Prawo

Istnieją różne definicje prawa. Jedna z nich mówi, że jest to zespół norm ustanowionych albo usankcjonowanych przez państwo i zabezpieczonych aparatem przymusu państwoweg,o które określają postępowanie ludzi.

Jest wiele sposobów, na które można skategoryzować prawo, między innymi funkcjonuje podział na:

  • prawo pozytywne – stanowione przez ludzi (państwo);

  • prawo natury – obowiązujące niezależnie od woli ludzi, tylko odkrywane przez człowieka.

Prawo pełni różne funkcje. Przede wszystkim jest regulatorem życia społecznego,  pełni rolę ochronną i stabilizacyjną. Realizuje też funkcję wychowawczą, przez wyrabianie odpowiednich nawyków u obywateli, dzięki czemu zachowania społeczne są bardziej przewidywalne. Zapewnia też poczucie sprawiedliwości społecznej, ponieważ daje równość szans i możliwości życiowych, gwarantując swoją bezstronność i obiektywność wobec obywateli i innych podmiotów prawa. Umożliwia dochodzenie praw obywatelskich i praw człowieka oraz zapewnienia wolności. Prawo zapewnia spokój, bezpieczne funkcjonowanie całego społeczeństwa i ułatwia osiąganie dążeń życiowych obywateli. Ma gwarantować równe i sprawiedliwe traktowanie wszystkich ludzi oraz umożliwiać im dochodzenie roszczeń przez stwarzanie warunków do rozstrzygania sporów.

bg‑cyan

Podaj przykład normy prawnej zawartej zarówno w prawie pozytywnym, jak i w prawie natury.

Normy moralne

Równie ważną rolę jak normy prawne w życiu codziennym odgrywają normy moralne. Moralność jest ukształtowanym w długotrwałym procesie rozwoju społeczeństwa zespołem uznanych norm i zasad postępowania, według których określone zachowania oceniane są jako dobre lub złe. Normy moralne pozwalają oceniać zachowanie człowieka względem innego człowieka, społeczeństwa lub państwa. Moralność preferuje zachowania pożądane, twórcze i wpływające na poprawne współżycie ludzi, a potępia zachowania destrukcyjne, które zagrażają współżyciu społecznemu. Na kształt takich norm mają wpływ różne okoliczności i elementy. Zaliczamy do nich np. epokę, w której człowiek żyje, stosunki społeczne, zasady i wierzenia religijne, tradycje narodowe i wiele innych. Mogą one podlegać zmianom, ale w każdym społeczeństwie istnieje pewien zespół norm moralnych wspólnych dla całego społeczeństwa. Są to elementarne normy moralne, uniwersalne i akceptowane przez wszystkich. Nie są one sankcjonowane przez państwo; o ich przestrzeganiu decyduje po prostu wybór poszczególnych ludzi. Postępowanie zgodnie z nimi powoduje zazwyczaj dobre samopoczucie (np. wskutek uznania innych czy lepszej samooceny), zaś postępowanie przeciwne wiąże się z negatywnymi konsekwencjami, na przykład w postaci poczucia winy lub potępienia społecznego.

bg‑cyan

Podaj, jakie znaczenie dla przestrzegania norm moralnych ma religia.

Różnice między prawem a moralnością

R6O7p77sasMRk1
Grafika przedstawia asfaltową jezdnię, na której namalowana e są trzy strzałki. Środkowa strzałka wskazuje kierunek do przodu, lewa skręt w lewo, prawa skręt w prawo. Ilustracja interaktywna 1. Przedmiot regulacji Prawo reguluje wyłącznie zachowania i czyny człowieka, a moralność – również przeżycia, uczucia i relacje człowieka do przyrody, wynikające z religii i innych wartości. Z tego punktu widzenia nienawiść nie będzie stanowiła przestępstwa, ale będzie złamaniem normy moralnej., 2. Funkcje i charakter regulacji Na terenie konkretnego państwa zasadniczo może obowiązywać jeden system prawny, ale równocześnie wiele systemów moralnych., 3. Sposób obrony wzorów zawartych w normach Normy prawne są chronione przez aparat państwowy dysponujący środkami przymusu. Na straży norm moralnych stoi presja opinii publicznej związana z ewentualnym potępieniem i odrzuceniem., 4. Sposób ujęcia praw i obowiązków Normy prawne są dwustronne, a normy moralne – jednostronne. W przypadku tych pierszych dla jednej strony wynikają uprawnienia, a dla drugiej – obowiązki. Normy moralne koncentrują się na oczekiwanych zachowaniach, nie nadają uprawnień., 5. Geneza powstania norm Normy prawne są ustanawiane i sankcjonowane przez państwo, obowiązują ze względu na nakaz pochodzący od władzy państwowej. Normy moralne powstają i kształtują się w trakcie wychowania i oddziaływania społecznego., 6. Sposób ogłaszania i formalizowania norm Cechą norm prawnych jest to, że najczęściej są spisane i szczegółowo regulują postępowanie człowieka. Normy moralne najczęściej nie są spisane, zazwyczaj są nieprecyzyjne, wskazując bardziej ogólny kierunek postępowania.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑cyan

Wskaż przykład konfliktu między prawem i moralnością.

Polityka

Politykę również można definiować na wiele sposobów.

