Organy administracji

Organy administracyjne prowadzą działalność administracyjną, czyli organizują bezpośrednią, praktyczną realizację zadań państwa. Występuje kilka kryteriów podziału tych organów. Ze względu na zasięg i zakres działania możemy wyróżnić:

• organy administracji rządowej (np. Prezes Rady Ministrów, wojewoda);

• organy administracji samorządowej (np. wójt, starosta).

Kodeks postępowania administracyjnego (k.p.a.) przewiduje podział na organy wyższego stopnia i organy naczelne.

Od organu administracji publicznej należy odróżnić urząd, który oznacza zorganizowany zespół osób związany z organem administracji publicznej i przydzielony mu do pomocy w wykonywaniu jego zadań, np. urząd wojewódzki lub urząd gminy.

Prawne formy działania administracji

Prawne formy działania administracji to określone typy czynności kompetentnego organu administracji, które stanowią podstawę do rozstrzygnięcia konkretnej sprawy.

Akt administracyjny jako podstawowa forma działania administracji

Podstawową formą działania organów administracji publicznej jest wydawanie aktów administracyjnych. W ten sposób jest załatwiana większość spraw należących do zakresu działania konkretnego organu. Wydanie aktu co do zasady kończy postępowanie administracyjne. Akt administracyjny jest jednostronnym i władczym rozstrzygnięciem przez organ o prawach i obowiązkach konkretnego adresata (także zbiorowego, np. spółdzielni, wspólnoty mieszkaniowej). Akt administracyjny jest zawsze oparty na normach prawa. Najczęściej stosowaną formą aktu administracyjnego jest decyzja administracyjna.

Wadliwość aktu administracyjnego może mieć charakter nieistotny (np. oczywista omyłka pisarska). Wymaga wówczas sprostowania lub wyjaśnienia. Wadliwość ta nie ma wpływu na to, że akt pozostaje ciągle w obrocie prawnym. Może też mieć ona charakter istotny, naruszający przepisy prawa, dający podstawę do podważenia (wzruszenia) aktu administracyjnego, czyli pozbawienia go przez właściwy organ mocy prawnej ex nunc lub ex tuncnieważność ex nunc (od teraz) i ex tunc (od wtedy) aktów administracyjnychex nunc lub ex tunc. Akt administracyjny korzysta z domniemania ważności, a swoją moc może utracić – oprócz przykładów, o których wyżej mowa – na skutek:

• zrzeczenia się;

• śmierci osoby uprawnionej;

• zmiany charakteru aktu;

• uchylenia na podstawie ustawy;

• przepisu wydanego na podstawie upoważnienia ustawowego lub upływu czasu, na jaki był wydany.

R1PTVWNirqhgS

Zdjęcie przedstawia stronę tytułową Dziennika Urzędowego Województwa Mazowieckiego z dnia 21 kwietnia 2017 roku. Jest tu opisana uchwała nr XXXII/141/2017 Rada Gminy Sabnie z dnia 29 marca 2017 roku w sprawie uchwalenia Programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie Gminy Sabnie w 2017 roku. Zdjęcie zawiera treść uchwały i akty prawne, w oparciu o które uchwała została przyjęta. Jest to następująca treść: Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. 2016 r., poz. 446 z późn. zm.), art. 11a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2013 r. poz. 856, z późn. zm.), po zasięgnięciu opinii Powiatowego Lekarza Weterynarii, Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w Polsce Zarząd Główny w Warszawie, dzierżawców obwodów łowieckich działających na obszarze Gminy Sabnie, Rada Gminy Sabnie uchwala, co następuje: Paragraf 1. Uchwala się Program opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie Gminy Sabnie w 2017 r. w brzmieniu stanowiącym załącznik do uchwały. Paragraf 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy. Paragraf 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego. Przewodniczący Rady Gminy: Wacław Mikołajczuk.

Postępowanie administracyjne

Postępowanie administracyjne to proces rozstrzygania przez organy administracyjne konkretnych spraw z zakresu prawa administracyjnego oraz podejmowanie decyzji zgodnych z jego normami w określonym trybie i z zachowaniem wymaganej prawem formy.

