznane środki z Funduszu Pracy na podjęcie działalności gospodarczej, w tym na pokrycie kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa związanych z podjęciem tej działalności.

Istnieją również bierne formy wsparcia bezrobotnych, np. możliwość rejestracji w urzędzie pracy jako osoby bezrobotnej i wypłata świadczenia z tego tytułu.

Wpływ globalizacji na zmiany w społeczeństwie polskim

Otwarcie granic umożliwiło Polakom zwiększenie liczby kontaktów, przede wszystkim z krajami i społeczeństwami Europy Zachodniej. Konsekwencją są zmiany stylu życia i świadomości głównie młodego pokolenia Polaków.

Można wyróżnić dwa rodzaje globalizacji:

RTQcjBDo8OHSM1
Prezentacja.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

stopa bezrobocia
stopa bezrobocia

odsetek bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy w stosunku do liczby osób czynnych zawodowo

bezrobocie rejestrowane
bezrobocie rejestrowane

liczba osób bezrobotnych, tj. takich, które nie są zatrudnione i nie wykonują innej pracy zarobkowej, a jednocześnie są gotowe do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze godzin

bezrobocie ukryte
bezrobocie ukryte

rodzaj bezrobocia niewidniejącego ani w oficjalnych źródłach, ani w statystykach; dotyczy również osób, które nie rejestrują się w urzędach pracy i rezygnują z poszukiwania zatrudnienia, ponieważ uznają, że nie przyniesie to żadnych rezultatów

bezrobocie strukturalne
bezrobocie strukturalne

bezrobocie, które powstaje na tle strukturalnych rozbieżności między podażą pracy a popytem na pracę; może pojawić się w wyniku restrukturyzacji danej gałęzi przemysłu

bezrobocie frykcyjne
bezrobocie frykcyjne

rodzaj bezrobocia, który związany jest z tymczasowymi przerwami w zatrudnieniu, wynikającymi z poszukiwania innej pracy bądź ze zmianą miejsca zamieszkania

bezrobocie sezonowe
bezrobocie sezonowe

rodzaj bezrobocia warunkowany porą roku i związanymi z nią zmianami pogodowymi, wegetacją roślin itp.