Jak skonstruować tabelę?

DanedaneDane statystyczne mogą zostać nam dostarczone w gotowych zestawieniach, ale często takie tabele konstruujemy sami. Pierwszym etapem jest określenie wielkości tabeli (liczba wierszy i kolumn). Ta zależy od ilości prezentowanych danych. Przyjrzyj się poniższym przykładom.

W pierwszej tabeli przedstawiono informacje o trzech zjawiskach dla sześciu gmin, w drugiej zaś - informacje o jednym zjawisku w sześciu gminach, ale w okresie pięciu lat. Tabele danych mogą dotyczyć więc jednego momentu czasowego (np. roku) lub pewnego okresu (np. przedział lat lub wybrane lata).

Dla interpretacji tabeli ważne są: sposób podpisu tabeli (prawidłowy tytuł) oraz sposób opisu kolumn i wierszy. Elementy te decydują o możliwości poprawnej interpretacji danych. Innymi słowy, musimy wiedzieć, co dokładnie przedstawia tabela (jakie dane, czego one dotyczą), aby można było następnie te informacje zinterpretować. Ponownie przyjrzyj się poniższym tabelom.

Jakie błędy popełniono w przygotowaniu tabeli 3.? Po pierwsze nie podano nazw dwóch jednostek (gmin), co uniemożliwia interpretację danych – nie wiadomo, jakich obszarów one dotyczą. Po drugie w nazwach kolumn nie opisano w pełni zaprezentowanych zjawisk - zabrakło jednostek. O ile gęstość zaludnienia podaje się praktycznie zawsze w osobach na kilometr kwadratowy, to w przypadku powierzchni lasów i liczby mieszkańców jednostka pomiaru nie jest już tak oczywista. Powierzchnię można przedstawić w hektarach, arach czy kilometrach kwadratowych, a liczbę ludności w tysiącach, milionach lub bez jednostki. Spójrz raz jeszcze na tabelę 4. i porównaj ją z tabelą 3.

Jak interpretować dane w tabeli?

Dane zawarte w tabeli można potraktować jako ostateczny materiał do opisu (interpretacji) lub jako podstawę do dodatkowych obliczeń (np. wskaźników) – wszystko zależy od naszych potrzeb, zakresu analizy i rodzaju zebranych danych. Przyjrzyj się tabeli 5.

Tabela 5. przedstawia trzy informacje dla sześciu gmin dla danego roku (np. 2018). Dzięki niej można zdobyć szereg informacji.

1. Gminą o największej liczbie ludności w 2018 roku była Gmina Daleka, na terenie której mieszkało 12,6 tys. osób. Najmniejszą pod względem liczby ludności gminą była Gmina Nadgraniczna, zamieszkana w tym czasie przez 2 tys. osób. Niewiele więcej osób mieszkało w gminie Przykładowej i Podmiejskiej – odpowiednio 2,3 tys. i 2,6 tys. osób. Łączna liczba mieszkańców wszystkich gmin wyniosła 34,6 tys. osób.

2. We wszystkich gminach w 2018 roku zanotowano urodzenia – najmniej w gminie Przykładowej (25 osób), a najwięcej w gminie Nadgranicznej (130 osób). Łącznie na badanym terenie (6 gmin) w 2018 roku urodziło się 466 dzieci.

3. Także we wszystkich gminach w 2018 roku odnotowano zgony – najwięcej w gminie Odległej (156 osób), a najmniej w gminie Podmiejskiej (32 osoby). Łącznie na badanym terenie (6 gmin) w 2018 roku zmarło 456 osób.

Należy zwrócić uwagę, że nie zawsze sensowne jest podawanie sumy zjawiska. Jeśli omawiane przez nas jednostki tworzą większą całość – np. powiat, to taką sumę wartości z każdej gminy można policzyć. Warto to też zrobić, jeśli nasze jednostki tworzą pewien zbiór, dla którego całościowo mają zostać zaplanowane jakieś działania, ale niekoniecznie są to gminy jednego powiatu (np. obszar obsługi supermarketu może obejmować gminy różnych powiatów albo gminy i niektóre dzielnice miasta).

Do tej pory wskazaliśmy minimalne i maksymalne wartości zjawisk, ewentualnie omówiliśmy jednostki o podobnej wartości. Następnie policzyliśmy sumę wartości zjawisk dla całego zbioru sześciu gmin. Nie dokonaliśmy żadnego przekształcenia wartości. Jakie jeszcze wartości można wskazać w interpretacji zjawisk? Jedną z możliwości jest policzenie średniej wartości zjawiska. Podobnie jak w przypadku sumy, należy się zastanowić nad przydatnością średniej w interpretacji. Jeśli uznamy, że średnia wartość zjawiska jest nam potrzebna, to przystępujemy do obliczeń. W naszym przypadku moglibyśmy powiedzieć, że jedną gminę zamieszkuje średnio 5 767 osób oraz że w jednej gminie urodziło się średnio 78 dzieci i zmarło 76 osób. Pamiętaj, że średnią arytmetyczną można obliczyć tylko dla zjawisk wyrażonych w wartościach bezwzględnych. Co to znaczy? Tak przedstawione zjawiska odpowiadają na pytanie, ile „czegoś” jest – ilu jest mieszkańców gminy, ile odnotowano urodzeń lub zgonów. Nie ma w tym przypadku żadnego odniesienia do powierzchni czy liczby ludności. Jeśli podamy np. gęstość zaludnienia, czyli odniesiemy liczbę ludności do powierzchni gminy, to uzyskamy wartość względną (względem powierzchni).

Zapamiętaj – średnią arytmetyczną liczymy tylko dla zjawisk wyrażonych w wartościach bezwzględnych.

Czy nasza tabela może powiedzieć nam coś więcej? Oczywiście, że tak, zależy to od zawartych w tabeli danych i możliwości ich przekształcenia, czyli zależy też od tematu, którego te dane dotyczą. W naszym przykładzie (tabela 5.) zawarto dane dotyczące liczby ludności, liczby urodzeń i zgonów. Te informacje mogą posłużyć do obliczenia współczynnika zgonów (liczba zgonów podzielona przez liczbę mieszkańców i pomnożona razy 1000), współczynnika urodzeń (liczba urodzeń podzielona przez liczbę mieszkańców i pomnożona przez 1000) oraz współczynnika ruchu naturalnego (suma współczynnika urodzeń i zgonów).

Słownik