W polskim prawie istnieje stały tryb załatwiania spraw administracyjnych. Organy administracji publicznej są zobowiązane działać w określonych ramach, co jest uzasadnione ze względu na konieczność zapewnienia praworządnościpraworządnośćpraworządności i zapobiegania naruszaniu prawa i nadużywaniu władzy przez organy administracji. Normy prawa, które ustalają tryb działania administracji publicznej, regulują stosunki prawne między podmiotami prawnymi (stronami) a organami administracji wydającymi akty administracyjne. Celem postępowania administracyjnego jest powstanie, zmiana lub ustanie stosunku administracyjno‑prawnego. Zasadniczo istnieją dwa rodzaje postępowania administracyjnego: ogólne i szczególne.

W zakresie każdego z tych rodzajów postępowań wyróżnia się dwa tryby: postępowanie główne i nadzwyczajne (weryfikacja ostatecznych decyzji wydanych w toku postępowania).

Decyzje administracyjne

R1dZ3dI0nB1XX1

Zdjęcie przedstawia wzór decyzji organu administracyjnego. Obok decyzji na dokumencie znajduje się uzasadnienie, pouczenie. Treść dokumentu: Miejsce na datę, miejsce na dane nadawcy, sygnaturę akt i dane odbiorcy. Decyzja. Na podstawie art. 233 paragraf 1 pkt 2 w zw. z art. 220 paragraf 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. — Ordynacja podatkowa (tekst jednolity: Dz. U. 2012 r. poz. 749 z późn. zm.), w związku z odwołaniem wniesionym w dniu (miejsce na datę) — za pośrednictwem (miejsce do uzupełnienia) — (miejsce do uzupełnienia) postanawia uchylić w całości decyzję z dnia (miejsce na datę) w przedmiocie (miejsce do uzupełnienia). Uzasadnienie. W dniu (miejsce na datę) wydana została przez (miejsce do uzupełnienia) decyzja w przedmiocie (miejsce do uzupełnienia). W dniu (miejsce na datę) strona wniosła odwołanie od tej decyzji. Strona wskazała , że (miejsce do uzupełnienia). Na podstawie (miejsce do uzupełnienia) uznaje się, że odwołanie jest zasadne. Z tego względu orzeka się jak w sentencji decyzji. Pouczenie. Od niniejszej decyzji przysługuje prawo do wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (miejsce do uzupełnienia) za pośrednictwem organu, który wydał decyzję w terminie 30 dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. Miejsce na datę, podpis i pieczęć. Otrzymują: (miejsce do uzupełnienia).

Decyzja administracyjna jest aktem administracyjnym zewnętrznym, rozstrzygającym konkretną sprawę w postępowaniu administracyjnym. Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego i dowodowego w sprawie organ administracyjny wydaje decyzję administracyjną. Decyzja rozstrzyga sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończy ją w danej instancji. Jeżeli z jakichkolwiek przyczyn organ administracyjny dojdzie do przekonania, że wydanie decyzji jest bezprzedmiotowe, to wydaje decyzję o umorzeniu postępowania. Niekiedy decyzji administracyjnej nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności. Oznacza to, że można ją wykonać natychmiast po wydaniu, ze względu na ważne okoliczności, np. konieczność ochrony zdrowia lub życia ludzkiego, nie czekając, aż decyzja stanie się ostateczna. Decyzję doręcza się stronom na piśmie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej i od chwili jej doręczenia (lub ogłoszenia) wiąże ona strony oraz organ, który ją wydał.

Postanowienia

W trakcie postępowania organy administracyjne mogą wydawać również postanowienia. Odnoszą się one do poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, ale nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba że przepisy k.p.a. stanowią inaczej. Postanowienia mogą dotyczyć np. skorzystania z opinii biegłego, wezwania świadka, przeprowadzenia rozprawy administracyjnej (rozstrzygnięcia wpadkowe).

