NATO

NATO (ang. North Atlantic Treaty Organization) jest ponadregionalną organizacją polityczno–wojskową opartą na sojuszniczym systemie bezpieczeństwa i zasadzie kolektywnej obrony, zgodnie z którą napaść zbrojna na jednego z członków NATO uważana jest za atak przeciw wszystkim członkom.

Ra09vLOe7kEL6

Grafika przedstawia flagę NATO. Na granatowym tle, pośrodku w okręgu znajduje się biały pierścień symbolizujący jedność, a w nim róża kompasowa, symbolizująca dążenie do zapewnienia bezpieczeństwa ze wszystkich stron.

Historia Paktu Północnoatlantyckiego

Historia NATO kształtowała się zgodnie z następującym kalendarium:

Organizacja i działanie NATO

Jedynym organem traktatowym NATO, którego kwatera główna znajduje się w Brukseli, jest Rada Północnoatlantycka. Jako najwyższy organ NATO wydaje ona deklaracje i komunikaty skierowane do opinii publicznej oraz państw, które nie są członkami NATO. W deklaracjach i komunikatach uzasadnia ona przyczyny podjęcia określonych działań przez Sojusz Północnoatlantycki. Równocześnie w ramach Rady Północnoatlantyckiej państwa członkowskie NATO konsultują kwestie dotyczące ich bezpieczeństwa. Rada podejmuje decyzje jednomyślnie, bez głosowania (przez konsensuskonsensuskonsensus). Przestrzeganie decyzji Rady jest dla państw członkowskich obligatoryjneobligatoryjneobligatoryjne. Rada obraduje na szczeblu szefów państw lub rządów, ministrów obrony narodowej, ministrów spraw zagranicznych i Stałych Reprezentantów państw członkowskich.

Inne, nietraktatowe organy NATO, to:

RyzzJKrkwLq551

Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Mężczyzna ma pociągłą twarz i spiczasty nos. Jego włosy są szpakowate, proste, krótko ostrzyżone. Mężczyzna ubrany jest w garnitur i koszulę. Uśmiecha się.

Najwyższym stanowiskiem politycznym w Sojuszu jest sekretarz generalny NATO jako Przewodniczący Rady Północnoatlantyckiej, wybierany na 4‑letnią kadencję. Zgodnie z przyjętą praktyką stanowisko to jest obsadzane przez cywilnych polityków europejskich z państw będących członkami NATO. Sekretarz generalny NATO jest organem Sojuszu zajmującym się opracowywaniem raportów i projektów uchwał oraz nadzorowaniem ich wykonywania przez inne organy Sojuszu. Ponadto reprezentuje Pakt na zewnątrz. Organem pomocniczym, podległym sekretarzowi generalnemu, jest Sekretariat Międzynarodowy.

W 2014 r. wybrano sekretarza generalnego NATO. Został nim Jens Stoltenberg, norweski polityk i ekonomista, a także premier swojego kraju w latach 2000–2001 oraz 2005–2013. Pełni on funkcję w przedłużonej do 2022 r. kadencji.

R1PuAfK0v5DIe1

Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę w stroju generała USA. Jego twarz jest owalna, oczy głęboko osadzone. Mężczyzna ma krótkie, jasne włosy. Na lewej piersi ma liczne baretki. Za jego plecami znajduje się flaga USA.

Rolę naczelnego dowódcy połączonych sił zbrojnych NATO w Europie pełnią wyłącznie amerykańscy wojskowi. Od 3 maja 2019 r. naczelnym dowódcą połączonych sił zbrojnych NATO w Europie jest generał Tod D. Wolters.

Rola NATO

O ile w czasach zimnej wojny działalność NATO była ukierunkowana na obronę przed Związkiem Sowieckim i jego koalicjantami z Układu Warszawskiego, o tyle po jej zakończeniu charakter Paktu Północnoatlantyckiego uległ przeformułowaniu. Doprowadziły do tego także zmiany w Europie Środkowej po 1989 r. i przekształcenia systemu socjalistycznego w Związku Sowieckim znane pod nazwą pieriestrojkapieriestrojkapieriestrojka. Podstawowym celem Paktu pozostało zapewnienie bezpieczeństwa jego członkom, jednak za główne zagrożenie nie miał być już uważany Związek Sowiecki. Od 11 września 2001 r., kiedy doszło do zamachów terrorystycznych w Stanach Zjednoczonych, na pierwszy plan jako główne zadanie paktu wybiła się „wojna z terroryzmem”.

Jednym z największych problemów NATO związanych z utrzymaniem pokoju i bezpieczeństwa są konflikty zbrojne w państwach arabskich, skupiające na sobie uwagę świata i angażujące członków Sojuszu. W celu zapewnienia członkom NATO bezpieczeństwa istnieje potrzeba ciągłego podnoszenia potencjału obronnego państw członkowskich i udzielanie wzajemnej pomocy. Konsekwencja w realizacji tych zadań ma znaczenie ze względu na militarny charakter Paktu, który swoje działania opiera na strategii wojskowej i stałym kontyngencie wojskowym, wykorzystywanym w ramach operacji pokojowych.

Punktem zwrotnym w najnowszej historii Sojuszu stała się agresja Rosji na Ukrainę połączona z nielegalną aneksją Krymu w 2014 r. Od tej chwili podstawowym elementem działań NATO ponownie stały się odstraszanie i obrona przed potencjalną agresją. Na Szczycie NATO w Warszawie w 2016 r. zapadła decyzja o rozmieszczeniu w Polsce i państwach bałtyckich batalionowych grup bojowych NATO.

Rola Polski w NATO

Długotrwałe starania dyplomatyczne i reformy w sferze obronności dały efekt w postaci przyjęcia Polski do Sojuszu Północnoatlantyckiego. Nastąpiło to 12 marca 1999 r. Począwszy od przyjęcia do Sojuszu, pozycja Polski w NATO stale rośnie, nie tylko jako solidnego sojusznika, aktywnie kształtującego dyskusje i decyzje w Kwaterze Głównej NATO, ale także lojalnego partnera uczestniczącego w misjach i operacjach wojskowych Sojuszu. Polska jest również obecna w strukturach tzw. wysuniętej obecności NATO na wschodniej flance, na Łotwie i w Rumunii. Na terytorium Polski znajdują się elementy infrastruktury wojskowej NATO. Równocześnie dzięki systematycznym ćwiczeniom z sojusznikami, Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej spełniają wszystkie standardy NATO. Ponadto Polska jako jedno z kilku państw Sojuszu przeznacza ponad 2% PKBPKBPKB na cele związane z obronnością.

Słownik