CytokinezacytokinezaCytokineza to proces podziału cytoplazmycytoplazmacytoplazmy i rozdziału organelli komórkowych między dwie komórki potomne. Zachodzi w trakcie anafazyanafazaanafazy lub pod koniec telofazytelofazatelofazy.

RcFs0GtjdchrV

Grafika przedstawia schemat przebiegu cyklu komórkowego z zaznaczonym etapem cytokinezy. Cykl został oznaczony na planie koła. Rozpoczyna się on od mitozy, która następnie przechodzi w cytokinezę. Jest to faza M, w której dochodzi do utworzenia dwóch komórek potomnych. Następnie dochodzi do interfazy, składającej się z trzech etapów. W fazie G indeks dolny 1 komórka wzrasta. W fazie S dochodzi do syntezy DNA, natomiast w fazie G indeks dolny 2 znowu dochodzi do wzrostu komórki.

W komórkach zwierzęcych cytokineza zachodzi w telofazie. MikrofilamentymikrofilamentyMikrofilamenty wytwarzają w płaszczyźnie równikowej komórki pierścień zbudowany z białek kurczliwych: aktyny i miozyny. Skurcz pierścienia prowadzi do powstania początkowo niewielkiego zwężenia nazywanego bruzdą podziałowąbruzda podziałowabruzdą podziałową. Pierścień zaciska się stopniowo, powodując wreszcie całkowite rozdzielenie się cytoplazmy do dwóch komórek potomnych. W wyniku tego procesu obie komórki otrzymują zarówno cytozol, jak i organella komórkowe.

W komórkach roślinnych cytokineza przebiega inaczej ze względu na obecność ściany komórkowej. Strukturą, która odgrywa istotną rolę w tym procesie, jest fragmoplastfragmoplastfragmoplast, czyli wrzeciono cytokinetyczne, sformowane z ułożonych równolegle mikrotubulmikrotubulemikrotubul i mikrofilamentów. Mikrotubule to elementy cytoszkieletucytoszkieletcytoszkieletu zbudowane z białka – tubuliny. Biorą one udział w nadawaniu komórce kształtu i w transporcie wewnątrzkomórkowym. Z kolei mikrofilamenty to elementy cytoszkieletu z białka – aktyny.

W płaszczyźnie równikowej fragmoplastu dochodzi do układania się pęcherzyków pochodzących z aparatu Golgiegoaparat Golgiegoaparatu Golgiego – przypuszcza się, że w ich tworzeniu bierze udział także retikulum endoplazmatyczne. Zawierają one budulec ściany i błony komórkowej komórek potomnych. Możliwość transportu zapewniają im elementy cytoszkieletu (głównie mikrotubule).

Między dzielącymi się komórkami powstaje trójwarstwowa przegroda. Jej wewnętrzna część zbudowana jest z polisacharydów (pektynpektynypektyn) zamkniętych w pęcherzykach, które łącząc się, tworzą tzw. przegrodę pierwotnąprzegroda pierwotnaprzegrodę pierwotną powstałą z zestalonego wnętrza pęcherzyków i pokrywających je od dwóch stron błon plazmatycznych.

Przegroda pierwotna rośnie aż do momentu połączenia się z błoną komórkową na krawędzi dzielącej się komórki. W ten sposób każda z komórek potomnych otrzymuje własną błonę komórkową – pomiędzy tymi nowo powstałymi fragmentami błony wykształca się pierwotna ściana komórkowa. Do jej uformowania zostają wykorzystane substancje znajdujące w przegrodzie pierwotnej, a wytworzenie w jej centralnej części blaszki środkowej pozwala na ostateczne rozdzielenie się komórek potomnych.

Słownik