Życie i twórczość

RHR5NrHZ41ySd1

Zdęcie przedstawia starszego, siwowłosego mężczyznę. Na jego owalnej twarzy widoczne są liczne zmarszczki. Mężczyzna ma wydatny nos, głęboko osadzone oczy. Ma gęstą, siwą brodę i wąsy. Ubrany jest w koszulę i marynarkę, pod szyją ma zawiązany krawat. Na głowie mężczyzny znajduje się kaszkiet.

Ernest Miller Hemingway (1899–1961) – amerykański pisarz i dziennikarz, laureat Nagrody Nobla, uważany jest za jednego z najwybitniejszych autorów XX wieku. Zarówno jego biografia, jaki i twórczość są silnie powiązane z trudną historią XX wieku. Burzliwe życie Hemingwaya stało się legendą, w której ludzkie słabości łączą się z wielką pasją i prawdziwym bohaterstwem. Jako początkujący dziennikarz, podczas I wojny światowej zgłosił się do Czerwonego Krzyża, by nieść pomoc żołnierzom na froncie włoskim. Został ranny i trafił do szpitala polowego. Odznaczono go Srebrnym Medalem za Męstwo Wojskowe. Wojenne doświadczenia stały się inspiracją dla jednej z najsłynniejszych jego powieści, Pożegnania z bronią (1929). Do Ameryki powrócił w roku 1919 – żeby odpocząć od wojny, wybrał się na wycieczkę kempingową z dawnymi kolegami, co zainspirowało go do napisania opowiadania Rzeka dwóch serc. Pracował jako redaktor i reporter. W 1921 poślubił Hadley Richardson i wraz z nią wyjechał do Paryża. Szybko stał się częścią artystycznego świata, poznał malarza Pabla Picassa i wpływowych pisarzy: Jamesa Joyce’a i Ezrę Pounda. Jego mentorką i przewodniczką była sławna pisarka Gertrude Stein – autorka określenia „stracone pokolenie”. Stein nazywała tak emigracyjnych pisarzy i artystów z dzielnicy Montparnasse – Hemingway użył tego terminu w powieści Słońce też wschodzi (1926) i wprowadził go do historii literatury.

Stracone pokolenie (Lost Generation) stało się nazwą generacji amerykańskich pisarzy, którzy dorastali podczas I wojny światowej, takich jak Francis Scott Fitzgerald, T.S. Eliot, James Joyce, Sherwood Anderson czy William Faulkner. W 1923 roku Hemingway powrócił do Ameryki, gdzie opublikował dwa zbiory opowiadań. Wtedy również urodził się jego pierwszy syn. Kolejnych inspiracji dostarczyła pisarzowi Hiszpania – parokrotnie wyjeżdżał do Pampeluny, by podczas festiwalu San Fermin oglądać walki byków. Swojej fascynacji corridą dał wyraz we wspomnianej powieści Słońce też wschodzi, która przyniosła mu sławę. W 1927 roku rozwiódł się z Hadley Richardson i ożenił się z Pauliną Pfeiffer – przez jakiś czas mieszkali w Paryżu, potem powrócili do Ameryki i zamieszkali w Key West. W 1933 roku para wybrała się do Afryki na safari – efektem tej wyprawy była m.in. powieść Zielone wzgórza Afryki. Nad kolejną – Mieć i nie mieć – pisarz pracował w Bimini, na Bahamach. W 1937 roku, jako korespondent agencji prasowej, wyjechał do ogarniętej wojną domową Hiszpanii, gdzie napisał sztukę Piąta kolumna i poznał amerykańską dziennikarkę Marthę Gellhorn, która niedługo została jego kolejną żoną i nowym źródłem inspiracji. W 1940 roku opublikował napisaną pod jej wpływem powieść Komu bije dzwon, która została nominowana do nagrody Pulitzera.

R1eg01fgkxKBp1

Zdjęcie przedstawia brzeg oceanu. Na piasku stoją dwaj mężczyźni. Jeden z nich przygląda się zawieszonemu na wysokim palu marlinowi. Ryba jest bardzo duża. Dolna połowa ryby jest pozbawiona tułowia, tak, że widać tylko kręgosłup i dolną płetwę. Drugi mężczyzna stoi w pobliżu ryby trzymając w dłoniach dużą wędkę.

W czasie II wojny światowej razem z Marthą Gellhorn wyjechał do Chin, gdzie oboje pracowali jako reporterzy. W latach 1942–1944 Hemingway patrolował wody wzdłuż wybrzeża Kuby i w Zatoce Meksykańskiej, poszukując niemieckich łodzi podwodnych. Od 1944 do początku 1945 roku przebywał w Europie. W Londynie poznał Mary Welsh - korespondentkę czasopisma „Time” - i rozstał się z Marthą. Jako korespondent wojenny we Francji został przywódcą bojówki i podobno pojmał nawet kilku niemieckich żołnierzy. Uczestniczył w wyzwoleniu Paryża i zamierzał jako korespondent wziąć udział w ofensywie w Ardenach, co jednak uniemożliwiła mu choroba. Za odwagę i zaangażowanie podczas II wojny światowej otrzymał Brązową Gwiazdę. W 1946 roku poślubił Mary Welsh. Pracował nad cyklem o tematyce wojennej, jednak ostatecznie zarzucił ten projekt. W 1950 ukazała się powieść Za rzekę, w cień drzew, recenzje nie były jednak przychylne. Wtedy właśnie napisał opowiadanie Stary człowiek i morze, które zostało entuzjastycznie przyjęte.

