Przeczytaj
Mniejszości narodowe
Mniejszość narodowa to grupa polskich obywateli, która spełnia następujące kryteria:
jest mniej liczna od pozostałej części ludności RP;
odróżnia się w sposób istotny od pozostałych obywateli: językiem, kulturą albo tradycją;
posiada świadomość własnej historycznej wspólnoty narodowej i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę;
jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium RP od co najmniej 100 lat;
utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie.
Państwo polskie gwarantuje mniejszościom narodowym szerokie uprawnienia. Mają one m.in. prawo do używania języków narodowych we własnych instytucjach użyteczności publicznej. Dotyczy to szczególnie szkół, które są dwujęzyczne. Placówki te otrzymują bezpłatne podręczniki do nauki języka, którym posługuje się dana mniejszość narodowa.
Mniejszości etniczne
Mniejszość etniczna jest to grupa polskich obywateli, spełniająca następujące warunki:
jest mniej liczna od pozostałej części ludności RP;
odróżnia się w sposób istotny od pozostałych obywateli: językiem, tradycją oraz kulturą;
pragnie zachować swój język, tradycję i kulturę;
posiada świadomość własnej historycznej wspólnoty etnicznej i w swoich działaniach jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę;
jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium RP od co najmniej 100 lat;
nie utożsamia się z narodem zorganizowanym we własne państwo.
Do mniejszości etnicznych w RP zaliczamy:
Tatarów (są muzułmanami, wyznającymi islam sunnickiislam sunnicki, w większości zamieszkują Podlasie);
Łemków (większość z nich jest grekokatolikami, mają swój dialektdialekt i kulturę, zamieszkują Beskid Niski i Sądecki);
Karaimów (pochodzą z Krymu, mają odmienny język i religię wywodzącą się z judaizmu. Zamieszkują takie miasta, jak Warszawa, Wrocław, Gdańsk, Gdynia i Sopot);
Romów nazywanych Cyganami (pochodzą z Indii, mają odrębny język i kulturę, mieszkają we własnych wspólnotach na terenie całego kraju, wyznają różne religie).
Różnica między oboma rodzajami mniejszości koncentruje się na stosunku do narodu zorganizowanego we własne państwo.
Społeczność posługująca się językiem regionalnym
Zgodnie z polskim prawem język kaszubski jako jedyny w Polsce jest językiem regionalnym, a młodzież zdająca maturę może ją zdawać także posługując się tym językiem. Kaszubi to grupa ludności zamieszkująca Pomorze Gdańskie, a także wschodnią część Pomorza Zachodniego. Wywodzą się od wschodniej grupy zachodniosłowiańskich plemion pomorskich i są zróżnicowani kulturowo. Mają swoje wzornictwo i obyczaje.
Oprócz jedynego w Polsce języka regionalnego ludność naszego kraju posługuje się różnymi dialektami języka polskiego, co jest uwarunkowane podziałami regionalnymi oraz spuścizną kulturową i historyczną, w tym zaborami.
Imigranci
Imigracja to zjawisko polegające na przyjeździe z zagranicy na pobyt czasowy lub w celu stałego zamieszkania. Jest ona przeciwieństwem emigracjiemigracji i dzieli się na legalną i nielegalną, a jej przyczynami są względy polityczne, religijne, społeczne i prywatne. Wśród imigrantów niektórzy łatwo się asymilują z polską społecznością (np. ze względu na bliskość kulturową), innym sprawia to duże trudności, a jeszcze inni w ogóle o tym nie chcą myśleć.
Imigrantami w Polsce są najczęściej osoby, które:
są repatriantamirepatriantami;
przybyły do Polski ze względów ekonomicznych;
przybyły do Polski w celach edukacyjnych;
pracują w Polsce jako specjaliści albo w polskich oddziałach zagranicznych koncernów;
są uchodźcamiuchodźcami.
Elementy dziedzictwa kulturowego Romów
Szczególne miejsce w polskiej społeczności zajmuje mniejszość romska. Jest ona bardzo specyficzna i różni się w zasadniczy sposób od innych mniejszości etnicznych na terenie Polski.
Prawo
Najważniejsze, centralne miejsce w życiu Romów zajmuje niepisane prawo. Zgodnie
z uświęconą tradycją społeczność romska ma charakter patriarchalny. Głową rodziny jest mężczyzna, który z kolei podlega przywódcy rodu oraz starszyźnie. Zadaniem mężczyzny stojącego na czele rodziny, a także rodu i starszyzny jest przestrzeganie zasad prawa romskiego zawierającego m.in. normy odnoszące się do współżycia, obyczajów, ról społecznych, czy sankcji. Zgodnie z romską tradycją Cyganie są zobowiązani manifestować swoją romskość, posługiwać się językiem romani w kontaktach z innymi członkami swojej społeczności, okazywać sobie solidarność, pomoc, przestrzegać obrzędów i rytuałów. Rolą starszyzny romskiej jest egzekwowanie prawa i sprawowanie władzy.
Religia
Cechą charakterystyczną dla wierzeń Romów jest to, że nie wyznają oni jednolitej religii. Romowie zazwyczaj przyjmowali religię obowiązującą w miejscu ich osiedlenia, a było to związane z presją, ponieważ stanowiło warunek przetrwania. Romowie z Europy Środkowej oraz części Europy Zachodniej są katolikami, inni, z krajów protestanckich – protestantami, a jeszcze inni, z krajów dawnego Związku Radzieckiego, Bułgarii i Rumunii – prawosławnymi. Romowie, wywodzący się z Północnej Afryki, Bliskiego Wschodu, Bośni i Albanii wyznają islam. Wierzenia Romów są też poddane wpływom indyjskim i pogańskim. Duże znaczenie odgrywa w nich wiara w magię, a także siły nadprzyrodzone, moc uroków, amuletów, talizmanów i klątw oraz różnych rytuałów. Romowie wierzą w demony i złe duchy.
Wybitni przedstawiciele
Do wybitnych przedstawicieli społeczności romskiej należą m.in.:
Edyta GórniakEdyta Górniak,
Pola NegriPola Negri,
PapuszaPapusza.
Romowie to niezwykle interesująca mniejszość etniczna. Na przestrzeni dziejów przejęli od społeczności zamieszkujących Azję i Europę różne elementy kultury i tradycji, tworząc wraz z własnym systemem wartości oryginalny „tygiel”, którym wzbogacają także nasz kraj.
Słownik
regionalna odmiana języka polskiego
wyjazd za granicę na pobyt czasowy albo w celu zamieszkania na stałe
jeden z trzech głównych odłamów islamu; jego wyznawcy stanowią 75–90 % wszystkich muzułmanów
osoby powracające do kraju po długim pobycie na obczyźnie
osoby, które musiały opuścić teren, na którym mieszkały ze względu na różnego rodzaju prześladowania