Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑lime

Organizacje ekologiczne

RKwEtSWs2DX3P
W Polsce obowiązek ochrony środowiska wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. „Prawo ochrony środowiska” (Dz. U. 2020 poz. 1219).
Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Organizacje społeczne, których statutowym celem jest ochrona środowiska nazywamy organizacjami ekologicznymi. Najczęściej są one niezależne od rządu (to tzw. NGO'sy – od angielskiego terminu non government organizaton) i działają  non‑profitnon‑profitnon‑profit, czyli nie czerpią zysków z działalności. Prawną formą określającą ramy ich funkcjonowania są stowarzyszeniastowarzyszeniestowarzyszeniafundacjefundacjafundacje.

Liga Ochrony Przyrody (LOP)
RBxhFFDoXWLtT
Godłem Ligi Ochrony Przyrody (LOP) jest stylizowany żubr z nazwą organizacji.
Źródło: Håkan Henriksson, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 3.0.

Najstarszą, polską organizacją ekologiczną jest stowarzyszenie Liga Ochrony Przyrody (LOP). Istnieje od 1929 roku. Stało się zwyczajem, że do LOP nauczyciele zapisują całe klasy szkolne, należą do niej żołnierze, leśnicy, strażacy ochotnicy i myśliwi. To, co jest siłą tej organizacji – liczebność –  jest równocześnie jej słabością. Mając takich członków, jak np. koła łowieckie i leśników trudno występować przeciw wycince lasów czy odstrzałowi zwierzyny. Gdy inne organizacje ekologiczne inicjują demonstracje i blokady – Liga stara się mediować i zachęcać strony konfliktu do poszukiwania kompromisu. Sięgając po opinie ekspertów tonuje też działania władz lokalnych i rządowych. Liga jest jedną z założycielek (w 1948 roku) Światowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) z siedzibą w Szwajcarii, zrzeszającej 83 państwa oraz ok. półtora tysiąca agend rządowych i organizacji pozarządowych. Stowarzyszenie wydaje miesięcznik „Przyroda Polska” z wkładką edukacyjną.

Polski Klub Ekologiczny
R17dKQbYok1fW
W ostatnich latach PKE organizował akcje protestacyjne przeciw decyzji rządu o odstrzale dzików w Polsce.
Źródło: Jerzy Strzelecki, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.

Polski Klub Ekologiczny (PKE) powstał jako stowarzyszenie w latach 80. ub. wieku na fali zrywu „Solidarności”, sprzeciwiając się traktowaniu środowiska jako dobra niczyjego. Dziś jest głównie organizacją ekspercką pracującą na rzecz samorządu terytorialnego i rządu. PKE postuluje m.in. odejście od węgla i atomu w energetyce oraz rozwój ekologicznego rolnictwa.

Pracownia na rzecz Wszystkich Istot
R1XkRXQM9Ztds
Jednym z sukcesów Pracowni jest objęcie rysia ochroną gatunkową w Polsce.
Źródło: Calibas, Wikimedia Commons, domena publiczna.

Stowarzyszenie „Pracownia na rzecz Wszystkich Istot” wyłoniło się na początku lat 90. ub. wieku z ruchu protestów przeciwko projektowi budowy elektrowni atomowej w Żarnowcu. Do swoich sukcesów Pracownia zalicza, przede wszystkim, skuteczną obronię unikalnego charakteru przyrodniczego Doliny Rospudy, której zagroziła budowa drogi szybkiego ruchu. Inne osiągnięcia to skłonienie władz państwowych do utworzenia strefy wolnej od polowań w otulinie Białowieskiego Parku Narodowego i także – do dwukrotnego powiększenia Parku. Z inicjatywy Pracowni lokalne władze Polski i Słowacji zgodziły się na utworzenia na pograniczu państw strefy bez polowań na wilki i niedźwiedzie. Pracownia wydaje miesięcznik „Dzikie życie”.

