Przeczytaj
Osmoregulacja i wydalanie
Niewielkie tempo przemian wewnętrznych oraz duża powierzchnia względna protistów powodują, że zbędne i szkodliwe produkty przemiany materii są usuwane z komórki na drodze dyfuzji. Inaczej wygląda bilans wodno−jonowy. W zależności od stężenia roztworu, w którym znajduje się pantofelek, jego komórka traci lub pobiera wodę na drodze osmozy. Sprawna osmoregulacja ma szczególnie duże znaczenie dla słodkowodnych protistów, narażonych na stały dopływ wody do komórek. Na skutek osmozyosmozy woda nieustannie migruje z hipotonicznegohipotonicznego środowiska zewnętrznego do wnętrza komórek.
Protisty morskie i pasożytnicze zwykle nie muszą regulować ilości wody i związków mineralnych, ze względu na to, że otaczające je środowisko jest izotoniczne względem wnętrza komórki. Protisty żyjące w wodach słodkich narażone są na osmotyczny napływ wody do komórki, ponieważ otaczająca je woda stanowi dla nich środowisko hipotoniczne. Do usuwania nadmiaru wody służą im rytmicznie kurczące się wodniczki tętniącewodniczki tętniące, które wraz z wodą usuwają z komórki także szkodliwe produkty przemiany materii. Łączą zatem funkcje osmoregulacyjne z funkcjami wydalniczymi.
Trębacze są jednymi z największych wodnych pierwotniaków, zaliczanych do orzęsków, prostych jednokomórkowych organizmów. Rozmiar niektórych gatunków sięga dwóch milimetrów, pozwalając na dostrzeżenie ich gołym okiem. Nazwa trębacz lub trąbik (Stentor) pochodzi od stożkowatego kształtu ciała, przypominającego trąbkę.
Przeprowadzono doświadczenie, w którym obserwowano częstotliwość pulsowania wodniczek tętniącychwodniczek tętniących u słodkowodnych pantofelków, w zależności od stężenia roztworu środowiska, w którym zostały umieszczone:
− wraz ze wzrostem stężenia roztworu zewnątrzkomórkowego (roztwór NaCl), spada częstotliwość pulsowania wodniczek tętniących (usuwających wodę z komórki), ponieważ mniej wody wnika na drodze osmozy do komórki pantofelka;
− umieszczenie pantofelka w roztworze o wyższym stężeniu, niż panujące we wnętrzu jego komórki, spowoduje natomiast odwodnienie komórki pantofelka na skutek osmotycznego odpływu wody z wnętrza komórki (środowiska hipotonicznego), do zewnętrznego środowiska hipertonicznegohipertonicznego.
Większość pierwotniaków, w warunkach wysuszenia, potrafi otoczyć się grubą osłonką, odwodnić cytoplazmę i przejść w stan uśpienia (anabiozy). Pozwala im to przetrwać długotrwałe okresy niekorzystnego braku wody.
Słownik
odmiana dyfuzji prostej, polegająca na przenikaniu rozpuszczalnika (wody) przez błonę półprzepuszczalną, z roztworu o stężeniu niższym do roztworu o stężeniu wyższym, co powoduje wyrównanie stężeń substancji po obu stronach błony
roztwór o wyższym stężeniu substancji rozpuszczonej), niż roztwór, z którym jest porównywany
roztwór o niższym stężeniu substancji rozpuszczonej), niż roztwór, z którym jest porównywany
u protistów odpowiada za proces osmoregulacji i wydalania produktów przemiany materii