Prawo

Istnieją różne definicje prawa. Jedna z nich mówi, że jest to zespół norm ustanowionych albo usankcjonowanych przez państwo i zabezpieczonych aparatem przymusu państwoweg,o które określają postępowanie ludzi.

Jest wiele sposobów, na które można skategoryzować prawo, między innymi funkcjonuje podział na:

• prawo pozytywne – stanowione przez ludzi (państwo);

• prawo natury – obowiązujące niezależnie od woli ludzi, tylko odkrywane przez człowieka.

Prawo pełni różne funkcje. Przede wszystkim jest regulatorem życia społecznego,  pełni rolę ochronną i stabilizacyjną. Realizuje też funkcję wychowawczą, przez wyrabianie odpowiednich nawyków u obywateli, dzięki czemu zachowania społeczne są bardziej przewidywalne. Zapewnia też poczucie sprawiedliwości społecznej, ponieważ daje równość szans i możliwości życiowych, gwarantując swoją bezstronność i obiektywność wobec obywateli i innych podmiotów prawa. Umożliwia dochodzenie praw obywatelskich i praw człowieka oraz zapewnienia wolności. Prawo zapewnia spokój, bezpieczne funkcjonowanie całego społeczeństwa i ułatwia osiąganie dążeń życiowych obywateli. Ma gwarantować równe i sprawiedliwe traktowanie wszystkich ludzi oraz umożliwiać im dochodzenie roszczeń przez stwarzanie warunków do rozstrzygania sporów.

Normy moralne

Równie ważną rolę jak normy prawne w życiu codziennym odgrywają normy moralne. Moralność jest ukształtowanym w długotrwałym procesie rozwoju społeczeństwa zespołem uznanych norm i zasad postępowania, według których określone zachowania oceniane są jako dobre lub złe. Normy moralne pozwalają oceniać zachowanie człowieka względem innego człowieka, społeczeństwa lub państwa. Moralność preferuje zachowania pożądane, twórcze i wpływające na poprawne współżycie ludzi, a potępia zachowania destrukcyjne, które zagrażają współżyciu społecznemu. Na kształt takich norm mają wpływ różne okoliczności i elementy. Zaliczamy do nich np. epokę, w której człowiek żyje, stosunki społeczne, zasady i wierzenia religijne, tradycje narodowe i wiele innych. Mogą one podlegać zmianom, ale w każdym społeczeństwie istnieje pewien zespół norm moralnych wspólnych dla całego społeczeństwa. Są to elementarne normy moralne, uniwersalne i akceptowane przez wszystkich. Nie są one sankcjonowane przez państwo; o ich przestrzeganiu decyduje po prostu wybór poszczególnych ludzi. Postępowanie zgodnie z nimi powoduje zazwyczaj dobre samopoczucie (np. wskutek uznania innych czy lepszej samooceny), zaś postępowanie przeciwne wiąże się z negatywnymi konsekwencjami, na przykład w postaci poczucia winy lub potępienia społecznego.

Różnice między prawem a moralnością

Polityka

Politykę również można definiować na wiele sposobów.

Arystoteles twierdził, że polityka to rodzaj sztuki rządzenia państwem, której celem jest dobro wspólne. W starożytności i średniowieczu dominujący był nurt idealizujący politykę i polityków oraz wywodzący jej źródła z praw natury albo woli sił nadprzyrodzonych; takie podejście usprawiedliwiało nierównoprawne podziały na uprzywilejowanych rządzących i podporządkowanych ich interesom poddanych.

W czasach nowożytnych funkcjonuje wiele ujęć polityki. Podstawą nowożytnych definicji polityki są teorie Maxa WeberaMax WeberMaxa Webera, który twierdził, że polityka to dążenie do udziału we władzy lub do wywierania wpływu na podział władzy, czy to między państwami, czy też w obrębie państwa, między grupami ludzi, jakie to państwo tworzą. Definicja ta jest uniwersalna i zawiera dwa wymiary polityki, tj. wewnętrzny (wewnątrzpaństwowy) i zewnętrzny (międzypaństwowy). Obecnie warto ją uzupełnić o stosunki państw narodowych z organizacjami międzynarodowymi oraz o stosunki między tymi organizacjami i w ich obrębie. W amerykańskiej doktrynie aktualnie najbardziej popularne jest definiowanie polityki jako sztuki zdobywania władzy.

Konflikt polityczny

Konflikt polityczny to walka między podmiotami polityki, np. partiami politycznymi, ośrodkami władzy czy państwami, która wynika ze sprzecznych interesów i wykluczających się celów.

Konflikty polityczne mają swoją genezę w momencie uświadomienia sobie przez podmioty polityki istnienia sprzeczności oraz faktu, że zaspokojenie dążeń jednego z tych podmiotów może się odbywać tylko kosztem drugiego.

Najostrzejsze konflikty mają charakter narodowościowy, rasowy, religijny i niepodległościowy. Często prowadzą też do destabilizacji życia politycznego, a w skrajnych przypadkach – do rozpadu państwa. Niektóre kraje, aby zabezpieczyć się przed taką ewentualnością, wprowadzają określone rozwiązania do swoich konstytucji (np. możliwość wprowadzenia stanu wyjątkowego).

Przykładem ostrego konfliktu politycznego o charakterze międzynarodowym, który obecnie rozgrywa się na wielu obszarach, jest rywalizacja USA i Chin. Relacje między tymi państwami są bliskie zerwania. Prezydent USA Donald Trump wielokrotnie obwiniał Chiny o wybuch i rozprzestrzenianie się epidemii koronawirusa (2020 r.), a także o szpiegostwo i kradzież własności intelektualnej. W konsekwencji podjął też decyzję o zamknięciu chińskiego konsulatu w Houston. W ramach odwetu Chiny nakazały amerykańskim dyplomatom opuszczenie konsulatu w mieście Chengdu. Oba państwa rywalizują też ze sobą w dziedzinie handlu.

Kompromis polityczny

Rozwiązaniem sytuacji konfliktu politycznego jest dążenie do konsensusukonsensuskonsensusu, wymagającego od stron konfliktu wzajemnych ustępstw. Mówimy wówczas o kompromisie, który jest uzależniony od kultury politycznej, charakteru i podłoża konfliktu. Kompromis jest metodą rozwiązania konfliktu oznaczającą wspólne i akceptowalne stanowisko stron. Nie jest on optymalnym rozwiązaniem konfliktu, ponieważ oznacza konieczność rezygnacji z części interesów przez każdą ze stron, ale pozwala opanować spór.

Przykładem kompromisu politycznego jest osiągnięcie w 2013 r. przez Radę UE (ministrów rolnictwa), Parlament Europejski i Komisję Europejską porozumienia politycznego w sprawie reformy wspólnej polityki rolnej. Porozumienie dotyczy rozporządzeń, które w latach 2014–2020 regulują funkcjonowanie wspólnej polityki rolnej w zakresie płatności bezpośrednich, wsparcia rozwoju obszarów wiejskich, wspólnej organizacji rynków rolnych oraz finansowania, zarządzania i monitorowania wspólnej polityki rolnej.

Słownik