Federacja Zielonych GAJA
RSuKxS6cNqprD
GAJA prowadzi monitoring funkcjonowania ferm przemysłowych, widząc w nich narzędzie masowych tortur zwierząt i przyczynę zatruwania środowiska. Stowarzyszenie propaguje rozwój rolnictwa ekologicznego. Klub Gaja ustanowił 25 listopada Dniem bez Futra.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Stowarzyszenie Federacja Zielonych „GAJA” jest organizacją pozarządową działającą na rzecz czynnej ochrony środowiska naturalnego oraz zwiększania świadomości środowiskowej. Jest również członkiem międzynarodowych organizacji, m. in. Coalition Clean Baltic, skupiającej organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony wód i bioróżnorodności Bałtyku. W kraju prowadzi m.in. kampanie sprzeciwiającą się wycince drzew przydrożnych oraz na rzecz przywracania rzekom naturalnego stanu (przeciw np. betonowaniu ich nabrzeży).

WWF Polska
R1HIq9NN6ZjHZ
Działania Fundacji WWF Polska koncentrują się na polskim morzu. Obejmują zarówno ochronę gatunków wodnych, jak i ograniczanie destrukcyjnego wpływu człowieka na morski ekosystem.
Źródło: Piotr Zakrzewski, Pixabay, domena publiczna.

WWF Polska jest częścią światowej fundacji na rzecz powstrzymania degradacji dzikiej przyrody (World Wide Fund for Nature). WWF była inicjatorką i współorganizatorką (razem z ONZ) kolejnych Szczytów Ziemi, czyli spotkań niemal wszystkich przywódców państw planety. Misjąmisja organizacjiMisją WWF jest gromadzenie funduszy potrzebnych do realizacji programów ochrony przyrody. Pieniądze i eksperci tej organizacji przyczynili się do powstania 270. parków narodowych w różnych krajach. Organizacja zatrudnia ponad 4,5 tysiąca pracowników na świecie. Współpracują oni jako eksperci z ONZ przy opracowywaniu i realizacji lokalnych programów. Do inicjatyw WWF należy, na przykład, ochrona amazońskich lasów tropikalnych lub słoni afrykańskich. Polski odział WWF prowadzi akcje na rzecz oczyszczenia Bałtyku.

Greenpeace Polska
Rrla5eR0xKFx0
Jedna z obecnie prowadzonych akcji Greenpeace Polska to „Adoptuj pszczołę!”
Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Greenpeace Polska jest częścią światowej organizacji znanej najbardziej z pokojowych akcji bezpośrednich. Świat usłyszał o niej, gdy należący do organizacji trawler „Rainbow Warrior” („Wojownik Tęczy”) w kolejnych lat wyprawiał się na morze, by przeszkadzać w połowach wielorybów. W 1985 r. francuscy agenci służb specjalnych wysadzili statek w powietrze, żeby uniemożliwić mu wypłyniecie na morze – Greenpeace próbowało przeszkodzić w próbnych eksplozjach francuskiej bomby atomowej na atolu Mururoa. Nowy „Rainbow Warrior” wybudowano potem w Stoczni Gdańskiej. W Polsce organizacja zasłynęła z obrony Puszczy Białowieskiej przed wycinką. Działacze Greenpeace przykuwali się do drzew, kładli się pod koła harwesterów – kombajnów, które w ekspresowym tempie wycinają największe okazy drzew.

Wymienione powyżej to tylko niektóre z działających w Polsce stowarzyszeń zajmujących się ochroną środowiska. Ze smogiem walczy np. Polski Alarm Smogowy, z hodowlami na futra i mięso – Stowarzyszenie Otwarte Klatki i VIVA Akcja Dla Zwierząt. Ochronę ptaków popularyzuje np. Polskie Towarzystwo Ochrony Ptaków i Komitet Ochrony Orłów, a ochronę nietoperzy –  Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Nietoperzy.

bg‑lime

Partnerstwa międzynarodowe

R11BCv1cMjhiu1
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Źródło: UNEP FI, wikipedia.org, domena publiczna.
bg‑lime

Co ty możesz zrobić? 1

Ochrona bioróżnorodności to używanie zasobów naturalnych bez marnotrawstwa. Zaspokajanie ludzkich potrzeb bez jednoczesnego niszczenia siedlisk i gatunków. Jest kilka  sposobów, jak możesz się przyczynić się do zrównoważonego korzystania z przyrody:

