Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑red

Ośrodek naczyniowo‑ruchowy – regulacja ciśnienia krwi na drodze nerwowej

Ośrodek naczyniowo‑ruchowy zlokalizowany jest w rdzeniu przedłużonymrdzeń przedłużonyrdzeniu przedłużonym. Składa się z dwóch części, które działają w stosunku do siebie przeciwstawnie (antagonistycznie) – presyjnej i depresyjnej.

Część presyjna

Wysyła impulsy nerwowe drogą włókien współczulnych do mięśni gładkich naczyń krwionośnych, co powoduje ich skurcz. Prowadzi to do wzrostu ciśnienia krwi. Zmniejszenie średnicy naczynia powoduje zwiększenie tempa przepływu krwi przez dane naczynie.

Część depresyjna

Powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, co prowadzi do spadku ciśnienia krwi. Część depresyjna działa poprzez hamowanie wpływu części presyjnej na naczynia krwionośne. Rozszerzenie naczyń sprawia, że tempo przepływu przez nie krwi zmniejsza się.

REcPI2y3gNKZv1
Rdzeń przedłużony zaznaczono kolorem czerwonym.
Źródło: Life Science Databases (LSDB), wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 2.0.
bg‑red

Hormony a ciśnienie krwi

Czynniki takie jak stres, wyziębienie czy wysiłek fizyczny prowadzą do zwiększenia wydzielania do krwi hormonów: adrenalinynoradrenaliny wytwarzanych w rdzeniu nadnerczynadnerczenadnerczy. Adrenalina i noradrenalina zwężają naczynia, prowadząc do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi i zwiększenia tempa przepływu krwi. Adrenalina w nieznaczny sposób wpływa na rozszerzenie naczyń wieńcowych, przyspieszając czynność serca przy jednoczesnym zwiększaniu jego pojemności minutowej i niewielkim wpływie na naczynia wieńcowe.

RQoJhSBzG687B1
Wzór strukturalny wazopresyny. Jest ona organicznym związkiem chemicznym z grupy oligopeptydów.
Źródło: Crazy-Chemist, wikipedia.org, domena publiczna.

Innym hormonem o działaniu naczyniozwężającym jest wazopresyna. Wytwarzana w podwzgórzupodwzgórzepodwzgórzu, magazynowana jest w tylnym płacie przysadki mózgowejprzysadka mózgowaprzysadki mózgowej. Wazopresyna, łącząc się ze specjalnymi receptorami na powierzchni naczyń krwionośnych, działa na nie presyjnie, prowadząc do ich zwężenia, co przekłada się na wzrost ciśnienia tętniczego i zwiększenie tempa przepływu krwi. Hormon ten jest uwalniany w odpowiedzi na spadek ciśnienia tętniczego krwi, utratę krwi oraz silne emocje.

Ciekawostka

Wazopresyna (nazywana również hormonem antydiuretycznym – ADH) bierze udział w procesie zagęszczania moczu – nasila resorpcję zwrotną wody w kanalikach nerkowych, zwiększając jej zatrzymywanie w organizmie. Skutkiem niedoboru wazopresyny jest choroba o nazwie moczówka prosta, objawiająca się m.in. wydalaniem dużej ilości niezagęszczonego moczu.

bg‑red

Związki o działaniu miejscowym

Tkanki organizmu człowieka mogą produkować związki, które działają miejscowo i prowadzą do zwężenia bądź rozszerzenia naczyń krwionośnych. Histamina, bradykininaprostaglandyny grupy E (PGE) wydzialane są pod wpływem reakcji zapalnych, które poprzez rozszerzenie naczyń krwionośnych prowadzą do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. Natomiast serotoninatromboksan to związki, które podnoszą ciśnienie tętnicze krwi poprzez skurcz naczyń krwionośnych.

Ciekawostka

Serotonina to związek chemiczny nazywany hormonem szczęścia. Może być  wydzielana pod wpływem emocji o pozytywnym zabarwieniu, np. jedzenia czy aktu seksualnego. Leki zwiększające poziom serotoniny w mózgu wykorzystywane są w leczeniu depresji.

bg‑red

Autoregulacja przepływu krwi

Naczynia krwionośne są w pewnym stopniu zdolne do samoregulacji średnicy, a co za tym idzie, ciśnienia i przepływu krwi. Wzrost ciśnienia tętniczego prowadzi do rozciągania naczyń tętniczych i wiąże się ze zwiększeniem ich średnicy, co powoduje spadek ciśnienia. Jednak w odpowiedzi na rozciąganie naczynia zwiększają swoje napięcie, co stabilizuje ich średnicę i jednocześnie ciśnienie tętnicze. Zapobieganie rozciąganiu naczynia tętniczego warunkuje stałość przepływu krwi.

Słownik

nadnercze
nadnercze

parzysty gruczoł dokrewny położony w sąsiedztwie nerek, wytwarzający hormony regulujące metabolizm i uczestniczące w utrzymaniu homeostazy

podwzgórze
podwzgórze

część mózgowia regulująca podstawowe procesy metaboliczne i funkcjonowanie układu nerwowego

przysadka mózgowa
przysadka mózgowa

gruczoł zlokalizowany wewnątrzczaszkowo, odpowiedzialny za wytwarzanie i wydzielanie licznych hormonów regulujących funkcjonowanie innych gruczołów organizmu człowieka (m.in. tarczycy i nadnerczy)

rdzeń przedłużony
rdzeń przedłużony

część mózgowia, w której znajdują się ośrodki kierujące podstawowymi czynnościami życiowymi organizmu, takimi jak oddychanie czy praca serca