W 1953 roku został laureatem nagrody Pulitzera. W 1954 przeżył dwie katastrofy lotnicze w Afryce i doznał ciężkich poparzeń. W tym samym roku przyznano mu Nagrodę Nobla. Nie był w stanie odebrać jej osobiście, napisał jednak przemówienie noblowskie na temat życia pisarza. Przez kolejne lata pracował nad autobiograficznym dziełem Ruchome Święto. Narastające przekonanie, że jest śledzony przez FBI, spowodowało u pisarza cierpiącego na afektywną chorobę dwubiegunową silny kryzys psychiczny. W 1961 roku Ernest Hemingway zastrzelił się w swoim domu, podobno z ulubionej strzelby. Dwie przeżyte wojny, cztery żony, troje dzieci, doświadczenia podróży i katastrof lotniczych, otrzymanie nagrody Nobla i wreszcie samobójcza śmierć z aferą szpiegowską w tle – to wyjątkowy scenariusz życia pisarza. Mit Hemingwaya wpłynął na popularność jego książek, a kolejne ekranizacje trwale ją ugruntowały. Ostatecznie on sam także stał się postacią filmową.

Z perspektywy autora

Rs6Jnvr12R7Ft1

Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę siedzącego przy biurku. Mężczyzna jest tęgi, ma pełną twarz. Siedzi prawym profilem do widza. Ma ciemne, proste, krótkie włosy zaczesane do tyłu. Na biurku przed mężczyzną stoi stara maszyna do pisania, leży stos kartek. Mężczyzna trzyma w lewej dłoni kartkę, w prawej ręce długopis.

Reporterskie doświadczenie Hemingwaya było czynnikiem kształtującym zarówno tematykę , jak i styl jego dzieł. Jako korespondent opisywał świat z perspektywy Amerykanina i takie podejście jest również charakterystyczne dla jego prozy. Opublikowana w 1926 roku powieść Słońce też wschodzi ukazuje grupę młodych Amerykanów, zdemoralizowanych i zniszczonych przez I wojnę światową. którzy wyruszają z Paryża do Pampeluny, by zobaczyć walki byków. Paryż jest dla nich rodzajem azylu, a każda kolejna podróż – ucieczką. Pisarz przedstawił w powieści prawdziwe wydarzenia, a postaci wzorowane są na jego znajomych. Jego osobiste doświadczenie staje się punktem wyjścia dla opisania doświadczenia generacji.

Autobiografizm stanowi charakterystyczną cechę twórczości Hemingwaya. Siła tej prozy wynika z głębi przeżyć autora i specyficznego sposobu opowiadania. Jest to proza oszczędna, wręcz surowa. Proste, realistyczne obrazowanie  koresponduje tu z telegraficzną, zobiektywizowaną narracją. Ta stylistyczna powściągliwość pozwala paradoksalnie na wydobycie bogactwa i złożoności ludzkich emocji. Pozwoliła też pisarzowi na stworzenie charakterystycznego typu bohatera – mocnej, męskiej postaci, która kryje w sobie zagadkę, cechuje się tragizmem i odpowiednią dozą dumy – nie chce ujawniać swoich lęków ani wątpliwości. Ten typ bohatera uznaje się za właściwy dla prozy straconego pokolenia. Skrzywdzony przez los, honorowy, a zarazem bezwzględny, walczący do końca mężczyzna jest konstrukcją niezwykle romantyczną. Jest zarazem wzorcowym machomachomacho – ikoną kultury patriarchatu. Taka właśnie – ostentacyjnie męska – jest również stylistyka opowiadań i powieści Hemingwaya.

Obraz straconego pokolenia jest obrazem cierpienia ukrywanego pod maską męskości, która tradycyjnie kojarzona jest ze zwycięstwem. Jest to więc wizerunek pokonanych zwycięzców, którzy nie chcą i nie mogą przyznać się do porażki. To napięcie w szczególny sposób oddziałuje na odbiorców i stanowi olbrzymi atut dzieł Hemingwaya. Współczesna krytyka, szczególnie krytyka feministycznakrytyka feministycznakrytyka feministyczna, dostrzega jednak kulturowe uwarunkowania kreowanej przez autora wizji męskości i podkreśla jej anachroniczność. Zarzut ten nie dotyczy zresztą tylko Hemingwaya, ale wielu czołowych pisarzy wieku XX – białych mężczyzn z uprzywilejowanych warstw społecznych. Świat widziany oczami Amerykanina jest także obrazem mentalności i wrażliwości jego epoki. Krytyka tej mentalności nie zmienia oceny walorów literackich dzieła, choć może oczywiście zmieniać jego recepcję, interpretację oraz ocenę etyczną bohaterów.

Słownik