Środki odwoławcze

Decyzje podejmowane w postępowaniu administracyjnym mogą być zaskarżone do jednej, wyższej instancji (zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego). Zasada ta jest gwarancją praworządności działania organów administracyjnych. Ze względu na możliwość popełnienia błędów w trakcie postępowania k.p.a. przewiduje kontrolę prawidłowości zarówno decyzji administracyjnych, jak również całego postępowania administracyjnego. Kontrola ta może mieć postać:

• samokontroli, czyli sprawdzenia przez ten sam organ, czy w postępowaniu nie naruszono żadnych norm i czy uwzględniono wszystkie istotne dla sprawy okoliczności;

• kontroli instancyjnej, której środkami są odwołanie i zażalenie.

Odwołanie od decyzji administracyjnych

Od decyzji wydanych w I instancji stronie przysługuje odwołanie tylko do jednej instancji, tj. organu wyższego stopnia, przykładowo:

• do samorządowego kolegium odwoławczego od decyzji wydawanych przez organy samorządu terytorialnego (np. wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starostę)

• do właściwego ministra od decyzji wydawanych przez wojewodę.

Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, że z jego treści wynika, iż strona nie jest zadowolona z rozstrzygnięcia sprawy. Odwołanie wnosi się do właściwego organu za pośrednictwem tego organu, który wydał decyzję.

R3Ob2bVg2GVoz1

Zdjęcie przedstawia wzór odwołania od decyzji administracyjnej. Wskazany jest organ, do którego skierowane jest odwołanie, i powód odwołania. Pełna treść dokumentu: Miejsce na nazwę i adres organu, który wydał skarżoną decyzję. Odwołanie od decyzji. Niniejszym odwołuję się od decyzji (miejsce na nazwę organu) numer (miejsce do uzupełnienia) z dnia (miejsce na datę) (dzień doręczenia stronie skarżącej — [miejsce na datę]), ponieważ jestem z niej niezadowolona.

Termin na wniesienie odwołania to 14 dni od doręczenia decyzji lub jej ogłoszenia (w przypadku gdy była stronie ogłoszona ustnie). Przed upływem terminu przeznaczonego na wniesienie odwołania decyzja nie podlega wykonaniu. W trakcie biegu terminu do wniesienia odwołania strona może zrzec się prawa do wniesienia odwołania wobec organu administracji publicznej, który wydał decyzję. Z dniem doręczenia organowi administracji publicznej oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania przez ostatnią ze stron postępowania decyzja staje się ostateczna.

Wniesienie odwołania w terminie powoduje wstrzymanie wykonania decyzji, z wyjątkiem sytuacji, gdy decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności lub podlega ona natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy. Może się także okazać, że organ, który wydał decyzję, uzna odwołanie za zasługujące w całości na uwzględnienie. Wówczas w drodze autokontroli może wydać nową decyzję, w której uchyli lub zmieni zaskarżoną decyzję. Strona może też do czasu wydania decyzji cofnąć odwołanie. Organ odwoławczy (nadrzędny) nie może wydać swojej decyzji wbrew zakazowi reformationis in peiuszakaz reformationis in peiusreformationis in peius.

Zażalenia na postanowienia

Na wydane w toku postępowania postanowienia przysługują stronom zażalenia, ale tylko wówczas, gdy k.p.a. tak stanowi. Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od doręczenia go stronie, a gdy było ogłoszone ustnie – w terminie 7 dni od jego ogłoszenia. Postanowienie, od którego nie służy zażalenie, może być zaskarżone tylko w odwołaniu od decyzji. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia, jednak gdy organ administracji publicznej wydający postanowienie uzna to za uzasadnione, może wstrzymać jego wykonanie.

Nadzwyczajne środki zaskarżenia

K.p.a przewiduje też możliwość weryfikacji decyzji ostatecznych.

