Zbudowane z włókien mięśniowych (miocytówmiocytmiocytów) mięśnie kurczą się pod wpływem docierających do nich impulsów nerwowych. Gdy impulsy przestają płynąć, mięśnie rozkurczają się. Impulsy nerwowe przekazywane są do miocytów za pośrednictwem aksonów neuronów ruchowych (motoneuronówmotoneuronmotoneuronów), których ciała komórkowe zlokalizowane są w rdzeniu kręgowym. Miejsce przekazywania pobudzenia z motoneuronów do włókna mięśniowego nosi nazwę synapsy nerwowo‑mięśniowejsynapsa nerwowo‑mięśniowasynapsy nerwowo‑mięśniowej. W związku z obecnością w miocytach nie tylko włókien kurczliwych (utworzonych z aktyny i miozyny), lecz także włókien sprężystych (zbudowanych z elastyny), mięsień podczas wykonywanej pracy może zmieniać zarówno długość (praca o charakterze dynamicznym), jak i napięcie (praca statyczna).

Więcej na temat mechanizmu skurczu mięśnia przeczytasz tutajPkbTWD8Rptutaj.

Uwzględniając różnice w wykonywanej przez mięsień pracy oraz różnice w częstotliwości docierających do niego impulsów nerwowych, wyróżniono kilka rodzajów skurczówskurcz mięśniaskurczów. Biorąc pod uwagę pierwsze kryterium, czyli rodzaj pracy wykonywanej przez mięśnie, wyodrębniono następujące typy skurczów:

• skurcz izotonicznyskurcz izotonicznyskurcz izotoniczny,

• skurcz izometrycznyskurcz izometrycznyskurcz izometryczny,

• skurcz auksotonicznyskurcz auksotonicznyskurcz auksotoniczny.

Z kolei mając na uwadze drugie z kryteriów − czyli częstotliwość impulsów nerwowych docierających do mięśni − skurcze podzielono na:

• skurcze pojedynczeskurcz pojedynczyskurcze pojedyncze,

• skurcze tężcoweskurcz tężcowyskurcze tężcowe (niezupełneskurcz tężcowy niezupełnyniezupełne i zupełneskurcz tężcowy zupełnyzupełne).

Skurcz izotoniczny to skurcz, podczas którego długość mięśnia ulega zmianie, jednocześnie nie wykazując zmian w napięciu. Skurcz ten może być koncentrycznyskurcz koncentrycznykoncentryczny,  gdy mięsień ulega skróceniu lub ekscentrycznyskurcz ekscentrycznyekscentryczny, gdy mięsień ulega wydłużeniu. W tym przypadku przejawem pracy mięśnia jest akt ruchowy (np. zgięcie ręki w łokciu).

R8N72a0Kq6YEu

Fotografia przedstawia rękę człowieka zgiętą w łokciu. Widoczny jest napięty mięsień dwugłowy ramienia, czyli biceps. Ma on zaokrąglony kształt. Oprócz niego na zdjęciu znajduje się dłoń, nadgarstek, pachę oraz część ramienia ludzkiego.

Skurcz izometryczny, w przeciwieństwie do skurczu izotonicznego, charakteryzuje się zwiększeniem napięcia mięśnia bez zmian jego długości. Podczas izometrycznej pracy mięśnia nie obserwuje się ruchu, ponieważ w układzie kostno−szkieletowym przyczepy danego mięśnia nie zmieniają swojego położenia. Z tego też powodu główną funkcją skurczów izometrycznych jest utrzymanie ciała (lub jego części) w stałym położeniu. Przykładem pracy mięśni, podczas której obserwowane są skurcze o charakterze izometrycznym, jest napięcie mięśni przy próbie podniesienia zbyt obciążonej sztangi.

RSJM4ORKNo3c9

Fotografia przedstawia mężczyznę wykonującego przysiad ze sztangą. Jest on dość masywnej postury. Na głowie nie posiada włosów, natomiast jego twarz jest porośnięta gęstym, rudym zarostem. Odbija się na niej wysiłek – na czole widać nabrzmiałe żyły, usta mężczyzny są mocno zaciśnięte, a cała twarz jest spocona. Posiada on nagi, wytatuowany tors, ćwiczy w spodenkach za kolano, czarnych skarpetkach i pomarańczowych butach. Na fotografii uchwycony jest w momencie przysiadu. Gryf sztangi opiera się od tyłu na jego ramionach, z obu stron przymocowane są do niego płaskie, okrągłe obciążniki – po 4 z każdej strony.

W warunkach fizjologicznych większość skurczów to tzw. skurcze auksotoniczne, czyli skurcze, w których po początkowym okresie wzrostu napięcia bez zmian długości (faza skurczu izometrycznego) dochodzi do skrócenia mięśnia, już bez dalszych zmian jego napięcia (faza skurczu izotonicznego). Skurcze tego typu występują m.in. podczas chodzenia lub biegania.

RgSPaCMtlbtyO

Zdjęcie przedstawia ciemnoskórego mężczyznę w trakcie biegania. Znajduje się on na asfaltowej drodze, za nim widnieje zielony krajobraz z drzewami, krzewami i trawami. Mężczyzna jest smukłej postury, posiada ciemne włosy i ciemne oczy, w uszach ma słuchawki. Ubrany jest w czarno‑niebieską kurtkę sportową, sportowe buty oraz w granatowe spodnie dresowe.

Skurcz pojedynczy jest odpowiedzią mięśnia na docierający do niego pojedynczy impuls nerwowy. W związku z tym, że w organizmie do mięśni docierają serie impulsów nerwowych, a nie pojedyncze impulsy, w warunkach fizjologicznych nie obserwuje się skurczów pojedynczych, z wyjątkiem skurczów serca. Należy jednak podkreślić, że pojedyncze skurcze ulegają sumowaniu, wywołując tzw. skurcze tężcowe niezupełne i zupełne.

Skurcz tężcowy niezupełny występuje wówczas, gdy częstość impulsów nerwowych jest na tyle wysoka, że kolejne impulsy docierają do mięśnia, gdy ten nie uległ jeszcze pełnemu rozkurczowi. Skurcze tężcowe niezupełne mają charakter fizjologiczny, a ich siła jest wyższa niż pojedynczego skurczu. Wszystkie mięśnie szkieletowe przez większość czasu wykonują skurcze tężcowe niezupełne. Mięsień, do którego kolejne impulsy nerwowe docierają już w fazie jego skurczu, sumuje pojawiające się skurcze i odpowiada skurczem tężcowym zupełnym. Podczas skurczu tego typu mięsień pozostaje w skurczu tak długo, jak długo docierają do niego kolejne impulsy nerwowe.

Skurcze tężcowe zupełne mają charakter patologiczny i obserwowane są m.in. podczas szczękościsku (skurczu tężcowego mięśni żwaczy) czy kręczu karku (napadowych skurczów tężcowych mięśni szyi). Siła skurczu tężcowego zupełnego jest maksymalną siłą, z jaką kurczy się dany mięsień.

Słownik