Rxf7g1PHZUhne1
Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: Zrównoważone korzystanie z przyrody
    • Elementy należące do kategorii Zrównoważone korzystanie z przyrody
    • Nazwa kategorii: Ogranicz konsumpcję
      • Elementy należące do kategorii Ogranicz konsumpcję
      • Nazwa kategorii: kupuj tylko tyle, ile potrzebujesz i pakuj zakupy do wielorazowych toreb
      • Nazwa kategorii: wykorzystuj rzeczy ponownie
      • Nazwa kategorii: segreguj odpady
      • Nazwa kategorii: utwórz pryzmę kompostową
      • Koniec elementów należących do kategorii Ogranicz konsumpcję
    • Nazwa kategorii: Kupuj żywność ekologiczną
      • Elementy należące do kategorii Kupuj żywność ekologiczną
      • Nazwa kategorii: uprawianą ekstensywnie przez lokalnych rolników (to zmniejsza koszty transportu)
      • Nazwa kategorii: ogranicz spożycie mięsa
      • Koniec elementów należących do kategorii Kupuj żywność ekologiczną
    • Nazwa kategorii: Oszczędzaj
      • Elementy należące do kategorii Oszczędzaj
      • Nazwa kategorii: prąd (gaś zbędne światło, instaluj żarówki energooszczędne)
      • Nazwa kategorii: wodę (używaj ponownie tzw. szarej wody z gospodarstwa domowego, zbieraj deszczówkę)
      • Nazwa kategorii: opał (obniż temperaturę w domu o 1°C)
      • Koniec elementów należących do kategorii Oszczędzaj
    • Nazwa kategorii: Korzystaj z transportu publicznego
      • Elementy należące do kategorii Korzystaj z transportu publicznego
      • Nazwa kategorii: używaj roweru
      • Nazwa kategorii: chodź pieszo
      • Nazwa kategorii: ogranicz podróże samolotami
      • Koniec elementów należących do kategorii Korzystaj z transportu publicznego
    • Nazwa kategorii: W ogrodzie...
      • Elementy należące do kategorii W ogrodzie...
      • Nazwa kategorii: załóż hotel dla owadów
      • Nazwa kategorii: pozostaw dzikie zakątki
      • Nazwa kategorii: posadź rośliny miododajne
      • Nazwa kategorii: nie używaj środków chemicznych
      • Koniec elementów należących do kategorii W ogrodzie...
    • Nazwa kategorii: Opowiadaj innym
      • Elementy należące do kategorii Opowiadaj innym
      • Nazwa kategorii: zachęcaj do naśladowania ekologicznych zachowań
      • Nazwa kategorii: wspieraj ludzi i organizacje działające w celu ochrony przyrody
      • Koniec elementów należących do kategorii Opowiadaj innym
      Koniec elementów należących do kategorii Zrównoważone korzystanie z przyrody
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

fundacja
fundacja

łac. fundus – gospodarstwo, majątek. Forma prawna organizacji pozarządowej, która dysponuje kapitałem na określony cel i wydaje go w zgodzie ze statutem fundacji. Fundacje nie mają członków – o celu, majątku i zasadach działania decydują twórcy fundacji.

hotel dla owadów
hotel dla owadów

konstrukcja (nawet z tzw. cegły dziurawki i wetkniętych w nią kawałków łodyg trzciny) zapewniająca różnym bezkręgowcom schronienie i możliwość budowy gniazd. Wykorzystywana przez ogrodników i rolników ekologicznych w celu poprawy zapylania roślin (czyli w efekcie – zwiększenia plonów), a także jako forma czynnej ochrony przyrody

misja organizacji
misja organizacji

odnosi się do zmiany, którą organizacja chce wprowadzić w świecie i wskazuje na wartości, jakie są dla niej ważne. Sformułowanie misji jest głównym krokiem do określenia celów organizacji. Z kolei z celów wynikają działania, jakie organizacja podejmuje

non‑profit
non‑profit

organizacja, która w swojej działalności służy dobru wspólnemu, nie kierując się chęcią osiągania zysków. To oznacza, że wszystkie zarabiane i otrzymywane środki są przeznaczane na realizację celów statutowych. Najczęściej jest to stowarzyszenie, którego podstawą działalności jest praca społeczna członków

stowarzyszenie
stowarzyszenie

organizacja społeczna, dobrowolne zrzeszenie, powoływane przez grupę ludzi, mających wspólne cele lub zainteresowania