Uroczystości inauguracyjne każdego nowo wybranego Prezydenta RP obejmują dwie ceremonie. Pierwsza z nich to zaprzysiężenie przed Zgromadzeniem Narodowym. Druga to uroczystość o charakterze wojskowym polegająca na przejęciu zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi. Najczęściej odbywa się ona przed Grobem Nieznanego Żołnierza.

Ostatnim elementem przejęcia zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi jest podniesienie proporca Prezydenta Rzeczypospolitej – zwierzchnika sił zbrojnych. Proporzec jest symbolem przypisanym wyłącznie do głowy państwa.

RY0fWyAjIJBa2
Proporzec Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Zastanów się, czym różni się on np. od polskiego godła.
Źródło: Poznaniak, licencja: CC BY-SA 2.5.
RPQ9Twnb0MI1O
Trumna tragicznie zmarłego prezydenta Lecha Kaczyńskiego przykryta proporcem podczas wystawienia w Sali Kolumnowej Pałacu Prezydenckiego, 13 kwietnia 2010 r.
Źródło: Cezary Piwowarski, licencja: CC BY-SA 4.0.

Zapisane w Konstytucji

Zgodnie z art. 126 Konstytucji RP zadaniem Prezydenta RP jest stanie na straży suwerennościsuwerenność państwasuwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalnościnienaruszalność terytorium państwanienaruszalnościniepodzielnościniepodzielność terytorium państwaniepodzielności jego terytorium. Na podstawie art. 133 Konstytucji Prezydent RP jest też reprezentantem państwa „w stosunkach zewnętrznych”.

Głowa państwa jest więc zasadniczym elementem systemu bezpieczeństwa państwa. Jednak, jak pokazuje analiza uprawnień Prezydenta RP w tym obszarze, głowa państwa nie działa w pojedynkę. Jedynie współpraca z innymi organami – zwłaszcza Prezesem Rady Ministrów, Radą Ministrów i Ministrem Obrony Narodowej – pozwala wypracować odpowiednie strategie i podejmować stosowne działania dla zapewnienia bezpieczeństwa państwa i jego obywateli.

Podział konstytucyjnych kompetencji w dziedzinie polityki zagranicznej między organami władzy wykonawczej

Rd1jDIdepRt631
Zdjęcie przedstawia czterech mężczyzn, polityków trzymających się za ręce. Są to Mateusz Morawiecki, Mariusz Błaszczak, Andrzej Duda i Paul W. Jones. W tle opancerzone, wojskowe ciężarówki oraz flagi Polski i Stanów Zjednoczonych. 1. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej: zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny; zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa; sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej; w celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia może wprowadzić stan klęski żywiołowej. 2. Prezydent Rzeczypospolitej stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium: jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej; w czasie pokoju sprawuje zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi za pośrednictwem ministra obrony narodowej; mianuje szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów sił zbrojnych; na czas wojny, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, mianuje i odwołuje naczelnego dowódcę sił zbrojnych; na wniosek ministra obrony narodowej nadaje określone w ustawach stopnie wojskowe; zwołuje Radę Bezpieczeństwa Narodowego; w razie bezpośredniego, zewnętrznego zagrożenia państwa Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie sił zbrojnych do obrony Rzeczypospolitej Polskiej; w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny; w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wyjątkowy.
Podpisanie umowy na zakup systemu rakietowego Patriot w ramach programu „Wisła”, 27.03.2018. Na zdj. od lewej: premier Mateusz Morawiecki, minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak, prezydent Andrzej Duda i ambasador USA w Polsce Paul W. Jones.
Źródło: Kancelaria Prezesa RM, licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

demokratyczna i cywilna kontrola nad siłami zbrojnymi
demokratyczna i cywilna kontrola nad siłami zbrojnymi

podporządkowanie armii demokratycznie wybranym władzom politycznym w trosce o bezpieczeństwo państwa i społeczeństwa

mobilizacja sił zbrojnych
mobilizacja sił zbrojnych

przejście sił zbrojnych z formy organizacji w czasach pokoju na formę organizacyjną właściwą dla stanu wojny (np. żołnierze rezerwy przechodzą w takim wypadku do służby czynnej)

nienaruszalność terytorium państwa
nienaruszalność terytorium państwa

jeden z aspektów integralności terytorialnej; zasada, na mocy której przekraczanie granic (lądowych, wodnych, powietrznych) i pobyt na terytorium państwa możliwe są jedynie za jego zgodą

niepodzielność terytorium państwa
niepodzielność terytorium państwa

jeden z aspektów integralności terytorialnej; zasada, że władza państwowa rozciąga się na całym terytorium państwa i nie jest możliwe samowolne lub z użyciem zewnętrznej przemocy oddzielenie części tego terytorium

suwerenność państwa
suwerenność państwa

zdolność do samodzielnego, niezależnego od innych podmiotów, sprawowania władzy politycznej nad określonym terytorium i grupą osób je zamieszkującą; obejmuje niezależność w sprawach wewnętrznych i zewnętrznych