Arystoteles twierdził, że polityka to rodzaj sztuki rządzenia państwem, której celem jest dobro wspólne. W starożytności i średniowieczu dominujący był nurt idealizujący politykę i polityków oraz wywodzący jej źródła z praw natury albo woli sił nadprzyrodzonych; takie podejście usprawiedliwiało nierównoprawne podziały na uprzywilejowanych rządzących i podporządkowanych ich interesom poddanych.

W czasach nowożytnych funkcjonuje wiele ujęć polityki. Podstawą nowożytnych definicji polityki są teorie Maxa WeberaMax WeberMaxa Webera, który twierdził, że polityka to dążenie do udziału we władzy lub do wywierania wpływu na podział władzy, czy to między państwami, czy też w obrębie państwa, między grupami ludzi, jakie to państwo tworzą. Definicja ta jest uniwersalna i zawiera dwa wymiary polityki, tj. wewnętrzny (wewnątrzpaństwowy) i zewnętrzny (międzypaństwowy). Obecnie warto ją uzupełnić o stosunki państw narodowych z organizacjami międzynarodowymi oraz o stosunki między tymi organizacjami i w ich obrębie. W amerykańskiej doktrynie aktualnie najbardziej popularne jest definiowanie polityki jako sztuki zdobywania władzy.

bg‑cyan

Przedstaw własną propozycję definicji polityki.

Konflikt polityczny

Konflikt polityczny to walka między podmiotami polityki, np. partiami politycznymi, ośrodkami władzy czy państwami, która wynika ze sprzecznych interesów i wykluczających się celów.

Konflikty polityczne mają swoją genezę w momencie uświadomienia sobie przez podmioty polityki istnienia sprzeczności oraz faktu, że zaspokojenie dążeń jednego z tych podmiotów może się odbywać tylko kosztem drugiego.

R1W8gkwMvTblr1
Mapa myśli. Lista elementów: Nazwa kategorii: [bold] formy konfliktów politycznych[/] Elementy należące do kategorii [bold] formy konfliktów politycznych[/] Nazwa kategorii: zerwanie rozmówNazwa kategorii: manifestacjeNazwa kategorii: rozruchyNazwa kategorii: rewolucjeNazwa kategorii: wojnyNazwa kategorii: dominacja polityczna, (chęć podporządkowania)Nazwa kategorii: zróżnicowanie (np. ideologiczne)Koniec elementów należących do kategorii [bold] formy konfliktów politycznych[/]
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Najostrzejsze konflikty mają charakter narodowościowy, rasowy, religijny i niepodległościowy. Często prowadzą też do destabilizacji życia politycznego, a w skrajnych przypadkach – do rozpadu państwa. Niektóre kraje, aby zabezpieczyć się przed taką ewentualnością, wprowadzają określone rozwiązania do swoich konstytucji (np. możliwość wprowadzenia stanu wyjątkowego).

Przykładem ostrego konfliktu politycznego o charakterze międzynarodowym, który obecnie rozgrywa się na wielu obszarach, jest rywalizacja USA i Chin. Relacje między tymi państwami są bliskie zerwania. Prezydent USA Donald Trump wielokrotnie obwiniał Chiny o wybuch i rozprzestrzenianie się epidemii koronawirusa (2020 r.), a także o szpiegostwo i kradzież własności intelektualnej. W konsekwencji podjął też decyzję o zamknięciu chińskiego konsulatu w Houston. W ramach odwetu Chiny nakazały amerykańskim dyplomatom opuszczenie konsulatu w mieście Chengdu. Oba państwa rywalizują też ze sobą w dziedzinie handlu.

bg‑cyan

Zastanów się, czy społeczeństwa mogą funkcjonować bez konfliktów politycznych.

Kompromis polityczny

Rozwiązaniem sytuacji konfliktu politycznego jest dążenie do konsensusukonsensuskonsensusu, wymagającego od stron konfliktu wzajemnych ustępstw. Mówimy wówczas o kompromisie, który jest uzależniony od kultury politycznej, charakteru i podłoża konfliktu. Kompromis jest metodą rozwiązania konfliktu oznaczającą wspólne i akceptowalne stanowisko stron. Nie jest on optymalnym rozwiązaniem konfliktu, ponieważ oznacza konieczność rezygnacji z części interesów przez każdą ze stron, ale pozwala opanować spór.

Przykładem kompromisu politycznego jest osiągnięcie w 2013 r. przez Radę UE (ministrów rolnictwa), Parlament Europejski i Komisję Europejską porozumienia politycznego w sprawie reformy wspólnej polityki rolnej. Porozumienie dotyczy rozporządzeń, które w latach 2014–2020 regulują funkcjonowanie wspólnej polityki rolnej w zakresie płatności bezpośrednich, wsparcia rozwoju obszarów wiejskich, wspólnej organizacji rynków rolnych oraz finansowania, zarządzania i monitorowania wspólnej polityki rolnej.

bg‑cyan

Rozważ, dlaczego współpraca jest korzystniejszym sposobem rozwiązania konfliktu niż kompromis.

Słownik

konsensus
konsensus

porozumienie osiągnięte w wyniku dyskusji i kompromisu

Max Weber
Max Weber

(1864–1920); niemiecki socjolog, filozof, prawnik i ekonomista