R18Uv496M8OWM

Zdjęcie przedstawia wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji Prezydenta Miasta Rzeszowa z dnia 28 grudnia 2011 roku. Wskazany jest organ, do którego skierowany jest wniosek, oraz uzasadnienie. Pełna treść dokumentu: Społeczny Komitet Protestacyjny. Rzeszów, 10 kwietnia 2012. Do: Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Rzeszowie za pośrednictwem Prezydenta Miasta Rzeszowa. Wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji. Na podstawie art. 156 paragraf 1 pkt 7 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tj. Dz. U. z 2000 nr 98, poz. 1071) wnosimy o: stwierdzenie nieważności decyzji Prezydenta Miasta Rzeszowa z dnia 28 grudnia 2011 roku numer SR.6220.26.2011.II dotyczącej sprawy uwarunkowania zgody na realizację przedsięwzięcia pod nazwą „Budowa drogi 3KD-Z i KD-G do terenów inwestycyjnych Rzeszów — Dworzysko — etap III” położonej w północno-zachodniej części Rzeszowa. Uzasadnienie. Prezydent Miasta Rzeszowa decyzją z dnia 28 grudnia 2011 numer SR.6220.26.2011.II wyraził zgodę na realizację przedsięwzięcia pod nazwą „Budowa drogi 3KD-Z i KD-G do terenów inwestycyjnych Rzeszów — Dworzysko — etap III”. Decyzja ta zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa — właściwy organ powinien podać numery geodezyjne działek, przez które przebiega inwestycja. W wymienionej wyżej decyzji właściwy organ nie uczynił tego, więc inwestycja nie może być realizowana. Ponadto właściwy organ powinien podać uzasadnienie faktyczne. Niemniej jednak uzasadnienie faktyczne, zawarte w decyzji, nie opiera się na stanie faktycznym. Między innymi: A — przedstawiona charakterystyka przedsięwzięcia jest częściowa i niepełna. Poddano badaniu wybrane elementy projektowanej drogi, czyli tylko dwa pasy (str. 3 załącznika do decyzji), a nie jej docelowe cztery pasy ruchu i dwie jezdnie oraz istniejące jezdnie ulicy Kolbego i Miłocińskiej. Istniejących dróg nie uwzględniono w obliczeniach natężenia ruchu i wartości dopuszczalnej hałasu (str. 9 załącznika wynikająca z Raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, który opracował zespół: „Promost Consulting” T. Siwowski Spółka Jawna ul. Bohaterów 10. Studenckiej Dywizji Piechoty 4, 35–307 Rzeszów).

Sądownictwo administracyjne

Odrębną formą kontroli postępowania administracyjnego jest kontrola sądowa sprawowana przez:

• wojewódzkie sądy administracyjne (WSA) – I instancja;

• Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) – II instancja.

Wojewódzki sąd administracyjny dzieli się na wydziały, a jego organami są: prezes sądu, zgromadzenie ogólne sędziów WSA i kolegium WSA. Prezes kieruje sądem i reprezentuje go na zewnątrz.

W skład Naczelnego Sądu Administracyjnego wchodzą: Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, wiceprezesi oraz sędziowie. Organami NSA są: Prezes NSA, Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA i Kolegium NSA. Na czele sądu stoi Prezes NSA, który kieruje jego pracami i reprezentuje go na zewnątrz.

Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg m.in. na:

• decyzje administracyjne;

• postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia kończące sprawę co do istoty;

• pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach;

• akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;

• akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego;

• bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania.

Wojewódzkie sądy administracyjne rozpoznają wszystkie sprawy sądowo‑administracyjne z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość NSA.

Naczelny Sąd Administracyjny:

• rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych;

• podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;

• podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowo‑administracyjnej;

• rozstrzyga spory o właściwość pomiędzy organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi;

• rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości NSA na mocy odrębnych ustaw.

Sąd administracyjny rozstrzyga sprawę wyrokiem.

Orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje co do niego środek odwoławczy i wiąże strony, sąd, który je wydał, inne sądy, inne organy państwowe i osoby. Środkami odwoławczymi od orzeczeń wydanych przez wojewódzki sąd administracyjny są: skarga kasacyjna (od wyroku lub postanowienia kończącego sprawę) i zażalenie (na określone w przepisach postanowienia) wnoszone do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Słownik