OdaodaOda do młodości Adama Mickiewicza to tekst o szczególnym, przełomowym znaczeniu. Uznaje się ją za manifest romantyzmu polskiego, zapowiadający zupełnie nowe tendencje w sztuce. Poeta napisał Odę w grudniu 1820 roku w Kownie, włączając się w dyskusję wokół tematu nowej sztuki i spór między „młodymi” a „starymi”, czyli między nadchodzącym pokoleniem romantyków a odchodzącym pokoleniem klasyków.

RcC4uXHKAtbwo1

Obraz przedstawia portret mężczyzny. Mężczyzna jest w średnim wieku. Ukazany jest jego lewy profil i górna cześć tułowia. Mężczyzna ma bujne, proste włosy. Sięgają mu do ramion. Widać wydatną, ciemną brew. Nos mężczyzny jest prosty. Mężczyzn na na sobie surdut i płaszcz z szerokim kołnierzem.

W 1818 roku ukazała się rozprawa Kazimierza Brodzińskiego O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej. Autor scharakteryzował dwa nurty literackie: klasyczność, reprezentowaną przez pisarzy respektujących zasady klasycznej poetyki i kultywujących ustalone w starożytności wzorce piękna, oraz romantyczność związaną głównie z literaturą niemiecką, sięgającą do tradycji średniowiecza i wyróżniającą się nieskrępowaną wyobraźnią. Brodziński nie tylko uznał, że oba nurty są równoprawne, ale wręcz podkreślał, że literatura polska powinna rozwijać się zgodnie ze swym duchem narodowym, czerpiąc z pierwiastków romantycznych. Na rozprawę Brodzińskiego odpowiedział w 1819 roku profesor Uniwersytetu Wileńskiego Jan Śniadecki tekstem O pismach klasycznych i romantycznych. Śniadecki w ostrym tonie przekonywał, że tendencje romantyczne są szkodliwe i zagrażają obowiązującej od wieków estetyce klasycznej. Spór ten nie dotyczył tylko literatury, ale miał charakter światopoglądowy pomiędzy stanowiskiem zachowawczym a tendencjami rewolucyjnymi i dążeniem do zmian.

Oda do młodości jest zapowiedzią nadchodzącego przełomu. To manifest: literacki i polityczny. Utwór w swoim czasie był wypowiedzią oryginalną i nowatorską, łączącą elementy poetyki klasycystycznej z estetyką nowego pokolenia romantyków. Poeta zestawił klasycyzującą formę ody z rewolucyjną, romantyczną treścią. Zwraca uwagę naruszenie poetyki i rozluźnienie zasad gatunkowych związanych z odą, ale przede wszystkim warstwa ideowa. Poeta odrzuca typowe dla oświecenia hasła racjonalizmuracjonalizmracjonalizmu i empiryzmuempiryzmempiryzmu, wprowadzając na ich miejsce afirmację „świata ducha”, czyli uczuć, marzeń i wyobraźni oraz kult młodości. Widzimy tu więc zapowiedź nowych tendencji w literaturze, a jednocześnie obraz nowego pokolenia. Twórca podkreślił odrębność swojej generacji względem poprzedników, stworzył zarys romantycznego stosunku do świata i systemu wartości. Dzieło Adama Mickiewicza jest także interpretowane jako manifest polityczny. Utwór stworzony dziesięć lat przed wybuchem powstania listopadowego, dzięki motywom zjednoczenia i walki o wspólne dobro, stał się jednym z głównych tekstów zachęcających do działań niepodległościowych.

Słownik